FiinRatings: Hạn chế nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là hợp lý

• Thị trường trái phiếu doanh nghiệp: Ngân hàng áp đảo, bất động sản lãi suất chót vót
• Tỷ lệ trái phiếu doanh nghiệp chậm trả tiếp tục giảm, còn gần 15%
• Tín dụng phục hồi mạnh, ngân hàng “đua” phát hành trái phiếu

Hạn chế nhà đầu tư cá nhân là hợp lý

Cụ thể, theo quy định của Dự thảo, chỉ nhà đầu tư tổ chức tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ, ngoại trừ TPDN riêng lẻ do tổ chức tín dụng phát hành. Theo đó, Dự thảo Luật đề xuất nhà đầu tư cá nhân không tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, ngoại trừ trái phiếu do tổ chức tín dụng phát hành.

Theo quan điểm của FiinRatings, việc hạn chế sự tham gia của nhóm nhà đầu tư cá nhân vào TPDN riêng lẻ là hợp lý. Điều này phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như do đặc thù sản phẩm TPDN riêng lẻ có tính chuẩn hóa thấp, dẫn đến mức độ rủi ro tín dụng cao. Những nhà đầu tư tổ chức là định chế tài chính có khả năng xử lý các rủi ro từ TPDN riêng lẻ tốt hơn.

Thông lệ tại một số nước Châu Á: Tại Trung Quốc, nhà đầu tư cá nhân hầu như không tham gia sở hữu trực tiếp TPDN. Thay vào đó, họ đầu tư qua việc ủy thác và mua chứng chỉ quỹ được quản lý bởi các công ty quản lý quỹ.

Tại Thái Lan, tỷ lệ tham gia của nhà đầu tư cá nhân ở mức cao do áp dụng định nghĩa nhà đầu tư giàu có “High-net-worth investors” (có tài sản ròng 30 triệu bath, tức khoảng 22 tỷ VND trở lên; thu nhập hàng năm ít nhất 2,2 tỷ đồng) hoặc tổng danh mục chứng khoán 8 triệu bath, tức khoảng 6 tỷ đồng).

Tuy nhiên, để tránh việc dòng vốn bị “nghẽn” khi nhà đầu tư cá nhân bị hạn chế tham gia thị trường, cần sớm rà soát những hạn chế đầu tư vào TPDN của các nhà đầu tư tổ chức (công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư…) để thị trường có thể duy trì sự liên tục và tránh gián đoạn do tác động của quy định mới.

Ngoài ra, đẩy mạnh xếp hạng tín nhiệm trái phiếu để hỗ trợ các nhà đầu tư tổ chức phân bổ tài sản theo rủi ro.

Nên quy định xếp hạng tín nhiệm trái phiếu

Dự thảo Luật Chứng khoán cũng bổ sung nhà đầu tư nước ngoài cá nhân và tổ chức là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Tuy sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường TPDN Việt Nam còn rất hạn chế (nắm giữ chỉ gần 3% giá trị trái phiếu lưu hành), tiềm năng mở rộng quy mô thị trường từ nhóm nhà đầu tư này là rất lớn, do nhà đầu tư nước ngoài thường có kinh nghiệm đầu tư, tiềm lực tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro cao.

Tuy nhiên, ngoài việc công nhận nhóm nhà đầu tư này là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, cần nâng cao niềm tin của nhóm này bằng việc nâng cao tính minh bạch thị trường và chất lượng công bố thông tin, như đẩy mạnh áp dụng xếp hạng tín nhiệm, phát triển cơ sở dữ liệu về đường cong lãi suất và lịch sử chậm trả.

Theo FiinRatings, các quy định sửa đổi nên hướng đến áp dụng xếp hạng tín nhiệm cho trái phiếu nhằm đồng bộ phát triển cả chất lượng hàng hóa và khai thông cơ sở nhà đầu tư.

Nghị định 155/2020 hiện nay có đề cập xếp hạng tín nhiệm trái phiếu, trong khi đó Nghị định 65/2022 áp dụng cho trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ chỉ quy định xếp hạng tổ chức phát hành mà không nhắc đến xếp hạng với trái phiếu.

“Nên xem xét áp dụng xếp hạng cho trái phiếu thay vì chỉ yêu cầu xếp hạng tín nhiệm đối với tổ chức phát hành, do xếp hạng sản phẩm có thể cao hơn xếp hạng nhà phát hành trong trường hợp lô trái phiếu được bảo lãnh thanh toán.

Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu cũng sẽ tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi và hiệu quả hơn cho nhóm nhà đầu tư tổ chức và nước ngoài mà Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đang hướng đến” – các chuyên gia FiinRatings khuyến nghị.