[ẢNH] Thương vụ F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ chao đảo và Nga lại chóng mặt theo

"Trong khi chờ quyết định rõ ràng từ Thổ Nhĩ Kỳ về việc từ bỏ thương vụ mua S-400 Nga, việc bàn giao những thiết bị phụ tùng tiêm kích F-35 cho Ankara cùng hoạt động liên quan đã bị dừng", phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ Mike Andrews mới đây cho biết.

Trước đó, hai nguồn thạo tin giấu tên cũng cho biết Lầu Năm Góc đã hủy kế hoạch chuyển giao các lô thiết bị của F-35 cùng thiết bị huấn luyện sử dụng dòng chiến đấu cơ này cho quân đội Thổ Nhĩ Kỳ.

Đây được coi là bước đi cụ thể đầu tiên của Mỹ nhằm phong tỏa việc chuyển giao tiêm kích tàng hình F-35 cho Thổ Nhĩ kỳ sau khi Ankara kiên quyết giữ lập trường mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga.

Mỹ đã đề nghị bán tổ hợp tên lửa phòng không Patriot cho Thổ Nhĩ Kỳ với giá ưu đãi thay thế cho S-400, nhưng Ankara đến nay chưa có bất cứ động thái nào cho thấy họ sẽ hủy hợp đồng với Nga và tuyên bố sẽ nhận tổ hợp tên lửa đầu tiên từ Moscow vào tháng 7.

Tiêm kích tàng hình F-35 được lắp ráp tại Mỹ từ những bộ phận, linh kiện được sản xuất từ nhiều nước đồng minh, trong đó Thổ Nhĩ Kỳ chế tạo khung thân, càng đáp và màn hình hiển thị trong buồng lái.

Lầu Năm Góc được cho là đang tính toán phương án loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi dự án chế tạo F-35 vì thương vụ S-400 này.

Hồi tháng 12-2018, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu tuyên bố vai trò của Ankara trong dây chuyền sản xuất F-35 trị giá hàng nghìn tỷ USD này là rất quan trọng nên họ khó có thể bị gạt sang một bên.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã đặt mua một số tiêm kích F-35 của Mỹ, nhưng các máy bay đầu tiên vẫn đang được sử dụng để huấn luyện phi công tại Arizona, Mỹ.

Nếu bị Mỹ phong tỏa, các tiêm kích F-35 này khó có thể được chuyển giao cho Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 11 như kế hoạch.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng bày tỏ ý định sẽ mua chiến đấu cơ của Nga trong trường hợp không mua được F-35.

Tuy vậy giới quan sát đánh giá Nga cũng không mấy hồ hởi trước thông tin trên.

Lẽ dĩ nhiên dù Nga rất cần tiền nhưng việc bán Su-35 đang là "con gà đẻ trứng vàng" cho một thành viên NATO không khỏi lo lắng về rò rỉ công nghệ.

Hiện quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đang tồn tại nhiều bất đồng kể từ khi các cuộc đảo chính hụt tổng thống Erdogan diễn ra vào mấy năm trước.

Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc Washington đứng đằng sau giựt dây, tuy vậy Mỹ đã phủ nhận.

Ngoài ra những bất đồng trên còn có vấn đề người Kurd tại biên giới Syria và nước này. Trong khi Mỹ đang là đồng minh của lực lượng người Kurd thì Thổ Nhĩ Kỳ lại cho đó là các lực lượng khủng bố.

Giới quan sát nhận định, bất đồng giữa Thổ Nhĩ Kỳ - thành viên NATO và Mỹ chỉ là nhất thời, nó sẽ nhanh chóng chuyển về trạng thái bình thường trong khoảng ngắn thời gian nữa. Việc bán những vũ khí tối tân cho một trong các nước thành viên NATO sẽ khiến Nga đối mặt với nguy cơ bị rò rỉ công nghệ.

Mặt khác Thổ Nhĩ Kỳ vẫn sẽ phải đồng nhất các chuẩn vũ khí nếu muốn nằm trong hệ thống chia sẻ dữ liệu của NATO. Vì vậy trong thời gian này hành động của Thổ Nhĩ Kỳ được coi là đang gây sức ép để đàm phán với Mỹ về các bất đồng.

Cực chẳng đã họ mới phải mua vũ khí Nga như một con bài chính trị để bắt Mỹ và NATO nhượng bộ. Trước đó Thổ Nhĩ Kỳ đã từng nhiều lần ngỏ ý mua hệ thống phòng thủ Mỹ, nhưng Washington từ chối cho tới khi họ đặt mua S-400.

Tuy nhiên ngay cả thương vụ S-400 với Thổ Nhĩ Kỳ vẫn khiến Nga thấp thỏm. Họ vẫn thừa biết "sự đu dây" của Thổ Nhĩ Kỳ, tuy vậy trong bối cảnh hiện tại họ không thể khác hơn, mặc khác Nga cũng muốn nhân cơ hội để tạo ra những mối bất hòa trong khối NATO để làm suy yếu tổ chức này.