Cơ quan điều tra kiến nghị bịt “lỗ hổng” từ vụ cựu Chủ tịch FLC thao túng chứng khoán

• Cách thức cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết chiếm đoạt 3.620 tỉ đồng
• Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết bị cáo buộc “ngoan cố, không thừa nhận hành vi phạm tội"
• Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam Trịnh Văn Quyết được thăng quân hàm Thượng tướng

Những “lỗ hổng” lớn và thiếu tính răn đe

Kết luận điều tra vụ án của Cơ quan điều tra (CQĐT) nêu, qua công tác điều tra vụ án, CQĐT thấy rằng, đang có các sơ hở, thiếu sót của quy định pháp luật về hoạt động chứng khoán, để các đối tượng lợi dụng, thực hiện hành vi phạm tội.

Cụ thể, việc mở tài khoản chứng khoán dễ dàng và không kiểm soát dẫn đến các đối tượng lợi dụng thuê, nhờ người khác đứng tên mở tài khoản để mua bán, tạo cung cầu giả, đẩy giá lên cao, rồi bán ra thu lợi bất chính.

Cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC - Trịnh Văn Quyết.

Việc kiểm soát vay vốn theo hình thức hợp tác đầu tư còn nhiều sơ hở, các đối tượng đã lợi dụng công ty chứng khoán và công ty thứ ba để lách luật, ký hợp đồng cho khách hàng vay (dưới hình thức hợp tác đầu tư góp vốn khác) với lãi suất hưởng cố định nhằm thu lợi. Từ đó, các đối tượng có nguồn tiền giao dịch, mua bán, đẩy giá, thao túng mã chứng khoán, thu lợi bất chính.

Tội phạm thao túng thị trường chứng khoán diễn ra rất tinh vi, có tính tổ chức, phức tạp, liên quan nhiều đối tượng, ảnh hưởng lớn đến thị trường và thiệt hại lớn cho nhà đầu tư, chính sách quản lý của cơ quan quản lý Nhà nước.

Nhưng Bộ luật Hình sự hiện hành quy định mức phạt đối với loại tội phạm này còn thấp, phạt tiền cao nhất 4 tỉ đồng, phạt tù cao nhất là 7 năm tù giam, thuộc loại tội phạm nghiêm trọng với thời hạn điều tra tối đa 8 tháng, thời hạn tạm giam để điều tra tối đa 5 tháng, gây khó khăn cho công tác điều tra và không đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa.

Việc thiếu kiểm soát hoạt động của các mạng xã hội, để các đối tượng lợi dụng thành lập các hội, nhóm kín hô hào, kích động, lôi kéo nhà đầu tư, điều khiển và thao túng thị trường, thu lợi bất chính, gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Quy định về hoạt động chứng khoán hiện nay vẫn còn nhiều "lỗ hổng".

Hiện nay, chưa có các quy định, hướng dẫn làm cơ sở pháp lý trong việc xác định thiệt hại cho các nhà đầu tư tham gia mua bán các mã chứng khoán trong các giai đoạn bị thao túng để có căn cứ xác định thiệt hại.

Tăng cường chế tài xử phạt và hình sự

Cũng theo Kết luận điều tra vụ FLC, trong thời gian qua, rất nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng những kẽ hở pháp luật, sử dụng thủ đoạn tinh vi bằng các thủ thuật nghiệp vụ kế toán và tài chính.

Theo đó, một doanh nghiệp có thể tự tăng vốn mà không cần cổ đông đóng thêm bất kỳ khoản nào, nhằm nâng khống vốn điều lệ để thực hiện hành vi phạm pháp, thu lời bất chính như: lừa đảo, thao túng các hoạt động đấu thầu, đấu giá, thao túng thị trường chứng khoán… gây thiệt hại cho tài sản Nhà nước, doanh nghiệp, nhà đầu tư.

Để ngăn chặn tình trạng tăng vốn ảo, CQĐT kiến nghị tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan vốn điều lệ của doanh nghiệp; sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật, cấm doanh nghiệp ủy thác đầu tư bằng vốn doanh nghiệp đối với cá nhân là cổ đông doanh nghiệp.

Những vụ việc "làm xiếc" thị trường chứng khoán tương tự vụ FLC sẽ tiếp tục bị xử lý.

Bên cạnh đó, cần quy định cụ thể, rõ thời hạn hoàn góp vốn của cổ đông đối với trường hợp doanh nghiệp tăng vốn; quy định trách nhiệm, cơ chế kiểm tra, giám sát về vốn điều lệ doanh nghiệp; quy định chức năng, nhiệm vụ, giám sát của các nhân tổ chức có trách nhiệm quản lý, nhằm loại trừ trường hợp cấu kết, thông đồng, cố tình làm ngơ, bao che của một bộ phận có trách nhiệm trong cơ quan quản lý Nhà nước.

CQĐT cũng kiến nghị Bộ Kế hoạch & Đầu tư (KH-ĐT) tham mưu về quy định kiểm soát dòng tiền của doanh nghiệp, đảm bảo dòng vốn góp là dòng tiền thật và chỉ để sử dụng mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, không phải cho mục đích quay vòng tăng khống vốn điều lệ; tăng cường chế tài xử phạt và xử lý hình sự để đảm bảo răn đe.

Sẽ tiếp tục xử lý hình sự những vụ việc tương tự

Đối với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), CQĐT đề nghị tăng cường giám sát thị trường chứng khoán, tập trung vào giao dịch các mã cổ phiếu có dấu hiệu biến động giá mạnh nhưng hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp yếu kém hoặc chuyển từ lỗ thành lãi.

Kịp thời nhận diện các mã cổ phiếu có giao dịch bất thường và phát hiện các giao dịch của các mã cổ phiếu được lôi kéo, hô hào thông qua các hội, nhóm online, diễn đàn, mạng xã hội, có biến động giá thuộc tiêu chí giám sát của sở giao dịch chứng khoán.

Tăng cường thanh tra, giám sát các doanh nghiệp đăng ký đại chúng, đăng ký niêm yết và các tổ chức khác tham gia thị trường để kịp thời ngăn ngừa sai phạm.

Theo CQĐT, UBCKNN cần xử phạt vi phạm hành chính về hành vi cho mượn tài khoản chứng khoán dẫn đến hành vi thao túng, theo quy định tại khoản 1, Điều 34, Nghị định số 156 đối với các cá nhân, pháp nhân.

CQĐT cũng đề nghị UBCKNN phối hợp để đánh giá lựa chọn một số mã cổ phiếu, trái phiếu, vụ việc nổi cộm để phối hợp kiểm tra, xác minh làm rõ xử lý nghiêm; chuyển Bộ Công an các vụ việc có dấu hiệu tương tự (vụ án FLC - PV) để kịp thời giải quyết.

Đồng thời, đề nghị Bộ Tài chính thường xuyên trao đổi thông tin với các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an về diễn biến thị trường tài chính, tiền tệ, chứng khoán; các hoạt động đăng ký, niêm yết, phát hành đầu tư, giao dịch cổ phiếu.