Bài 1: Điệp khúc “xe đi ngay đây”

“Xe quay” giữa lòng Hà Nội

Trên đường đi, phụ xe luôn sẵn sàng mở cửa để đón thêm khách

Như một số lời giới thiệu của bạn bè, cũng như kết luận của Thanh tra Sở GTVT Hà Nội về các chuyến xe khách tuyến Nam Định đều vi phạm về việc dừng, đỗ đón khách giữa đường, tôi đứng bắt xe ở phố Kim Đồng. Đúng như nhận định, tất cả các chuyến xe khách về TP cũng như các huyện trên địa bàn Nam Định đều bắt khách ở phố Kim Đồng. Ngoài ra, xe chạy các tuyến như Thanh Hóa, Thái Bình cũng vòng vo, bắt khách ở đây.

Xe đỗ xịch ngay giữa phố, tôi ngó đầu vào hỏi “xe chạy luôn chứ, em đang có việc gấp ở dưới Nam Định”, lái xe khẳng định như đinh đóng cột rằng, xe chạy luôn đây, làm sao dám dừng đỗ đón khách ở đây, ngoài kia (đường Giải Phóng - PV), công an và Thanh tra GT đứng chốt, ai dám dừng. Yên lòng, chúng tôi leo lên xe. Trên xe lúc này cũng có 5 khách. Ai cũng hy vọng xe xuất phát đúng giờ. Ấy mà không, chiếc xe chầm chậm lăn bánh, đến ngã ba Kim Đồng - Giải Phóng, chiếc xe lợi dụng đèn đỏ để dừng lại bắt khách. Và rồi, từng đợt đèn đỏ, rồi lại đèn xanh qua đi, chiếc xe khách vẫn chình ình đứng đó, như thách thức hành khách và người đi đường. Lơ xe (phụ xe) hăm hở tiếp tục bắt khách. Qua 8h, chiếc xe vẫn không nhúc nhích, nhiều hành khách trên xe bắt đầu hết kiên nhẫn, giục lái xe xuất phát.

Như để trấn an, chiếc xe cũng chầm chậm lăn bánh, hành khách trên xe thở phào. Tuy nhiên, qua bến xe Giáp Bát, chiếc xe quay vòng trở lại, hành khách ngơ ngác trong sự bực tức cao độ. Trước lời cáu gắt, bất bình, nhà xe thanh minh, quay lại để trả đồ cho một người quen, rồi sẽ đi ngay. Và rồi, cái sự đi ngay ấy cũng mất thêm khoảng 30 phút nữa, chiếc xe khách mang BKS: 18N-2889 mới chịu rời bến, lái xe không quên khẳng định, 9h30 là có mặt ở TP Nam Định. Trong lúc đó, một “cò” cho tuyến xe về Thanh Hóa trong quá trình bắt khách đã va chạm với xe máy đi đường.

Bắt khách bằng mọi giá

Xe mở cửa và đón khách ngay trước mặt lực lượng chức năng

 Phụ xe liên tiếp cảnh báo “không được dừng xe bắt khách ở ngoài đường Giải Phóng đâu đấy, lực lượng chức năng làm nghiêm lắm đấy, cẩn thận, họ đứng cả trên cầu để quan sát đấy”. Tôi thắc mắc hỏi, sao lực lượng chức năng mật phục trên cầu mà anh biết, thì nhận được câu trả lời từ lái xe “lái xe khách mà không nắm được lực lượng chức năng thường chốt ở đâu thì có mà ăn phạt cả ngày à”?

Thay vì không dừng để bắt khách, phụ xe đứng trên xe và vẫy khách dọc đường. Chiếc xe chạy chầm chậm và hành khách lên xe ở giữa đường. Thấy bóng dáng lực lượng chức năng trước mặt, không muốn bỏ qua một khách, rất nhanh chóng, phụ xe mở toang cửa sau, kéo hành khách chui tọt lên xe rất thành thục. Giờ thì mối ngờ vực về lời khẳng định về bến xe Nam Định đúng giờ của lái xe đã được giải đáp. Đang bon bon chạy, chiếc xe bỗng phanh gấp, hành khách trên xe nháo nhào xô về phía trước, chưa kịp định thần thì thấy cửa xe bật mở, 4 hành khách bước lên xe, tiếng phụ xe văng vẳng “khách về Nam Định xịn đây này”. Một chiếc xe Ford Transit 16 chỗ tuy vẫn còn khá tốt nhưng những trang bị cứu hộ thiết yếu cần phải có trên xe khách thì tuyệt nhiên không thấy. Không búa thoát hiểm, không bình cứu hỏa cũng như không tủ thuốc cứu thương. Điều đó cũng đồng nghĩa, nhỡ may gặp bất trắc, hành khách chỉ còn biết dùng guốc dép để phá cửa kính chui ra. Lái xe 18N-2889 cho biết, mỗi ngày anh chạy 4 lượt Hà Nội -  Hải Phòng. Song, nếu những dịp lễ, tết thì sẽ tăng cường, do lượng khách đi lại đông hơn. 

Hành khách tên Tuấn, người được đưa lên từ cửa sau cho biết, đang học Cao đẳng Tài chính kế toán ở Nam Định, thường xuyên đi lại giữa Hà Nội-Nam Định, nên đã quá quen với tuyến xe này. “Tôi bắt xe dọc đường như vậy cũng quen rồi”, Tuấn nói. 

Thống kê từ Phòng Quản lý vận tải, phương tiện người lái - Sở GTVT Nam Định cho thấy, trên toàn địa bàn tỉnh Nam Định hiện có 33 đơn vị kinh doanh vận tải hành khách liên tỉnh với 650 đầu xe, lượng khách vận chuyển vào khoảng 14 triệu lượt/năm. Anh Bùi Huy Thông, chuyên viên Phòng QLVT và PTNL cho biết, riêng tuyến xe khách Nam Định - Hà Nội vào khoảng 90 chuyến/ngày, trung bình 10 phút một chuyến. “Qua kiểm tra đã phát hiện có tình trạng khoán trắng cho lái xe và bán khách.

Nhận thấy cơ chế khoán gây nhiều bất cập, Sở GTVT Nam Định đã có công văn nhắc nhở, cảnh báo các doanh nghiệp, song họ vẫn lờ đi, điển hình như Công ty Vận tải ô tô Nam Định”, anh Thông phản ánh. Khi đề cập đến việc khoán trắng cho lái xe, anh Thông cho rằng, cơ quan quản lý chỉ có thể quản lý về mặt Nhà nước, còn doanh nghiệp hoạt động theo hình thức, mô hình như thế nào lại không thể can thiệp. Ngoài ra, cơ quan quản lý cũng chỉ kiểm soát được hoạt động của doanh nghiệp, hoạt động đón trả khách diễn ra trên địa bàn huyện, còn trên đường đi qua, đến các tỉnh, thành khác, thì không thể biết được họ chạy xe ra sao, như thế nào.

(Còn nữa)