- Gần đây, tại một số địa phương đã xảy ra nhiều vụ vỡ nợ, tình trạng này đang đặt ra vấn đề gì, thưa ông?
- Khó khăn về kinh tế tác động đến tình hình tội phạm rất phức tạp, trong đó có cả tội pham hình sự và tội phạm kinh tế. Thời gian vừa qua, do nhu cầu xã hội, việc vay mượn trong dân diễn ra phổ biến. Thống kê cho biết, trong 9 tháng qua, có 60 vụ do vay mượn dẫn đến vỡ nợ. Nguyên nhân chủ yếu có liên quan đến các thị trường bất động sản, tài chính chứng khoán, vàng... Khi các thị trường này tụt giảm dẫn đến hậu quả những khoản đầu tư bị thất bại. Chúng tôi đang tiến hành thống kê, xử lý, đồng thời đưa ra một số giải pháp kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền, nhất là liên quan đến hành lang pháp lý và các quy định của pháp luật. Hiện nay, quy định xử lý hành chính về vay mượn trong nhân dân chưa có quy định cụ thể. Theo quy định của Bộ luật Hình sự, vay mượn dạng tín dụng “đen” lãi suất phải gấp 10 lần quy định của ngân hàng (14%) thì mới xử lý hình sự. Còn dưới mức ấy thì xử lý hành chính.
- Như vậy, các vụ vỡ nợ xử lý sẽ không đơn giản?
- Những vụ xử lý được là những vụ chúng ta vận dụng các quy định pháp luật về lừa đảo; lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Về ý thức, người vay biết không có khả năng trả nợ nhưng vẫn vay... Nếu làm rõ được yếu tố chủ quan thì có thể xử lý hình sự được. Còn những trường hợp có hợp đồng, có lãi suất thì được xử lý theo pháp luật dân sự. Chúng tôi hiện đang tập hợp các tài liệu để kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu xây dựng thông tư hướng dẫn việc điều tra, xử lý dạng tội phạm này. Thiệt hại do tín dụng đen gây ra rất lớn, có vụ đến hàng trăm tỷ đồng.
- Người cho vay là người thiệt hại nhất, nhưng họ cũng là người vi phạm bởi lãi suất cho vay thường gấp 6-7 lần ngân hàng?
- Vấn đề này phải tiếp tục kiểm tra, đánh giá để có hướng xử lý phù hợp với thực tiễn. Người ta cho vay, mất hàng chục tỷ đồng... nhưng theo quy định người ta không sai. Vì phải cho vay trên 140%, (tức hơn 10 lần lãi suất ngân hàng) thì mới vi phạm, còn dưới mức đó không xử lý hình sự được. Không khéo lại thành hình sự hóa là rất phức tạp.
- Ở một số vụ vỡ nợ lớn vừa qua, khả năng thu hồi các khoản nợ cho bị hại ở mức độ nào, thưa ông?
- Ở hầu hết các vụ vỡ nợ, tiền vay đều đã được đầu tư vào các thị trường như chứng khoán, bất động sản. Khi tiến hành điều tra, số tiền và tài sản thu lại không nhiều lắm cho nên có thể nói gần như phần lớn người cho vay bị thiệt hại nặng, thu hồi không được nhiều.
- Liệu có tâm lý người cho vay chưa đi trình báo vì hy vọng còn vớt vát thu hồi được tiền từ con nợ?
- Người dân không phải sợ tố cáo mà theo quy định pháp luật hiện nay, vấn đề đó đang được giải quyết bằng dân sự. Cho nên phần lớn người dân đều thực hiện theo hướng đó. Cũng có thực tế là người dân chưa muốn tố cáo ra công an để bằng cách nào đó thu hồi một phần tài sản. Nhiều người nghĩ khi đối tượng bị bắt giữ việc thu hồi sẽ khó hơn. Trong điều kiện kinh tế như hiện nay, khi cho vay dân sự, người dân phải hết sức phòng ngừa. Đặc biệt, khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật, cần chủ động trình báo với cơ quan công an để xử lý.
- Có thể ước lượng được thiệt hại do vỡ tín dụng “đen” thời gian qua?
- Hiện chúng tôi đang tổng hợp số liệu. Nhưng bước đầu có thể tới 500 tỷ đồng và tập trung ở khoảng 10 địa phương là các tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh...