Gói hỗ trợ lãi suất 2%: Một số khách hàng đã trả lại ngân hàng tiền hỗ trợ

• Doanh nghiệp muốn ngân hàng “mở hầu bao”, ngân hàng lo an toàn hệ thống
• Người dân, doanh nghiệp khó khăn nhưng ngân hàng vẫn lãi lớn, NHNN nói gì?
• “Ế” gói hỗ trợ lãi suất 2%: Không sửa tiêu chí vay, xem xét chuyển nguồn sang hình thức hỗ trợ khác

Đây là thông tin vừa được Ngân hàng Nhà nước cho biết.

Chính sách hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP là một trong các chính sách thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, thời gian qua, NHNN và các ngân hàng thương mại (NHTM) đã tích cực triển khai đồng bộ với tinh thần quyết liệt và khẩn trương. Tuy nhiên kết quả đạt được là rất hạn chế.

Cụ thể, đến cuối tháng 3/2023, doanh số hỗ trợ lãi suất đạt gần 91.000 tỷ đồng, dư nợ hỗ trợ lãi suất đạt gần 51.000 tỷ đồng, số tiền đã hỗ trợ cho khách hàng đạt 327 tỷ đồng cho gần 1.900 khách hàng.

Căn cứ thực tế triển khai, các khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện và đánh giá khả năng giải ngân hỗ trợ lãi suất, các NHTM đã dự kiến số tiền hỗ trợ lãi suất luỹ kế từ đầu chương trình đến hết năm 2023 (khi chính sách kết thúc) sẽ chỉ đạt khoảng 2.570 tỷ đồng (năm 2022 là khoảng 135 tỷ đồng, dự kiến năm 2023 là khoảng 2.435 tỷ đồng).

Như vậy, số dự kiến không sử dụng hết của chương trình lên tới 37.430 tỷ đồng (tương đương trên 93,5% - PV).

Gói hỗ trợ lãi suất dự kiến "ế" hơn 93,5%

Lý giải nguyên nhân khiến việc triển khai gói tín dụng hỗ trợ lãi suất từ ngân sách không đạt kết quả mong muốn, NHNN cho biết có một số khó khăn, vướng mắc như: Khách hàng đủ điều kiện nhưng từ chối nhận hỗ trợ lãi suất, chủ yếu là do tâm lý e ngại thanh, kiểm tra (nhất là khách hàng doanh nghiệp).

Đồng thời, khách hàng cũng cân nhắc giữa lợi ích của việc hỗ trợ lãi suất 2% và chi phí bỏ ra để nhận hỗ trợ lãi suất (theo dõi hồ sơ, chứng từ, tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, kiểm tra, kiểm toán, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền).

Ngoài ra, khách hàng cũng lo ngại trong trường hợp sau này bị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định phải thu hồi số tiền hỗ trợ lãi suất thì rất khó xử lý vì lúc đó số tiền này đã hạch toán lợi nhuận/chia cổ tức cho cổ đông.

“Thực tế, một số khách hàng đã được nhận hỗ trợ lãi suất, song hiện đã chủ động hoàn trả NHTM toàn bộ số tiền lãi đã được hỗ trợ lãi suất” - NHNN cho hay.

Về cơ chế chính sách, NHTM và khách hàng đang gặp khó trong đánh giá liên quan đến quy định “có khả năng phục hồi” tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội, và khoản 4 Điều 3 Nghị định 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ.

Cụ thể, qua báo cáo và khảo sát thực tế tại các NHTM và các khách hàng, NHNN nhận thấy bản thân các khách hàng mặc dù có khả năng trả nợ, song cũng không dám khẳng định “có khả năng phục hồi”.

Tiêu chí “có khả năng phục hồi” thường được thể hiện thông qua các tiêu chí định lượng như: doanh thu, sản lượng, lợi nhuận tăng, hoặc các tiêu chí định tính như: đánh giá diễn biến, chiều hướng kinh doanh của khách hàng.

Các đánh giá này là rất khó trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt trong điều kiện kinh tế thế giới đang có nhiều bất ổn, trong khi nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, hoạt động của các doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào nền kinh tế quốc tế.

Trường hợp khẳng định hoặc đánh giá các tiêu chí doanh thu, sản lượng, lợi nhuận tăng nhưng thực tế do tác động của nhiều yếu tố bất định dẫn tới các chỉ số này không tăng thì các NHTM và khách hàng e ngại sẽ bị các cơ quan thanh tra, kiểm tra sau này đánh giá trục lợi chính sách.

Ngoài ra, một số khách hàng có doanh thu, lợi nhuận trong giai đoạn dịch cao hơn hiện tại, nên rất khó để đánh giá đáp ứng tiêu chí “phục hồi”.

Ngoài ra, nhiều hộ sản xuất, kinh doanh vay vốn tại các NHTM, song lại không đăng ký hộ kinh doanh theo quy định nên cũng không thuộc đối tượng hỗ trợ.

Còn đối với khách hàng có năng lực tài chính, có lịch sử tín dụng tốt, được các NHTM cho vay với lãi suất ưu đãi nên từ chối nhận hỗ trợ lãi suất do tự đánh giá đã được vay với lãi suất phù hợp theo các chương trình ưu đãi của NHTM.

Ngoài ra, một số khó khăn khác như khách hàng xuất khẩu lựa chọn vay USD để tận dụng lợi thế về lãi suất và nguồn thu bằng ngoại tệ nên không thuộc đối tượng được hỗ trợ lãi suất; một số khách hàng được hỗ trợ theo các chương trình tín dụng của ngân sách địa phương; khó khăn trong bóc tách chi phí vốn đa ngành nghề; một số khách hàng có dư nợ hiện hữu thuộc ngành được hỗ trợ lãi suất nhưng lại đang quá hạn nên tạm thời chưa được xem xét hỗ trợ lãi suất theo quy định…