Công việc mạo hiểm của trẻ em Zimbabwe mùa Covid-19

• Zimbabwe loay hoay với cuộc khủng hoảng tiền tệ
• Cuộc chiến bảo vệ cộng đồng người bạch tạng ở Zimbabwe

Trẻ em miền Đông Zimbabwe đãi vàng ở dọc sông sông Odzi

Những đứa trẻ khoảng 10 tuổi thường nhảy xuống sông Odzi tắm mát trên đường đi học ở Marange, khu vực Mutare, miền Đông Zimbabwe. Giờ đây, khi hệ thống giáo dục công lập sụp đổ và đại dịch đang làm ảnh hưởng đến cơ hội kinh tế của các gia đình, trẻ em phải dành cả ngày bên sông đãi vàng hoặc câu cá cho bữa tối. “Cháu đến đây vì cả nhà hầu như không có gì để ăn”, Tanaka Chikwaka, 17 tuổi nói. Trong bộ quần áo rách nát, đầy bùn đất, Tanaka mang theo một xô đầy cát, đổ vào một chiếc cối xay tự chế để tách bụi trong cát. Gần đó, quanh khu vực nổi tiếng với mỏ vàng và kim cương này, những đứa trẻ khác cũng đào vàng trong những cái hố sâu.

Theo Hiệp hội Luật Môi trường Zimbabwe (Zela), hàng nghìn trẻ em đã bị đẩy vào nghề khai thác vàng thủ công đầy nguy hiểm để phụ giúp gia đình kiếm sống. Mỗi buổi sáng, hàng chục trẻ em băng qua sông Odzi, đôi khi mạo hiểm cả mạng sống của mình, vì thứ kim loại quý màu vàng được khai thác dưới lòng sông và các hố mở ở các khu vực xung quanh. Sau mùa vụ thất bát năm ngoái, cộng đồng này đang đói. Và trẻ em trong độ tuổi đi học phải chia sẻ gánh nặng chu cấp cho gia đình.

Hoạt động đào vàng này bất hợp pháp vì nó đã bị cấm để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19 và cảnh sát liên tục truy quét các “phu vàng”, trong đó có cả trẻ em. “Công việc rất vất vả nhưng cháu không có sự lựa chọn nào khác. Cháu cần phải kiên trì, kể cả 3 tháng mà không thu được bao nhiêu. Số tiền cao nhất mà cháu từng kiếm được cho một lần bán vàng là 10 USD”, Tanaka chia sẻ. Cậu bé đã bỏ học vào năm ngoái và hy vọng sẽ góp đủ tiền để trở lại trường. Tanaka nói cậu có trách nhiệm phải kiếm được tiền học, rồi tiền mua sách vở và đồng phục nên phải đến đây mỗi ngày.

Munesu Makoni, 15 tuổi, bỏ học từ thời tiểu học cho biết, những người đào vàng nhỏ tuổi, thiếu kinh nghiệm thường bị lái buôn lợi dụng, ghìm giá. “Nơi này không an toàn chút nào. Những kẻ lớn hơn thường cướp những thứ ít ỏi mà chúng cháu có”.

Thiếu nữ Anopa Munzara kể từ khi có lệnh hạn chế vì đại dịch, gia đình em kiếm sống vất vưởng dọc theo lòng sông nhưng không thu được bao nhiêu. “Mẹ cháu là một người bán hàng rong và cũng có khu vườn rộng nhưng khi có lệnh phong tỏa, bà không thể đi bán rau. Cả nhà đều đói, vì mẹ chỉ có thể lo được 1 bữa ăn mỗi ngày”. Munzara xác định giáo dục là cách duy nhất để thoát nghèo. “Cháu chỉ muốn thi đỗ và đăng ký một khóa học điều dưỡng. Nhưng bây giờ phải làm việc kiếm sống đã”, cô bé nói. Mẹ và em gái của Munzara cũng đi đãi vàng, cảnh cả gia đình cùng làm việc ở nơi này cũng khá phổ biến.

Zimbabwe đã phê chuẩn tất cả các công ước chính liên quan đến lao động, trong đó có Công ước 138 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) quy định 18 là độ tuổi tối thiểu đối với người lao động làm các công việc độc hại. Nhưng các gia đình ở đây có rất ít sự lựa chọn.

Bộ trưởng Lao động và phúc lợi xã hội, Paul Mavima cho biết, chính phủ đã hỗ trợ cho 13 tỉnh gặp khó khăn trong đại dịch này. Chính phủ Zimbabwe không dung túng lao động trẻ em nhưng các gia đình nghèo cần thu nhập bổ sung sẽ cho con cái họ tham gia nhiều hình thức làm việc khác nhau. “Có một số trường hợp các gia đình đưa con cái của họ đi cùng để tìm thêm thu nhập. Khi điều đó trở nên quá mức, đó là vấn đề chúng ta cần giải quyết”, Bộ trưởng Mavima nói.