Chứng khoán tháng 5: Bán hay mua?

• Chứng khoán bán tháo diện rộng, VN-Index giảm hơn 31 điểm
• Thị trường chứng khoán ảm đạm phiên giao dịch đầu tiên sau kỳ nghỉ lễ

Dòng tiền đầu cơ hoảng loạn

Hiếm khi nào nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán phải chịu nhiều nỗi lo cùng một lúc như hiện nay khi đồng thời với đà giảm của chứng khoán thế giới là nhiều tin xấu ở trong nước. Theo thống kê, thị trường chứng khoán Mỹ đã giảm hơn 10% từ đỉnh trong tháng 4-2022 (trong đó Nasdaq giảm 15% từ đỉnh), nguyên nhân chủ yếu từ mối lo Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) sẽ thắt chặt mạnh mẽ các chính sách tiền tệ. Tương tự, việc Trung Quốc phong tỏa nhiều thành phố cũng khiến thị trường chứng khoán nước này giảm mạnh 12% từ đỉnh trong tháng…

Dòng tiền của nhà đầu tư nhỏ lẻ đang có phần hoảng loạn

Đối với thị trường trong nước, trong tháng 4-2022, VN-Index đã giảm 8,4%. Chỉ số VN-Index hiện có mức định giá khá hấp dẫn với P/E (giá/thu nhập cổ phiếu) dự phóng năm 2022 là 12,4 lần, thấp hơn mức trung bình 10 năm là 14,9 lần. Đặc biệt đối với VN30, chỉ số này cũng hấp dẫn với P/E là 12,3 lần (tính đến ngày 29-4-2022) và P/E dự phóng 2022 là 11,1 lần. Định giá thị trường VN30 tiệm cận gần vùng chỉ xảy ra 1% thời gian trong lịch sử 3 năm gần đây. Không chỉ vậy, dòng tiền đầu cơ đã chịu thiệt hại nặng nề đã dần rút khỏi thị trường khiến thanh khoản sụt giảm mạnh, từ mức kỷ lục hơn 55.000 tỷ đồng xuống chỉ còn quanh 17 - 18 nghìn tỷ đồng những phiên gần đây.

Lý giải sự chùng xuống của thị trường thời gian qua, ông Lê Đức Khánh - Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán VPS cho biết, từ năm 2020 đến nay, số lượng nhà đầu tư cá nhân gia tăng rất nhiều, chưa kể đến là các đội nhóm bắt đầu hoạt động rất sôi nổi trong năm 2021. Đến năm 2022 khi tình hình bắt đầu khó khăn hơn, từ các sự kiện mang tính “thanh lọc” thị trường của cơ quan quản lý, các đội nhóm bắt đầu chùn bước lại. Tâm lý các nhà đầu tư bắt đầu thấy đuối sức, dòng tiền dần rút ra khỏi nhiều cổ phiếu, từ nhóm cổ phiếu đầu cơ rồi dần lây lan sang rất nhiều các nhóm cổ phiếu khác.

Việc sụt giảm phần nhiều là do tâm lý nhà đầu tư bởi thực tế vẫn có những nhóm doanh nghiệp có kết quả kinh doanh đột phá trong quý I-2022 như nhóm phân bón, phân đạm, nhóm cảng biển, nhóm hóa chất hay nhóm cổ phiếu về công nghệ, nhóm tài chính, chứng khoán, nhóm ngành viễn thông… “Trên thực tế, đa số các nhà đầu tư thường quan tâm đến câu chuyện giá cổ phiếu có lên không, rồi mua vào hào hứng theo hiệu ứng đám đông. Họ ít quan tâm đến câu chuyện chất lượng cơ bản, định giá phù hợp hay không… nên dẫn đến việc họ hành xử theo kiểu phi lý như vậy” - ông Khánh nói.

Tin xấu cũng là bạn đồng hành của nhà đầu tư

Dù thị trường liên tục đón nhận những thông tin tiêu cực, nhưng theo nhận định của các chuyên gia Công ty Cổ phần quản lý quỹ đầu tư SGI (SGI Capital), những giai đoạn dòng tiền đầu cơ bi quan và rút lui luôn tạo nên những cơ hội để dòng tiền đầu tư dài hạn quay lại. Sự vận động này sẽ bắt đầu tạo nền giá vững cho những cổ phiếu cơ bản có định giá hấp dẫn và triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ.

Báo cáo quý I-2022 của 683 doanh nghiệp đến ngày 29-4 cho thấy, tăng trưởng lợi nhuận quý là 42,9%, trong đó những ngành vốn hóa lớn như ngân hàng có mức tăng trưởng gần 36%, thậm chí nhóm ngành hóa chất tăng trưởng lên đến 461%... Thị trường tài chính, về căn bản dựa trên 2 trụ cột là dòng tiền và niềm tin. Việc thanh lọc lại thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp gần đây giúp ổn định thị trường tài chính chung và hướng dòng tiền tới những địa chỉ lành mạnh, bền vững và hiệu quả hơn.

Tất cả những điều này giúp gia tăng niềm tin dài hạn, nâng tầm để thị trường chứng khoán Việt Nam hấp dẫn hơn đối với những dòng tiền lớn và dài hạn trên toàn cầu, vốn đang thiếu vắng những địa điểm đầu tư đủ minh bạch, ổn định, và mang lại tăng trưởng cao. SGI Capital cho rằng, “ao tù nước đục chỉ có cá bé bơi, biển rộng sông dài mới là nơi cá to đàn lớn vẫy vùng”.

Việc thanh lọc và chấn chỉnh thị trường sẽ tạo những xáo trộn khiến dòng tiền đầu cơ ngắn hạn co lại, nhưng sẽ thu hút dòng tiền lớn và dài hạn tìm đến. “Kinh nghiệm nhiều năm của chúng tôi đầu tư trên thị trường chứng khoán cho thấy, tin xấu và sự bi quan luôn là bạn tốt của nhà đầu tư. Tin xấu càng nhiều, lo lắng và thận trọng càng lớn, định giá càng rẻ, và hiệu quả đầu tư sẽ càng cao” - SGI đưa ra quan điểm.

Đồng quan điểm, ông Lê Đức Khánh cho rằng, mỗi khi thị trường vào giai đoạn khủng hoảng hoặc những pha điều chỉnh lớn thì nó lại là cơ hội để săn tìm những cơ hội hạ giá hợp lý và hấp dẫn. “Tôi vẫn đánh giá rằng trên thị trường vẫn có rất nhiều các cổ phiếu đáp ứng được các tiêu chuẩn, giá chiết khấu rất lớn mà chúng ta hoàn toàn chấp nhận được và là một cơ hội đầu tư sinh lời rất tốt, đặc biệt trong bối cảnh rất khó có thể tìm ra được kênh đầu tư nào hấp dẫn hơn. Do vậy giai đoạn này là phù hợp so với nhà đầu tư có tầm nhìn dài hơi hơn” - ông Lê Đức Khánh nhấn mạnh.

“Sell in May” hay “Buy in May”?

Dù vậy, trong ngắn hạn, các chuyên gia cho rằng thị trường chứng khoán vẫn đối mặt với khó khăn về dòng tiền. Các chuyên gia Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng, dòng tiền từ nhà đầu tư cá nhân trong nước là động lực chính thúc đẩy thị trường trong xu hướng tăng giai đoạn 2020 - 2021. Tuy nhiên, hiện tại, nhóm này đã và đang bị hoảng loạn, thể hiện qua việc bán ròng tới 4.683 tỷ đồng trong tháng 4. Do đó, trong ngắn hạn, các nhà đầu tư cá nhân sẽ khó có thể quay trở lại thị trường mạnh mẽ, nhất là khi mùa kết quả kinh doanh dần kết thúc và ít tin tức hỗ trợ hơn trong tháng 5.

Không chỉ vậy, dựa trên lịch sử hoạt động của thị trường chứng khoán thế giới, giới đầu tư cũng đúc kết kinh nghiệm bằng câu ngạn ngữ “Sell in May and go away” (Bán vào tháng 5 và đi chơi) với hàm ý rằng, thị trường sẽ hoạt động kém hiệu quả trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm. Đây cũng là nỗi lo lớn của các nhà đầu tư trong nước giai đoạn hiện nay. Dù vậy, các chuyên gia cho rằng, không hẳn điều này đúng ở mọi thị trường và trong mọi thời điểm.

Ông Nguyễn Tuấn Anh - nhà sáng lập của FinPeace cho rằng, nếu chứng khoán đơn giản đến thế, đúng tháng 5 bán, đúng tháng 10 mua lại thì sẽ có rất rất nhiều người có thể kiếm được nhiều tiền. Điều thứ hai, khi đám đông đứng lệch về một phía, mọi người quá tin vào một điều gì đó thì điều ngược lại sẽ xuất hiện. “Khi chúng ta mua quá nhiều thì sẽ đẩy giá lên cao và đương nhiên sẽ có phe bán. Do đó, câu chuyện này nếu dành cho áp dụng trading thì sẽ rất khó” - ông nói. Vị chuyên gia cho rằng, việc mua - bán không gắn chặt vào một thời điểm nào cụ thể mà theo biến động của thị trường.

Còn theo ông Đỗ Bảo Ngọc - Phó Tổng giám đốc Công ty CP Chứng khoán Kiến thiết Việt Nam, thị trường chứng khoán Việt Nam đã giảm có phần thái quá. Mức chiết khấu 15% trong vòng 1 tháng đưa rất nhiều cổ phiếu trong VN30 vào vùng hấp dẫn có thể đầu tư dài hạn. “Đợt điều chỉnh này là điều chỉnh lớn, nhưng chưa phải là down trend lớn, quá trình cân bằng của thị trường và hồi phục sẽ trong tháng 5” - ông Đỗ Bảo Ngọc nhận định. Do đó, theo ông Ngọc, không phải là “Sell in May” mà là “Buy in May” (mua vào tháng 5). Bởi vì, nếu không có đợt sụt giảm mạnh như thế này sẽ không có cơ hội mua những cổ phiếu tốt, triển vọng tăng trưởng cao. Ông cho rằng thị trường đang ở thời điểm cân bằng hồi phục, nhưng có lên được như cũ hay không cần thêm thời gian.