Phương Tây ngăn cản Serbia mua hệ thống phòng không S-400 như thế nào?

Kế hoạch hiện đại hóa quân sự của Serbia với hệ thống phòng không S-400 Triumf được quan tâm do lịch sử xung đột với NATO và mục tiêu gia nhập Liên minh châu Âu (EU) của nước này. Nhưng ảnh hưởng của EU đối với nền kinh tế Serbia làm tình hình thêm phức tạp.

Serbia giống như Belarus vẫn duy trì quan hệ an ninh với Nga. Liên minh này được củng cố bởi các cuộc tập trận chung và sự ủng hộ của công chúng dành cho Moskva, điều này mâu thuẫn với áp lực từ phương Tây.

Serbia đang tăng cường sức mạnh quân sự bằng vũ khí Nga, nhưng hệ thống phòng không và tương lai lực lượng không quân là những chủ đề nhạy cảm. Cả Serbia và phương Tây đều nhớ đến trận oanh tạc dữ dội của NATO năm 1999 và những thiệt hại sau đó.

Serbia đã hiện đại hóa hệ thống phòng không từ cuối những năm 2010, với việc mua tiêm kích MiG-29 từ Nga và Belarus, cũng như các tổ hợp Pantsir-1. Những chiếc MiG-29SE nâng cấp đã tăng số lượng phi đội của Serbia.

Dù vậy lực lượng hàng không chiến đấu quy mô nhỏ của Serbia không đủ để bảo vệ bầu trời, cần được bổ sung bằng các hệ thống phòng không mặt đất. Một số báo cáo cho thấy Serbia quan tâm tới tổ hợp S-400 hàng đầu của Nga.

Tin đồn về việc Serbia mua hệ thống S-400 làm chủ lực bảo vệ bầu trời thay cho MiG-29 tăng vọt khi vũ khí này được sử dụng trong các cuộc tập trận ở Serbia vào năm 2019.

S-400 là một phần quan trọng trong lực lượng phòng không của Nga và Belarus, với hơn 60 trung đoàn trong Quân đội Nga. Năng lực sản xuất của Moskva cho phép họ trang bị cho một số tiểu đoàn hàng năm.

Năm 2019, các hệ thống tên lửa S-400 được đặt tại căn cứ Batajnica gần Belgrade, Serbia. Điều này đã bắt đầu cuộc tập trận bắn đạn thật mang tên Slavic Shield, theo thông báo của Bộ Quốc phòng Serbia.

Giới chức quân sự tại Belgrade khẳng định rằng các cuộc tập trận phòng không như vậy sẽ diễn ra thường xuyên, nhằm cải thiện khả năng hợp tác tác chiến trên không của Nga và Serbia.

Cuộc tập trận sử dụng 14 máy bay Serbia đóng vai "quân xanh" và chúng nhanh chóng bị hệ thống S-400 bắn 26 tên lửa tiêu diệt.

Được thiết kế để giao chiến với các máy bay tiên tiến, S-400 được ca ngợi mang sức mạnh vượt trội.

Hệ thống tên lửa phòng không S-400 là một lựa chọn tốt cho quốc phòng của Serbia, do chi phí hợp lý, dễ bảo trì và uy lực của nó.

Mặc dù trông cồng kềnh nhưng S-400 vẫn đủ nhanh nhẹn so với các hệ thống phòng không khác. Xét trong việc bảo vệ không phận Serbia thì khả năng thích ứng của Triumf rõ ràng vượt xa MiG-29

Được trang bị nhiều radar, S-400 mang lại khả năng nhận biết tình huống đặc biệt, ngay cả khi chống lại các mục tiêu tàng hình. Hệ thống này có nhiều loại tên lửa, bao gồm cả 40N6 với tầm bắn 400 km, xa gấp đôi so với các tổ hợp phòng không tương tự của phương Tây.

Tuy nhiên chi phí 500 triệu USD cho một trung đoàn S-400 duy nhất vẫn là một thách thức tài chính đối với Serbia, khi ngân sách quốc phòng của họ chỉ là 1,1 tỷ USD. Chính quyền Belgrade đã xem xét một thỏa thuận tín dụng dài hạn với Nga để mua Triumf.

Nhưng bất chấp giải pháp tài chính tiềm năng, áp lực chính trị từ EU và mối đe dọa trừng phạt kinh tế từ Mỹ đã khiến Serbia từ bỏ thỏa thuận.

Bất chấp áp lực của phương Tây, Serbia sau đó đã mua hệ thống phòng không HQ-22 từ Trung Quốc vào năm 2020, giao hàng năm 2022. Mặc dù không tương đương với S-400 nhưng HQ-22 vẫn rất lợi hại và có thể kết hợp cùng Triumf trong tương lai - nếu điều kiện cho phép.