Triển lãm giới thiệu khoảng 100 tài liệu, hình ảnh là những nội dung cô đọng nhất về sự ra đời của “Tuyến lửa” đường Trường Sơn, sức sống mãnh liệt của con đường qua bom đạn chiến tranh, trở thành một kỳ tích về sức mạnh chiến đấu, chiến thắng, một thành công xuất sắc trong chỉ đạo chiến lược của Đảng, một huyền thoại trong lịch sử giữ nước của dân tộc ta.
 |
Để giữ vững liên lạc, bảo đảm sự chỉ đạo kịp thời từ Trung ương Đảng cho phong trào cách mạng miền Nam, nghị quyết hội nghị Trung ương 15 (tháng 1/1959) của Đảng đặt ra nhiệm vụ mở đường chi viện cho miền Nam “là một việc lớn, có ý nghĩa chiến lược, quan hệ trực tiếp đến sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc”.
Thiếu tướng Võ Sỏ, Chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn- Đường Hồ Chí Minh cho biết, ra đời trong tháng 5/1959 nên Đoàn được mang phiên hiệu 559 và ngày 19/5 được xác định là ngày truyền thống của Đoàn 559 – Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh.
 |
Các chiến sĩ của Trung đoàn 70- đơn vị đầu tiên của Bộ đội Trường Sơn đang thồ hàng trên tuyến Tây Trường Sơn, tháng 9/1961 |
Bắt đầu từ đó, theo yêu cầu của chiến trường và sự phát triển của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đoàn 559 (sau này là Bộ đội Trường Sơn) có sự phát triển nhanh chóng, toàn diện, cả về quy mô, tổ chức lực lượng, nhiệm vụ, phương thức vận chuyển.
Từ tổ chức cấp tiểu đoàn với quân số chỉ 440 người ban đầu, đã nhanh chóng phát triển thành cấp sư đoàn, cấp quân khu. Lúc cao điểm có tới 9 sư đoàn và 21 trung đoàn binh chủng độc lập. Quân số tới hơn 10 vạn bộ đội và hơn 1 vạn thanh niên xung phong.
 |
Từ bí mật soi lối, mở đường, vận chuyển gùi thồ bằng sức người và phương tiện thô sơ đã chuyển sang chủ động mở đường mà đi, đánh địch mà tiến, tổ chức vận chuyển bằng phương tiện cơ giới hiện đại với quy mô các sư đoàn ô tô và các phương tiện vận tải đường thủy cả trên bộ và trên sông, biển và một hệ thống đường ống vận chuyển xăng dầu, bộ đội Trường Sơn đã phát triển thành một binh chủng hợp thành bao gồm các lực lượng vận tải, giao liên, công binh, bộ binh,bộ đội đường ống, phòng không, thông tin, quân y .... Để đánh địch, mở đường, bảo vệ đường, tổ chức vận chuyển, đưa sức người, sức của từ miền Bắc vào miền Nam và giúp đỡ hai nước bạn Lào, Campuchia. Bộ đội Trường Sơn hoạt động trên một không gian chiến trường rộng lớn, bao gồm 11 tỉnh Trung và Nam bộ của Việt Nam, 6 tỉnh Trung, Hạ Lào, 4 tính Đông Bắc Campuchia.
 |
Thiếu tướng Võ Sỏ, Chủ tịch Hội truyền thống Trường Sơn- Đường Hồ Chí Minh kể lại những kỷ niệm trên con đường huyền thoại |
Khi phát hiện ra tuyến chi viện, kẻ thù đã thực nghiệm chiến lược “Chiến tranh ngăn chặn”, “Chiến tranh bóp nghẹt” và huy động tất cả các loại vũ khí, thiết bị tối tân, hiện đại của nền khoa học công nghệ Mỹ để hủy diệt con người và môi trường sống ở Trường Sơn. Chúng đã trút xuống Trường Sơn hơn 4 triệu tấn bom đạn, hóa chất độc hại hòng ngăn chăn công cuộc chi viện chiến lược của Bộ đội Trường Sơn. Trường Sơn trở thành cuộc đối đầu lịch sử, nơi so tài, đọ sức giữa ta và địch, giữa chống “ngăn chặn” của ta và sự ngăn chặn của địch, là một chiến trường gian khổ khốc liệt với quy mô rộng lớn, dài ngày nhất trong lịch sử chiến tranh thể giới hiện đại.
 |
Khai mạc triển lãm |
“Mười sáu năm bám trụ, bằng mưu lược, tài trí và lòng hy sinh quả cảm, Bộ đội Trường Sơn đã vượt qua mưa bom, bão đạn, chất độc hóa học của kẻ thù, vượt qua nắng lửa mưa ngàn và thời tiết khắc nghiệt ở Trường Sơn làm nên con đường Hồ Chí Minh huyền thoại, một trận đồ bát quái giữa đại ngàn Trường Sơn với một mạng lưới giao thông liên hoàn từ Bắc vào Nam từ Đông sang Tây, gồm 5 trục dọc, 21 - trục ngang, với tổng chiều dài gần 2 vạn km. Đã vận chuyển, tổ chức hành quân hơn 2 triệu lượt bộ đội, cán bộ, dân chính đảng vào ra chiến trường. Vận chuyển hơn 1 triệu tấn vật chất kỹ thuật vũ khí đạn tới các chiến trường và cơ động 10 lượt sư đoàn, 3 quân đoàn chủ lực, hộ tống 90 đoàn binh khí kỹ thuật và chở bổ sung 40 vạn quân bằng ô tô vào các chiến trường thực hiện cuộc Tổng tiến công mùa Xuân năm 1975”- Thiếu tướng Võ Sỏ nhấn mạnh.
 |
 |
Các đại biểu tham quan triển lãm |
Dưới góc nhìn của một nhà nghiên cứu lịch sử, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, Nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng nhận định: “Việc mở con đường vận tải chiến lược là chủ trương sáng suốt. Bởi lẽ, chúng ta đã xác định, miền Nam là tiền tuyến lớn, miền Bắc là hậu phương lớn. Miền Nam làm nhiệm vụ đấu tranh thống nhất nước nhà và miền Bắc là xây dựng CNXH, xây dựng tiềm lực để làm tròn nghĩa vụ của hậu phương lớn chi viện cho tiền tuyến lớn. Đây là mối quan hệ giữa hai miền của một đất nước Việt Nam thống nhất.
Không phải chỉ có riêng con đường vận tải chiến lược Trường Sơn, mà còn có đường Hồ Chí Minh trên biển, đường ống dẫn xăng dầu, đường chuyển ngoại tệ vào miền Nam. Con đường chuyển ngoại tệ dù ít được nói đến nhưng thực chất, con đường này hoạt động rất hiệu quả, mang ngoại tệ vào để có thể mua lương thực, thuốc men ngay tại chỗ trong khi chưa có điều kiện để mang từ ngoài Bắc vào. Tất cả những con đường này đã tạo nên thế trận Hậu phương miền Bắc và Cách mạng miền Nam, trong đó đặc biệt quan trọng là Đường Hồ Chí Minh huyền thoại, chứng tỏ chủ trương, sự chỉ đạo của Đảng, của Bác Hồ của Quân đội chi viện chiến trường miền Nam đúng đắn và hiệu quả.
 |
“Trong những lần tham gia các hội thảo quốc tế, tôi gặp một số học giả nước ngoài, họ đánh giá cao con đường vận chuyển chiến lược và khẳng định, không có con đường Trường Sơn huyền thoại, thì cách mạng miền Nam khó có thể thành công được. Mỹ đã thua trong cuộc chiến này, cụ thể hơn, Mỹ đã thua trong việc ngăn chặn con đường huyết mạch của Việt Nam, dù cho đã huy động cao nhất trong khả năng của mình nhưng vẫn không thể ngăn chặn nổi…”, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà nói.
Với hai chủ đề: “Tuyến chi viện chiến lược cho miền Nam” và “Con đường huyền thoại”, những hình ảnh trưng bày trong triển lãm tái hiệu lại chiều dài lịch sử của con đường huyền thoại này. Trong suốt cuộc chiến tranh, đường Hồ Chí Minh luôn trở thành trọng điểm đánh phá quyết liệt của địch bằng đủ các loại vũ khí hiện đại và tối tân nhất. Mỹ - Ngụy đã mở nhiều chiến dịch lớn với hàng trăm chiếc máy bay rải chất độc hóa học dọc tuyến hành lang vận chuyển, gần 4 triệu tấn bom đạn và các loại mìn ném xuống Trường Sơn nhằm phá đường, tiêu diệt các đoàn xe, hủy diệt mọi sự sống đến mức “rừng không còn lá, núi đá thành đất bùn”.
 |
Trong suốt cuộc chiến tranh, đường Hồ Chí Minh luôn trở thành trọng điểm đánh phá quyết liệt của địch bằng đủ các loại vũ khí hiện đại và tối tân nhất. Mỹ - Ngụy đã mở nhiều chiến dịch lớn với hàng trăm chiếc máy bay rải chất độc hóa học dọc tuyến hành lang vận chuyển |
Tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, chung ý chí “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và quyết tâm “đánh địch mà đi, mở đường mà tiến”, lớp lớp các lực lượng từ bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, công nhân giao thông và nhân dân các dân tộc đã luôn bền bỉ, kiên cường trụ bám trận địa, trụ bám mặt đường, giữ vững thông suốt cho mạch máu giao thông này.
Trải qua 16 năm (1959 - 1975), từ những con đường mòn men theo dải Trường Sơn hùng vĩ, tuyến đường không ngừng được mở rộng, vươn xa như một “trận đồ bát quái” phủ kín dãy Trường Sơn, với tổng chiều dài toàn tuyến lên tới 20.000km, xuyên Bắc - Nam và ba nước Đông Dương, vươn tới tất cả các chiến trường.
 |
Thanh niên xung phong ra ứng cứu mặt đường khi khói bom chưa tan |
Đặc biệt, câu chuyện về con đường huyền thoại được kể trong không gian khu di tích Cách mạng Nhà và Hầm D67 sẽ đem đến cho du khách những thông tin, tư liệu giá trị về vai trò của Tổng hành dinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ý nghĩa chiến lược của quyết định mở đường Trường Sơn từ Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương. “ Con đường Trường Sơn, con đường Hồ Chí Minh là một công trình vĩ đại, nói lên ý chí nghị lực, tinh thần dũng cảm và sáng tạo phi thường của dân tộc Việt Nam, quyết đem sức người sức của của hậu phương lớn chi viện cho tiền tuyền lớn, là một trong những nhân tố chiến lược có ý nghĩa quyết định, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn” (Đại tướng Võ Nguyên Giáp).
Triển lãm mở của phục vụ du khách tham quan từ ngày 26/4/2024 đến ngày 31/5/2024, tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long, số 19 Hoàng Diệu, Ba Đình, Hà Nội.
