- Agribank, Vietinbank, BIDV, Vietcombank thu nghìn tỷ nhờ đầu tư công ty con, công ty liên kết
- Mỗi năm, doanh nghiệp Nhà nước có doanh thu 3,3 triệu tỷ đồng
9 công ty mẹ không bảo toàn được vốn chủ sở hữu
Chính phủ vừa có báo cáo gửi Quốc hội về tình trạng tài chính, hiệu quả hoạt động của 826 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước năm 2021. Trong số này, có 673 doanh nghiệp (476 đơn vị nhà nước giữ 100% vốn và 197 có vốn Nhà nước trên 50%) và 153 doanh nghiệp cổ phần có vốn góp nhà nước.
Theo đó, năm 2021, tổng tài sản của 826 doanh nghiệp này là gần 3,75 triệu tỷ đồng, tăng 2% so với năm 2020; Vốn chủ sở hữu là gần 1,8 triệu tỷ đồng, tăng 3%; Tổng doanh thu đạt gần 2,13 triệu tỷ đồng, tăng 8%; Lãi phát sinh trước thuế của các doanh nghiệp này đạt hơn 205 nghìn tỷ đồng, tăng 25% so với năm 2020.
Bóc tách chi tiết, đối với tình hình tài chính của 75 doanh nghiệp hoạt động theo mô hình tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ - con do nhà nước giữ 100% vốn, số liệu cho thấy các doanh nghiệp này có tổng tài sản hơn 2,73 triệu tỷ đồng, tăng 1% so với 2020. Tài sản cố định chiếm bình quân 34% tổng tài sản.
Trong năm 2021, vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp này đạt hơn 1,346 triệu tỷ đồng, tăng 4% so với 2020; trong đó báo cáo của công ty mẹ là 1,156 triệu tỷ đồng, tăng 2%.
 |
Nhiều doanh nghiệp nhà nước không thể bảo toàn vốn chủ sở hữu |
Có 9/75 công ty mẹ chưa bảo toàn được vốn chủ sở hữu, là những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ như: Công ty mẹ - Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) lỗ lũy kế là 2.613 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Đường sắt Việt Nam (VNR) lỗ lũy kế 1.822 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Cà phê Việt Nam (Vinacafe) lỗ lũy kế 453 tỷ đồng; Công ty mẹ - Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM lỗ 426 tỷ; Công ty mẹ - TCT 15 lỗ lũy kế 156 tỷ đồng…
Nhiều doanh nghiệp phát sinh lỗ lớn
Về tình hình sản xuất, kinh doanh trong năm 2021, tổng doanh thu của các doanh nghiệp này đạt trên 1,5 triệu tỷ đồng, tăng 9% so với năm 2020. Lãi trước thuế năm 2021 tăng 33% so với 2020, đạt 156.531 tỷ đồng.
Các tập đoàn, tổng công ty có lãi trước thuế trên 5.000 tỷ đồng vẫn chủ yếu ở các đơn vị có quy mô lớn, như Viettel 36.908 tỷ đồng, PVN 51.700 tỷ đồng, EVN 17.991 tỷ đồng, VNPT 6.430 tỷ đồng...
Trong khi đó, vẫn có 5 tập đoàn, tổng công ty, công ty mẹ - con trong số này ghi nhận phát sinh lỗ 1.830 tỷ đồng trong năm 2021; trong đó 5 công ty mẹ lỗ phát sinh tới 2.369 tỷ đồng.
Có thể kể đến Công ty mẹ - Công ty TNHH MTV Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM lỗ phát sinh là 1.592 tỷ đồng do trong năm 2021 đã trích lập dự phòng rủi ro cho vay dẫn đến chi phí tăng mạnh; Công ty mẹ - TCT Đường sắt Việt Nam lỗ phát sinh 565 tỷ đồng; Công ty mẹ - TCT Du lịch Sài Gòn lỗ phát sinh 179 tỷ đồng…
Đối với 401 doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thuộc quản lý bộ ngành, UBND các tỉnh thì lãi trước thuế giảm 20%, còn 11.737 tỷ đồng. Có 30/401 doanh nghiệp lỗ với số lỗ phát sinh 198 tỷ đồng, tăng 31% về số lỗ so năm trước.
Với 197 doanh nghiệp nhà nước giữ trên 50% vốn thì lãi phát sinh trong năm 2021 là 30.404 tỷ đồng, tăng 17% so năm 2020. Tuy nhiên, vẫn có 23 đơn vị bị lỗ trong năm 2021, với tổng lỗ phát sinh là 13.757 tỷ đồng.
Một số doanh nghiệp có số lỗ phát sinh cao, như Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) lỗ tới 12.965 tỷ đồng trong năm 2021. Ngoài ra, Công ty TNHH Truyền hình số vệ tinh Việt Nam (Đài truyền hình Việt Nam) 342 tỷ đồng; Tổng công ty Lương thực Miền Nam lỗ 298 tỷ đồng...
Theo đánh giá của Chính phủ, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước chưa xứng với nguồn lực nắm giữ. Một số dự án có vốn đầu tư lớn nhưng không thành công, rủi ro cao như dự án tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí, khai thác khoáng sản; một số dự án có lỗ lũy kế lớn, lỗ liên tiếp trong nhiều năm, phương thức tái cấu trúc chưa hiệu quả...
Cùng với đó, trách nhiệm thực thi quyền chủ sở hữu nhà nước chưa thật sự rõ ràng; cơ quan đại diện chủ sở hữu thiếu nguồn lực, chưa hoạt động chuyên nghiệp và chưa tách bạch chức năng chủ sở hữu với quản lý nhà nước.
Việc xử lý các dự án thua lỗ, kém hiệu quả chưa được giải quyết triệt để làm ảnh hưởng đến việc cơ cấu lại DNNN do còn những vướng mắc tập trung ở 03 nhóm vấn đề: Xử lý dứt điểm tranh chấp, vướng mắc để quyết toán hợp đồng EPC, quyết toán toàn bộ dự án; Khó khăn về tài chính, cơ cấu lại nợ; Xây dựng phương án thoái vốn.
Đến nay, đã xử lý đưa ra khỏi danh sách 3 dự án; còn 9 dự án vẫn đang tiếp tục xử lý, song tình hình hoạt động rất khó khăn: còn thua lỗ hoặc dở dang, dừng hoạt động.
