- Cảnh báo thủ đoạn giả mạo website các công ty chứng khoán để giao dịch nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản
- Bùng nổ tình trạng giả mạo công ty chứng khoán để lừa đảo nhà đầu tư
- Thủ đoạn mới dụ dỗ đầu tư chứng khoán để lừa đảo
Hai lần hủy án điều tra lại...
Theo cáo trạng của Viện KSND TP Hà Nội, năm 2007, Phạm Thị Mai Vân được bổ nhiệm làm Kế toán trưởng Công ty CP Chứng khoán An Thành (Công ty Chứng khoán Thành An), có nhiệm vụ tham mưu và thực hiện việc quản lý điều hành khai thác vốn; lập kế hoạch tài chính và giám sát việc thực hiện kế hoạch, tham mưu về các vấn đề phân phối lợi nhuận, sử dụng các quỹ…
Lợi dụng chức trách, nhiệm vụ được giao, bị cáo Vân đã mượn 9 tài khoản chứng khoán, tạo bút toán nộp tiền khống vào các tài khoản này rồi thực hiện giao dịch chứng khoán. Sau khi bị cáo Vân thực hiện giao dịch này, công ty phải thanh toán tiền bị cáo qua Trung tâm Lưu ký chứng khoán. Việc này kéo dài từ ngày 1-10-2009 đến ngày 15-12-2010, tổng số tiền chiếm đoạt là 4,2 tỷ đồng.
| |
Phạm Thị Mai Vân bị đưa ra xét xử tại phiên tòa. |
Sau khi bị Công ty này phát hiện, từ ngày 29-7-2011 đến ngày 28-5-2012, Phạm Thị Mai Vân đã khắc phục cho Công ty Chứng khoán An Thành 4 tỷ đồng.
Vụ án được khởi tố từ tháng 1-2013. Đến nay, việc điều tra, truy tố, xét xử đã kéo dài 10 năm nhưng vẫn chưa có được phán quyết có hiệu lực pháp luật.
Năm 2015, TAND TP Hà Nội đã xét xử vụ án và tuyên phạt bị cáo Vân 8 năm tù giam về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Tòa cũng yêu cầu bị cáo phải bồi thường số tiền 692 triệu đồng. Sau phiên tòa ấy, bị cáo Vân kháng cáo kêu oan, đồng thời khắc phục hết số tiền nói trên.
Năm 2016, TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử vụ án và quyết định hủy án sơ thẩm, yêu cầu điều tra lại.
Năm 2019, TAND TP Hà Nội mở lại phiên tòa sơ thẩm và tuyên phạt bị cáo Vân mức án 7 năm tù giam về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Nhưng đến năm 2020, một lần nữa, TAND Cấp cao tại Hà Nội tuyên hủy án sơ thẩm để điều tra lại.
Lừa đảo hay vay tiền chơi chứng khoán?
Nguyên nhân lớn nhất dẫn đến vụ án bị kéo dài là việc xác định có hay không việc Công ty Chứng khoán An Thành cho nhân viên vay tiền "chơi'' chứng khoán? Từ đó, liên quan đến việc xác định bị cáo Vân vay tiền công ty chơi chứng khoán hay chiếm đoạt tiền của công ty.
Trong nhiều phiên tòa, bị cáo Vân đều kêu oan và cho rằng bản thân bị cáo không lấy tiền của công ty. Bị cáo vay tiền công ty để mua bán chứng khoán theo chính sách chung. Việc này, ông Phạm Ngọc Phú - Giám đốc Công ty Chứng khoán Thành An có biết. Công ty quản lý toàn bộ chứng khoán mua được từ tiền vay và có quyền bán bất kỳ lúc nào để thu hồi gốc và lãi.
Bản án phúc thẩm lần 1 năm 2016 yêu cầu làm rõ việc doanh nghiệp chứng khoán cho nhân viên vay tiền để chơi chứng khoán.
Bản án phúc thẩm lần 2 cũng nêu vấn đề, về nguyên tắc, giao dịch chứng khoán chỉ được thực hiện khi tài khoản có đủ tiền. Nhưng có nhiều tài khoản không có tiền mà vẫn giao dịch thành công. Nếu công ty không cho nhân viên vay tiền thì không thể thực hiện được. Do đó, bản án phúc thẩm năm 2020 yêu cầu làm rõ vấn đề này, kể cả đối với những nhân viên khác của Công ty Chứng khoán Thành An vay tiền.
Các kết quả điều tra lại đều cho thấy có trường hợp tài khoản chứng khoán không có tiền nhưng vẫn có thể đặt lệnh mua. Ví dụ, tại tài khoản đứng tên Trương Anh T., ngày 21-4-2020 đặt lệnh mua chứng khoán trị giá 648 triệu đồng nhưng trong tài khoản không có tiền. Ngày 3-6-2009, tài khoản đứng tên Hoàng Thị Thanh M. mua chứng khoán trị giá 256 triệu đồng, ngày 4-6-2009 mua chứng khoán 172 triệu đồng nhưng không có tiền.
Lời khai của một số nhân viên khác xác nhận công ty có cho nhân viên vay tiền để chơi chứng khoán. Khi tài khoản không có tiền nếu vẫn nhập được lệnh để mua chứng khoán thì coi như Công ty cho vay tiền.
Tuy nhiên, không phải tất cả các giao dịch chuyển tiền nội bộ đều được hạch toán nợ. Kết quả điều tra lại theo yêu cầu của Bản án phúc thẩm lần 2 năm 2020 cho thấy có 20 giao dịch khống, bị cáo tạo bút toán giả, chuyển tiền nội bộ từ tài khoản của Công ty sang tài khoản chứng khoán Vân sử dụng.
Lời khai của ông Phạm Ngọc Phú cho rằng Công ty chỉ cho khách hàng vay tiền mua chứng khoán và bảo đảm bằng số chứng khoán mua hoặc tiền bán chứng khoán đang về tài khoản (theo quy định sau khi bán 2 ngày sau tiền mới về tài khoản. Các khoản vay đều được hạch toán và tính lãi vay hàng ngày.
Công tác quản trị rủi ro bị... bỏ qua
Sắp tới, TAND TP Hà Nội sẽ mở lại phiên tòa tiếp tục làm rõ các vấn đề của vụ án. Có lẽ để sự việc trong vụ án xảy ra có nhiều nguyên nhân. Trong đó, ở góc độ doanh nghiệp, có thể thấy Công ty Chứng khoán An Thành đã bỏ qua nguyên tắc cẩn trọng trong quản trị rủi ro.
Theo đó, các công ty chứng khoán hay Công ty Chứng khoán An Thành đều có quy trình, quy chế nội bộ về giao dịch chứng khoán. Các công ty đều phải mở tài khoản tại ngân hàng để quản lý tiền của khách hàng cũng như tiền của chính Công ty.
Khách hàng có thể nộp tiền mặt trực tiếp tại Công ty Chứng khoán An Thành hoặc nộp tại ngân hàng. Về nguyên tắc, công ty chỉ nhận lệnh giao dịch mua bán chứng khoán của khách hàng khi khách hàng có đủ tiền hoặc cổ phiếu. Nhưng tại Công ty Chứng khoán An Thành có hiện tượng tài khoản không có tiền vẫn giao dịch thành công.
Đồng thời, khi khách hàng đến giao dịch thì phải viết phiếu lệnh giao dịch. Tuy nhiên, do giá cổ phiếu biến động liên tục, Công ty Chứng khoán An Thành cho phép khách hàng đặt lệnh qua nhân viên môi giới mà không cần phiếu lệnh ngay. Cán bộ môi giới đặt lệnh mua trên hệ thống rồi yêu cầu khách hàng bổ sung phiếu lệnh. Nhưng do lệnh đặt rất nhiều, công ty không yêu cầu bổ sung nổi nên bỏ qua, chỉ quản lý trên hệ thống mạng.
Việc lơ là những quy tắc quản trị do chính bản thân Công ty đưa ra đã dẫn đến những rủi ro trong kinh doanh và pháp lý. Và thực tế là do Công ty Chứng khoán An Thành có kết quả kinh doanh bết bát nên đã phải hợp nhất vào Công ty Chứng khoán Phú Hưng từ vài năm trước đây.