Dư chấn mạnh trong đời sống chính trị Thổ Nhĩ Kỳ sau trận động đất thế kỷ

Ngày 6/2/2023 sẽ đi vào lịch sử Thổ Nhĩ Kỳ trong màu tang tóc khi xảy ra một trận động đất thế kỷ mạnh 7,8 độ Richter, với tâm chấn nằm gần thành phố hơn triệu dân mang tên Gaziantep.

Người đối thoại của tờ PolitExpert (PE), chuyên gia kinh tế Ivan Starodubtsev - nhân vật có thời gian dài làm công tác tư vấn tại Ankara đã dự báo​ "3 điểm rung chuyển" với đời sống chính trị quốc gia này.

PE: Trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ đã xáo trộn tất cả các vấn đề vào đêm trước cuộc bầu cử diễn ra trong tháng 5, điều này liệu có sẽ gây ra bất ổn chính trị trong nước?

Tại mười tỉnh của Thổ Nhĩ Kỳ, theo kế hoạch, tình trạng khẩn cấp sẽ được áp dụng trong thời hạn 3 tháng. Trên thực tế, điều này có thể gây ra khó khăn nghiêm trọng để tiến hành một chiến dịch bầu cử ở những khu vực này.

Hơn nữa, tôi lưu ý rằng dân số ở các tỉnh bị ảnh hưởng là khoảng 13 triệu người trên tổng dân số 85 triệu người, sự chia sẻ và đóng góp của họ cho cuộc bầu cử trở nên rõ ràng.

Tôi tin rằng các nhà chức trách đang đối mặt với câu hỏi một cách nghiêm túc nhất, đó là liệu có nên chuyển cuộc bầu cử sang giai đoạn muộn hơn, chẳng hạn như vào mùa thu năm nay hay không.

PE: Nếu Ankara vẫn hoãn cuộc bầu cử tổng thống, liệu điều này có mang lại lợi thế cho ông Erdogan, và bây giờ chính trị gia này nên hành động như thế nào để lấy lòng cử tri?

Một thảm kịch lớn đã xảy ra, quy mô của nó đơn giản là chưa từng ghi nhận trong lịch sử Thổ Nhĩ Kỳ! Không có gì như thế này đã xảy ra trong ít nhất 100 năm qua.

Và thực sự, cho dù nghe có vẻ không phù hợp đến đâu chăng nữa thì tất cả đều giống nhau, những sự kiện như vậy đều có khía cạnh chính trị. Điều này không thể bị gạt sang một bên.

Đặc biệt là khi tại đất nước này, chỉ còn hơn ba tháng nữa là đến cuộc bầu cử mang tính lịch sử, khi lần đầu tiên không có dự đoán ai sẽ thắng trong cuộc chạy đua vào phủ tổng thống và quốc hội. Đơn giản vì phe đối lập đã củng cố đủ vị thế của mình.

Theo nghĩa này, việc hoãn bầu cử do tình hình khẩn cấp là cơ hội để chính phủ hiện tại một lần nữa thể hiện năng lực của mình trước cử tri, đây là "thuốc thử liều cao" cho họ.

Chính quyền hiện tại cần chứng minh rằng bất chấp mức độ nghiêm trọng của tình hình, lãnh đạo đất nước có thể đối phó một cách hiệu quả và kịp thời, khắc phục hậu quả, tái định cư cho người dân, cung cấp nơi ở cho họ và khôi phục cơ sở hạ tầng bị phá hủy.

Nếu chính phủ cho thấy hiệu quả từ những việc làm của mình, điều này sẽ được cử tri cảm nhận một cách vô cùng tích cực.

Thổ Nhĩ Kỳ có một xã hội phức tạp, rất nhiều người đã bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thảm kịch này, ngay cả khi họ không ở tâm điểm của những gì đang xảy ra. Phe đối lập có cơ hội đưa ra các câu hỏi khó chịu. Nhưng đồng thời, họ có nguy cơ mất đi tính xây dựng.

Nếu bạn tham gia vào chủ nghĩa dân túy thẳng thắn, suy đoán về thảm kịch trong nước và chỉ trách móc chính quyền đã làm sai mà không đề nghị hoặc làm điều gì đó, hành động trên có thể làm suy yếu cơ hội của các đảng đối lập trong cuộc bầu cử sắp tới.

Tóm lại, trận động đất thế kỷ là phần mở đầu rất nghiêm trọng, làm bối rối rất nhiều điều trong tình hình chính trị ở Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay.

PE: Nghịch lý thay, trận động đất đã thống nhất hai đổi thủ - Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Liệu Damascus và Ankara có ra điểm chung và thiết lập lại mối quan hệ láng giềng?

Thật vậy, người ta không thể nói rằng đây hoàn toàn là một bi kịch của Thổ Nhĩ Kỳ. Ít nhất có một quốc gia thứ hai có thể so sánh được về quy mô thiệt hại - chính là Syria.

Đây là nỗi đau chung, bất hạnh chung, vấn đề chung. Thật khó hình dung sẽ giải quyết thế nào nếu không có sự phối hợp bình thường giữa hai quốc gia láng giềng, vì vậy tình hình đang đẩy hai nhà lãnh đạo Recep Tayyip Erdogan và Bashar al-Assad đến đối thoại.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần nói về sự sẵn sàng gặp gỡ gần đây, tuy nhiên người đồng cấp của ông chưa đáp lại, nhưng có lẽ thảm kịch sẽ thúc đẩy chính quyền Damascus thiết lập liên lạc với Ankara.

PE: Trước trận động đất, Ankara lo ngại việc các nước Scandinavia gia nhập NATO, cố gắng trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine... Tình trạng khẩn cấp sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của Thổ Nhĩ Kỳ trong chính sách đối ngoại như thế nào?

Thứ nhất, nó sẽ không làm đất nước mất tập trung khỏi các vấn đề toàn cầu. Đây là những quá trình tồn tại trên các quỹ đạo hoàn toàn khác nhau.

Khó có thể nói rằng sự hỗ trợ của các nước phương Tây, khi họ sẵn sàng cung cấp trợ giúp để khắc phục hậu quả của trận động đất, bằng cách nào đó sẽ làm dịu đi tính nguyên tắc của Thổ Nhĩ Kỳ trong mối quan hệ với Phần Lan và Thụy Điển trên con đường gia nhập NATO.

Tôi nghĩ rằng Ankara sẽ tiếp tục hành động theo cách quyết đoán đặc trưng, thậm chí trong bối cảnh thảm kịch đang diễn ra ở đất nước này. Nói chung, đây là tính cách của người Thổ Nhĩ Kỳ: Họ không bao giờ dừng lại, không bao giờ nghỉ ngơi và họ chỉ luôn đi về phía trước.