- Giám sát việc sử dụng tài khoản, thẻ ngân hàng, ví điện tử chuyển tiền cờ bạc, cá độ bóng đá
- Ví điện tử, tiền ảo, cho vay online, cầm đồ sẽ phải báo cáo theo Luật Phòng chống rửa tiền
- Lừa đảo qua ví điện tử, cuộc gọi thoại gia tăng
Tốc độ phát triển mạnh mẽ
Báo cáo của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho thấy, hiện nay, có khoảng trên 100 doanh nghiệp công nghệ tài chính (fintech) đang hoạt động, chủ yếu trong lĩnh vực thanh toán, tiếp đến là trong tài chính cá nhân, cho vay ngang hàng... Ngân hàng Nhà nước đã cấp giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cho 43 tổ chức không phải là ngân hàng.
Kết quả giao dịch qua các dịch vụ trung gian thanh toán 6 tháng đầu năm 2021 đều tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2020. Cụ thể: Dịch vụ cổng thanh toán điện tử tăng 46,77% về số lượng, 42.60% về giá trị; dịch vụ ví điện tử tăng 85,38% về số lượng, 91,57% về giá trị; dịch vụ hỗ trợ thu hộ, chi hộ tăng 47,10% về số lượng, 78,09% về giá trị; dịch vụ hỗ trợ chuyển tiền tăng 95,66% về số lượng, 16,94% về giá trị.
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, trong 5 năm qua, tổng số lượng thanh toán qua kênh Internet tăng 262,5%, giá trị thanh toán tăng 353%; thanh toán di động tăng 1.000% về số lượng nhưng tăng tới 3.000% về giá trị.
Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2021, số lượng giao dịch tài chính qua kênh Internet Banking tăng 62,50% về số lượng và 32,03% về giá trị giao dịch so với cùng kỳ năm 2020. Tương tự số lượng giao dịch tài chính qua kênh Mobile Banking tăng 82,71% về số lượng và 115,11% về giá trị giao dịch.
 |
Các trung gian thanh toán phát triển mạnh mẽ thời gian qua |
Cần sớm có hành lang pháp lý
Mặc dù đạt được nhiều thành quả song theo phản ánh của các doanh nghiệp, hoạt động trung gian thanh toán vẫn gặp phải các khó khăn vướng mắc.
Thứ nhất, việc quy định khách hàng phải có tài khoản tại ngân hàng và liên kết ví điện tử với thẻ ngân hàng gây khó khăn cho một số khách hàng không có tài khoản tại ngân hàng, nhất là với những người ở khu vực nông thôn hay vùng sâu, vùng xa.
Thứ hai, khung khổ pháp lý về dịch vụ trung gian thanh toán và fintech còn thiếu và chưa đồng bộ.
Trong đó, đối với khuôn khổ pháp lý thử nghiệm fintech, Ngân hàng Nhà nước đã dự thảo và lấy ý kiến các bộ, ngành dự thảo Nghị định quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động fintech trong lĩnh vực ngân hàng (sandbox) tuy nhiên một số quy định tại dự thảo chưa phù hợp với thực tế.
Theo các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, cơ chế thí điểm sanbox là một cơ chế mới, phức tạp chưa từng có tiền lệ trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật. Đây là một trong những cơ chế rất quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển các sản phẩm dịch vụ tiên tiến của ngân hàng.
Cùng với đó, một số quy định pháp luật hiện hành (quản lý rủi ro, phòng chống rửa tiền) đang được thiết kế phù hợp cho hệ thống ngân hàng và có yêu cầu áp dụng tại các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán với mức độ tương đương ngân hàng. Trong khi đối tượng, phạm vi hoạt động và cách thức tổ chức của ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán có nhiều điểm khác biệt, do đó, tổ chức trung gian thanh toán còn gặp một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.
Lượng người dùng ví điện tử và các hình thức thanh toán trực tuyến ngày một gia tăng, song mức độ bao phủ còn thấp và tập trung phần lớn ở khu vực thành thị. Về hệ thống cơ sở hạ tầng, điểm chấp nhận thanh toán không tiền mặt tại vùng nông thôn còn ít. Nhiều hệ sinh thái được phát triển một cách tự phát và chưa có sự liên thông.
Bên cạnh đó, cơ chế hợp tác, chia sẻ dữ liệu giữa các ngân hàng, các tổ chức tín dụng và các tổ chức trung gian thanh toán, Fintech… chưa rõ ràng, còn đang trong tình trạng khép kín, chưa thực sự mở.
Với những khó khăn đó, nhiều lãnh đạo các trung gian thanh toán kiến nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước sớm ban hành, hoàn thiện khung khổ pháp lý liên quan đến trung gian thanh toán như Nghị định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng (sandbox), khung thể chế thử nghiệm cho vay ngang hàng (P2P Lending), Nghị định thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP ngày 12/09/2012 về thanh toán không dùng tiền mặt, Thông tư hướng dẫn về dịch vụ trung gian thanh toán, Nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Nghị định về định danh và xác thực điện tử, Luật Giao dịch điện tử…
Được biết, Ngân hàng Nhà nước đang khẩn trương hoàn thiện khung khổ pháp lý trên cơ sở tạo thuận lợi cho các trung gian thanh toán, đồng thời đảm bảo được rủi ro, an toàn hệ thống.
Dự kiến, tháng 12/2021, Ngân hàng Nhà nước sẽ trình Chính phủ nghị định về sandbox.
