Vì sao Su-35 khó có cơ hội chiến thắng khi phải đối đầu JAS-39 Gripen?

Máy bay chiến đấu hạng nặng thế hệ 4++ Su-35 Flanker-E hiện là chiếc tiêm kích tiên tiến nhất đang phục vụ trong Không quân Nga, được quảng cáo vượt trội hoàn toàn các loại tiêm kích thế hệ 4 của phương Tây, thậm chí không hề thua kém máy bay chiến đấu thế hệ 5 F-35 của Mỹ.

Sức mạnh của Su-35 nằm ở radar quét mảng pha thụ động N035 Irbis có khả năng phát hiện mục tiêu trên không cách xa 400 km, kết hợp với động cơ kiểm soát vector lực đẩy 3 chiều (3D TVC) AL-41F1S giúp cho máy bay có tính “siêu vận động”.

Kích thước của Su-35 rất to lớn với chiều dài 21,9 m; sải cánh 15,3 m; chiều cao 5,9 m; trọng lượng rỗng 18.400 kg; trọng lượng cất cánh tối đa 34.500 kg; tốc độ lớn nhất 2.390 km/h, tầm bay 3.600 km, trần bay 18.000 m, vận tốc leo cao 280 m/s, tải trọng vũ khí 8.000 kg.

Trong khi đó JAS-39 Gripen là loại tiêm kích hạng nhẹ 1 động cơ do Thụy Điển chế tạo. Thiết kế của JAS-39 gồm cặp cánh delta lớn và cánh mũi mang đậm chất châu Âu. Ưu điểm của JAS-39 là nhỏ gọn, diện tích phản xạ radar thấp, khả năng cơ động cao, dễ sử dụng và chi phí bảo trì rẻ.

So với Su-35 thì chiếc JAS-39 nhỏ hơn rất nhiều với chiều dài 14,1 m (14,8 m với phiên bản 2 chỗ ngồi); sải cánh 8,4 m; chiều cao 4,5 m; trọng lượng rỗng 6.800 kg, trọng lượng cất cánh tối đa 14.000 kg.

Động cơ Volvo RM12 giúp máy bay đạt tốc độ tối đa 2.204 km/h, bán kính chiến đấu 800 km, trần bay 15.240 m, tải trọng vũ khí 5.300 kg.

JAS-39 được lắp đặt những thiết bị điện tử hàng không hiện đại bậc nhất, trong đó nổi bật là radar xung Doppler PS-05/A của liên doanh Ericsson và GEC-Marconi có thể phát hiện mục tiêu là máy bay ném bom cỡ lớn cách xa 190 km.

Sau khi điểm qua các thông số cơ bản, kích thước "bé hạt tiêu" có thể sẽ khiến JAS-39 bị đánh giá thấp. Tuy nhiên đây là một sai lầm lớn vì Gripen được thiết kế chính là để "đặc trị" các loại tiêm kích nặng như Su-35.

Trước hết, khi so sánh ở khả năng không chiến tầm xa, radar N035 Irbis của Su-35 phát hiện được mục tiêu bay từ cự ly 400 km, nhưng đó phải là vật thể cỡ máy bay ném bom B-52 với diện tích phản xạ radar (RCS) 100 m2.

Tầm trinh sát của radar Su-35 sẽ giảm đi rất nhiều nếu đối tượng là một chiếc tiêm kích nhẹ có RCS chỉ 0,5 m2 như JAS-39. Mặc dù chưa và có thể sẽ không bao giờ có số liệu chính thức nhưng theo nhận định thì con số này cũng chỉ ngoài 100 km.

Mặt khác, công nghệ quét mạng pha điện tử thụ động có đặc tính kỹ thuật không cao, ưu điểm là có thể nhìn thấy mục tiêu ở khoảng cách rất xa nhưng lại không thực sự chính xác.

Trong khi đó với RCS vào khoảng 12 m2 của mình, Su-35 có thể bị lộ diện trước radar PS-05/A Mark 5 AESA của JAS-39 từ cự ly 120 km.

Khi khoảng cách phát hiện ra nhau không chênh lệch quá lớn thì vũ khí tấn công tầm xa sẽ phát huy vai trò tối quan trọng.

Loại tên lửa tầm bắn xa nhất của Su-35 là KS-172 tiêu diệt được mục tiêu từ cách xa 300 km, tuy nhiên đó chỉ là những máy bay lớn có tính năng thao diễn kém như B-52 hoặc AWACS. Còn khi chạm trán tiêm kích đối phương, Su-35 vẫn phải trông chờ vào tên lửa R-77.

Đối với tên lửa không chiến ngoài tầm nhìn, Not Escape Zone - NEZ (Vùng không thể trốn thoát) là thuật ngữ để chỉ khu vực mà trong đó máy bay địch không thể sử dụng sự nhanh nhẹn thuần túy để tránh tên lửa. Trong thế đối đầu, tên lửa R-77 có NEZ vào khoảng 30 - 40 km.

Hiện tại các tiêm kích JAS-39 đã được trang bị tên lửa không đối không tầm xa tiên tiến nhất thế giới là Meteor. “Sát thủ diệt chim sắt” này có tầm bắn tối đa 185 km (so với 150 km của R-77) và đặc biệt chỉ số NEZ cực kỳ ấn tượng - trên 100 km, gấp 3 lần R-77.

Rõ ràng Meteor đã mang lại cho JAS-39 lợi thế cực lớn khi giao chiến ngoài tầm nhìn trước Su-35, loại tên lửa này ưu việt đến mức Mỹ đang xem xét để trang bị nó như là vũ khí chính của F-22 và F-35.

Tiếp theo khi xét đến khả năng không chiến quần vòng cự ly ngắn (dogfight), Su-35 với động cơ 3D TVC và tốc độ lớn được đánh giá trội hơn JAS-39.

Tuy nhiên lợi thế này của Su-35 không quá rõ rệt khi Gripen cũng là một loại tiêm kích có tính cơ động cực cao. Bên cạnh đó, 2 động cơ cỡ lớn AL-41F1S lại khiến Su-35 trở nên "sáng rực" trước đầu dò hồng ngoại của tên lửa nhiệt, hơn hẳn 1 động cơ Volvo RM12 của JAS-39.

Một điều nữa cũng phải xét đến đó là trong những trận dogfight, trình độ của phi công quyết định phần lớn cục diện.

Do chủ yếu thực hiện nhiệm vụ tiêm kích đánh chặn, JAS-39 có khả năng cất cánh từ đường băng dã chiến cực ngắn được địa hình hiểm trở bao bọc với chiều dài chỉ 800 m để bất ngờ tung ra những đòn chí mạng vào Su-35.

Nhờ ưu thế vượt trội ở khả năng không chiến tầm xa và hoàn toàn đủ sức chiến thắng khi không chiến quần vòng cự ly ngắn, do đó dễ hiểu vì sao Thụy Điển tự tin tuyên bố: JAS-39 là khắc tinh của Su-35.