Vì sao Nga không thể đối phó hiệu quả với 'hỏa thần' HIMARS?

Mỹ đã chuyển cho Ukraine "hỏa thần" HIMARS, đây là loại pháo phản lực cực kỳ nguy hiểm và góp phần làm thay đổi cục diện trên chiến trường Ukraine.

Lực lượng Nga những tháng gần đây hứng chịu không ít thiệt hại từ các đòn tập kích chính xác của pháo phản lực HIMARS. Từ kho đạn, cầu đường huyết mạch tới một số sở chỉ huy của Nga tại Ukraine đều bị pháo HIMARS "ghé thăm".

Quân đội Ukraine sử dụng HIMARS liên tục tập kích khiến đà tiến quân của Nga chậm lại, thậm chí ở một số vùng, Moscow buộc phải triệt thoái quân.

Câu hỏi đặt ra là Nga- một cường quốc quân sự, với kho khí tài đa dạng hoàn toàn có khả năng đánh chặn những quả rocket HIMARS dẫn đường bằng GPS, tuy nhiên vì sao tới bây giờ họ vẫn chưa tìm ra cách khắc chế loại phái phản lực này?

Từ khi Ukraine có HIMARS, các cuộc pháo kích của Nga đã giảm hẳn do có tới 40% kho đạn của nước này đã bị phá hủy, một số khác buộc phải lùi xa chiến tuyến, điều này ảnh hưởng tới đà tiến của Nga ở vùng Donbass.

Trang tin quốc phòng Avia của Nga từng đưa ra nhận định rằng tổ hợp HIMARS có một "tính năng bí mật" khiến pháo binh Nga không thể nhắm mục tiêu để trả đũa mỗi khi chúng khai hỏa

Theo trang Avia, Mỹ đã thiết kế hệ thống HIMARS để rocket có thể thay đổi quỹ đạo sau khi rời khỏi bệ phóng và đánh lừa các tổ hợp radar phản pháo. Trang này đăng một video do quân đội Ukraine công bố để chứng minh cho lập luận của mình.

"Trong video, rocket đổi đường bay gần như ngay lập tức sau khi phóng. Điều đó khiến tọa độ mà tổ hợp radar phản pháo xác định bị lệch hàng trăm mét, nên không thể thực hiện các đợt tập kích chính xác", trang Avia viết.

Theo trang này, đây là điểm khác biệt giữa các hệ thống của Mỹ so với các loại pháo phản lực thông thường, vốn có rocket bay theo quỹ đạo cố định. Có thể nhận thấy pháo phản lực Nga bắn với đường đạn ổn định.

Nhận định của Avia đã gây nhiều tranh cãi trong giới chuyên gia quân sự.

Khi được đề nghị bình luận về thông tin này, lục quân Mỹ, lực lượng vận hành pháo HIMARS, bác bỏ, khẳng định "rocket bay theo quỹ đạo thông thường đã vạch sẵn để nhắm vào mục tiêu".

Giới chuyên gia phương Tây cho rằng nhận định của Avia là một cách nhằm giải thích cho năng lực phản pháo kém của Nga khi đối phó với "hỏa thần" HIMARS.

Phản pháo là dùng radar để theo dõi đường bay của quả đạn, từ đó xác định vị trí khai hỏa của đối phương để dùng hỏa lực áp đảo tiêu diệt.

Đây được đánh giá là hoạt động khó trên chiến trường, ngay cả trong những tình huống thuận lợi nhất.

Ông Samuel Cranny-Evans, chuyên gia thuộc Viện nghiên cứu lực lượng hợp thành của Anh, cho hay radar phản pháo cần phát hiện quả đạn khi nó vừa được phóng lên để dự đoán quỹ đạo và đường bay, sau đó tính toán điểm xuất phát.

"Do đó, nếu radar không phát hiện được quả đạn được khai hỏa bên ngoài tầm hoạt động của nó, hệ thống không thể cung cấp tọa độ mục tiêu", Cranny-Evans nói.

Nga hiện đang sử dụng radar phản pháo Zoopark-1, chúng có khả năng phát hiện rocket trong bán kính tối đa 20 km, tuy nhiên pháo HIMARS có thể đánh trúng mục tiêu cách vị trí khai hỏa 80 km, như vậy gấp 4 lần tầm phát hiện tối đa của radar phản pháo hiện đại nhất của Nga.

"Radar phản pháo không thể phát hiện được pháo phản lực HIMARS phóng đạn trừ khi nó quét đúng nơi và đúng thời điểm", ông Cranny-Evans nói.

"Tôi không cho rằng Nga có đủ radar phản pháo để thiết lập vùng phủ sóng bao trùm, do đó khả năng giám sát liên tục của họ bị hạn chế", ông Cranny-Evans nhấn mạnh.

Ngay cả khi phát hiện được quả đạn, radar phản pháo chỉ có thể cung cấp vị trí khai hỏa gần đúng. Pháo binh sau đó sẽ tiến hành một đợt tập kích diện rộng, với hy vọng đánh trúng thứ gì đó, song không phải là một đòn tấn công chính xác.

Với những loại pháo tự hành như HIMARS, kíp vận hành thường sử dụng chiến thuật "bắn và chạy", khai hỏa cả loạt đạn trong vài phút rồi nhanh chóng cơ động rời khỏi chiến trường với tốc độ tối đa 85 km/h.

Chiến thuật "bắn và chạy" này đòi hỏi đơn vị phản pháo Nga phải sẵn sàng khai hỏa trong vòng vài phút sau khi phát hiện những quả đạn của đối phương đang bay tới.

Ông Cranny-Evans cho rằng cơ cấu chỉ huy của lực lượng phản phó Nga "quá chậm để thực hiện điều này".

Quy trình xác định mục tiêu của lực lượng Nga khá chậm, thường không ứng phó kịp với mục tiêu đang di chuyển hoặc tình huống thay đổi nhanh chóng", ông Cranny-Evans nhận định.

Mặt khác Nga cũng có rất ít pháo phản lực có thể đạt được tầm bắn xa như pháo HIMARS. Không có đủ pháo tầm xa, khả năng phản pháo sẽ bị hạn chế rất nhiều.

"Nếu họ không khai hỏa lập tức vào vị trí nghi ngờ có HIMARS, lực lượng Nga không thể tập kích vị trí triển khai khí tài của Ukraine", ông Cranny-Evans cho biết thêm.

Hiện Nga chưa bình luận về đánh giá của chuyên gia phương Tây đưa ra về năng lực khắc chế pháo HIMARS.

HIMARS là pháo phản lực phóng loạt tự hành đặt trên khung gầm bánh lốp, được phát triển từ tổ hợp pháo phản lực bánh xích M270.

Hệ thống HIMARS chuyển giao cho Ukraine được biên chế kíp vận hành ba người, có thể mang 6 quả đạn M31 cỡ nòng 227 mm với tầm bắn 80-90 km.

Mỹ đã chuyển giao cho Ukraine 16 tổ hợp HIMARS và cam kết chuyển thêm 18 tổ hợp nữa, nâng tổng số lên 34.

Mặc dù Nga nhiều lần tuyên bố đã phá hủy một số tổ hợp HIMARS ở Ukraine, giới chức Mỹ cho rằng Nga chưa làm được điều này.

Trong khi đó, quân đội Ukraine tiếp tục dùng HIMARS tập kích các mục tiêu quan trọng trong khu vực Nga kiểm soát.