Những câu hỏi lớn còn để ngỏ sau khi Trung Quốc đột ngột thông báo thay Bộ trưởng Ngoại giao vài ngày trước
Bộ trưởng Ngoại giao Tần Cương đã bị cách chức tại một phiên họp đặc biệt của Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc hôm 25-7-2023 mà không có lý do
Trước đó, Bắc Kinh vẫn kín tiếng về sự vắng mặt khó hiểu của ông Tần Cương kể từ lần xuất hiện cuối cùng ngày 25-6
Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo ông Tần Cương vắng mặt vì “lý do sức khỏe” mặc dù ngày càng có nhiều đồn đoán.
Trong quyết định mới nhất, ông Vương Nghị, mới giữ chức Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 2022 sẽ trở lại ghế Ngoại trưởng, cương vị mà ông từng nắm giữ trong 10 năm
Theo tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) của Hồng Kông, Trung Quốc có lịch sử dùng đến quan chức cấp cao đáng tin cậy để ổn định khủng hoảng và việc tái bổ nhiệm ông Vương Nghị phù hợp với tiền lệ này
Việc ông Vương Nghị trở lại cương vị lãnh đạo Bộ Ngoại giao được xây dựng dựa trên thông lệ cử các đảng viên cấp cao đảm nhận các chức vụ cấp thấp hơn trong những thời điểm cần thiết.
Năm 2003, giữa đợt bùng phát hội chứng hô hấp cấp tính nặng (Sars), “bà đầm thép” Ngô Nghi - lúc đó là Phó Thủ tướng và thành viên Bộ Chính trị đã được điều làm Bộ trưởng Bộ Y tế Trung Quốc
Bà Ngô Nghi đã thay thế ông Trương Văn Khang, người đã bị cách chức sau khi bị chỉ trích nặng nề về cách xử lý dịch của Trung Quốc.
Hay năm 2012, Phó Thủ tướng Trương Đức Giang đã được cử đến Trùng Khánh để đảm nhận vai trò Bí thư Thành ủy thay ông Bạc Hy Lai, ứng cử viên cho các chức vụ lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc, “ngã ngựa” vì tham nhũng
Chen Gang, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Đông Á tại Đại học Quốc gia Singapore, cho rằng, ông Vương Nghị lần này được lãnh đạo cấp cao tin tưởng giao nhiệm vụ “chữa cháy”.
Còn theo ông Li Tao, Phó giáo sư về chính phủ và hành chính công tại Đại học Ma Cao, sự thay đổi gần đây ở Bộ Ngoại giao Trung Quốc có thể theo một tiền lệ: “Những quan chức cấp cao trở thành quân bài cơ động khi xảy ra cơn bão chính trị”.
Việc tái bổ nhiệm Ngoại trưởng Vương Nghị trùng hợp với nỗ lực lớn từ Bắc Kinh nhằm khởi động lại chính sách ngoại giao của nước này sau 3 năm hạn chế do Covid-19
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hiện đang chuẩn bị gặp ít nhất 5 nhà lãnh đạo nước ngoài khi Đại hội thể thao các trường đại học thế giới khai mạc tại Thành Đô vào tuần này
Ông Tập Cận Bình cũng dự kiến sẽ tham dự Hội nghị thượng đỉnh Brics ở Nam Phi vào tháng 8, Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Ấn Độ vào tháng 9 và tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Vành đai và Con đường tại Bắc Kinh vào tháng 10
Cũng có khả năng, nguyên thủ Trung Quốc sẽ tới Mỹ vào tháng 11 để tham dự Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương. Tất cả những sự kiện này đều cần sự chuẩn bị tốt của Bộ trưởng Ngoại giao.
Bà Yun Sun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Washington, cho biết, ông Vương Nghị có lẽ là “sự lựa chọn an toàn và tốt nhất” để đảm nhận vai trò đó
“Không ai có thể nghi ngờ về trình độ của ông ấy, cả về sự kỳ cựu và uy quyền. Với những nhiệm vụ chính sách đối ngoại cấp bách của Trung Quốc trong thời gian còn lại của năm, Bắc Kinh sẽ muốn một người đáng tin cậy, ổn định và có uy quyền nắm giữ công việc này”, bà Yun Sun nói.
Thực tế, ông Vương Nghị đã đảm nhiệm công việc trong thời gian ông Tần Cương vắng mặt vài tuần qua, bao gồm cả Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN hồi giữa tháng 7-2023
Chuyên gia người Mỹ cho rằng, sự thay đổi nhân sự này sẽ không tác động lớn đến chính sách đối ngoại của Trung Quốc.
“Các Ngoại trưởng Trung Quốc không hoạch định chính sách đối ngoại. Họ thực hiện chính sách do các nhà lãnh đạo cao nhất đưa ra. Ông Vương Nghị cũng sẽ đi theo con đường đó, bao gồm cả quan hệ với Mỹ”, bà Yun Sun nhận định.
