Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn
Chuyến thăm bắt đầu từ hôm 16-8. Theo đúng lịch trình, ông Thường Vạn Toàn đã có cuộc gặp Đô đốc S. Locklear, Tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ tại Hawaii và sau đó với Tướng C. Jacoby, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Bắc Mỹ đóng trụ sở tại bang Colorado. Còn cuộc gặp được coi là quan trọng nhất với người đồng cấp Mỹ C. Hagel diễn ra ngày 19-8 tại Lầu Năm Góc.
Quan hệ Mỹ-Trung, nhất là trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, luôn là chủ đề nhạy cảm. Chuyến công du của ông Thường Vạn Toàn càng nhạy cảm hơn bởi đây là cuộc gặp đầu tiên giữa Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ. Thêm vào đó, nó diễn ra ngay sau hội nghị thượng đỉnh không chính thức giữa Tổng thống Mỹ B. Obama với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại California hồi tháng 6 vừa qua.
Còn nhớ, tại California, hai ông B. Obama và Tập Cận Bình đã nhất trí cho rằng trong thời kỳ toàn cầu hóa, Mỹ và Trung Quốc cần đi một con đường mới khác hẳn với kỷ nguyên đối đầu và xung đột trước đây giữa các nước. Với tư cách là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, Trung Quốc và Mỹ cần hợp tác với nhau nhằm xây dựng “mối quan hệ nước lớn kiểu mới dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và hợp tác cả hai cùng thắng”.
Chuyến thăm Mỹ của ông Thường Vạn Toàn chính là nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng mô hình mới quan hệ nước lớn, bởi quan hệ quân sự Mỹ - Trung được coi là trung tâm của quan hệ ổn định và có tính xây dựng giữa hai nước. Có điều là khẩu hiệu “cùng thắng” tuy được các nhà lãnh đạo hai nước Mỹ và Trung Quốc cùng lớn tiếng cam kết nhưng thực hiện nó thế nào lại không hề dễ dàng bởi giữa hai nước có quá nhiều mâu thuẫn.
Trước hết là vấn đề tấn công mạng. Tình báo Mỹ cho biết các hacker từ Trung Quốc đã truy cập vào dữ liệu của khoảng 40 chương trình vũ khí công nghệ cao của Mỹ, bao gồm chiến đấu cơ F-35, phi cơ trinh sát không người lái Global Hawk, chiến hạm duyên hải LCS mới “toanh”, các hệ thống đánh chặn tên lửa Patriot và Aegis, và máy bay FA-18. Đây là mối đe dọa cực kỳ nguy hiểm với Mỹ bởi điều gì sẽ xảy ra khi đối thủ chỉ cần đụng đến phần mềm thì máy bay sẽ không bay được, tên lửa sẽ trượt mục tiêu, còn tàu chiến sẽ không đi tới đích.
Danh sách các vấn đề có khoảng cách giữa hai nước còn liên quan đến chương trình hạt nhân và tên lửa của CHDCND Triều Tiên, tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc và các nước láng giềng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông. Còn những vấn đề có thể nói là làm “nóng” quan hệ Mỹ-Trung cũng không ít, từ việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan, tới việc chiến hạm Mỹ trinh sát Trung Quốc ở cự ly gần, rồi việc pháp luật Mỹ hạn chế giao lưu hợp tác quân sự với Trung Quốc...
Và điều mà các quan chức hai nước không nói ra nhưng báo chí thế giới đã bàn luận sôi nổi là phải chăng Trung Quốc đã bắt đầu tự khẳng định mình có ảnh hưởng ngang Mỹ trên trường quốc tế và thậm chí xét góc độ kinh tế còn có phần vượt trội hơn. Không biết có phải lý do tế nhị xung quanh cuộc đua “ai ở mâm trên” mà cho đến nay, dù chuyến thăm của ông Thường Vạn Toàn đã sắp kết thúc, nhưng hai bên mới chỉ thỏa thuận được việc mở rộng hợp tác trong lĩnh vực trợ giúp nhân đạo và cứu trợ thiên tai.
