UAV và xu hướng chiến tranh hiện đại

Theo trang web Defense Express của Ukraine, cuộc xung đột quân sự Nga-Ukraine đã thể hiện rõ nét xu hướng của chiến tranh hiện đại là sử dụng rộng rãi máy bay không người lái (drone, UAV) trên chiến trường và vai trò của chúng đặc biệt quan trọng của chúng.

Máy bay không người lái được sử dụng rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực tuần tra bảo vệ, trinh sát mục tiêu, tấn công mục tiêu, cảm tử…, với đủ loại UAV trinh sát, UAV trinh sát-tấn công, UAV tấn công, UAV cảm tử…, với tất cả phạm vi, độ cao bay và thời gian lưu không khác nhau.

Vì được sử dụng rộng rãi trên chiến trường và gặp phải rất nhiều các hệ thống chuyên dùng để chống lại chúng, các quân đội trong chiến tranh hiện đại sẽ cần một số lượng đáng kể máy bay không người lái và chúng sẽ trở thành loại "vũ khí tiêu hao" lớn nhất trên chiến trường.

Máy bay không người lái đã đóng một vai trò quan trọng kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga vào Ukraine, nhưng trong thời gian gần đây việc sử dụng UAV đã gia tăng mạnh cả về tần suất hoạt động, cường độ sử dụng, mật độ UAV trên chiến trường.

Theo số liệu từ các nguồn mở, Nga đã sử dụng rất nhiều máy bay không người lái chiến thuật ở chiến trường UAV, trong đó có cả Uav trinh sát, tấn công và cảm tử như: Orlan-10, Lancet, Corsair, Orion-E (Inokhodets) và cả UAV tác chiến điện tử như Moskit…

Đã có nhiều đánh giá về vai trò, nhiệm vụ chính của máy bay không người lái trong xung đột Nga-Ukraine, nhưng việc đánh giá chi tiết về số lượng UAV cần thiết cho một cuộc chiến có quy mô như vậy là chưa có. Đây là điều rất quan trọng để các quốc gia tính toán quy mô lực lượng UAV cần có của mình.

Ngay cả trong Cuộc chiến Nagorno-Karabakh năm 2020 - nơi mà cả Armenia và Azerbaijan đều sử dụng rộng rãi các loại UAV - quy mô cuộc chiến, số lượng sử dụng, lĩnh vực sử dụng và tính chất nhiệm vụ cũng hạn hẹp hơn quá nhiều so với xung đột Nga-Ukraine.

Mới đây, tờ The Economist dẫn một báo cáo nghiên cứu của Viện nghiên cứu lực lượng liên hợp Hoàng gia Anh (Royal United Services Institute - RUSI) về việc sử dụng máy bay không người lái trong 5 tháng đầu tiên của cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Bản báo cáo rút ra kết luận đáng chú ý về UAV nhưng không phải là về tính chất nhiệm vụ hay hiệu quả của chúng mà là một điều ít ai lưu tâm là: “Một bài học quan trọng từ cuộc chiến Nga-Ukraine là các quân đội cần nhiều máy bay không người lái hơn họ nghĩ”.

Việc sử dụng rộng rãi máy bay không người lái dẫn đến một hệ quả là sự xuất hiện của rất nhiều hệ thống chống máy bay không người lái và tuổi thọ trung bình của một UAV cánh cố định trên chiến trường là khoảng sáu chuyến bay, một chiếc quadcopter thông thường chỉ “sống” được ba chuyến bay.

Defense Express dẫn báo cáo thống kê của Bộ Tổng tham mưu lực lượng vũ trang Ukraine (tính đến ngày 04/12/2022) cho biết, lực lượng Nga đã mất 1.573 máy bay không người lái chiến thuật. Mặc dù con số có thể đã bị phóng đại nhưng rõ ràng là Nga cũng đã mất rất nhiều UAV.

Một kết luận khác là trong cuộc chiến tranh trên bộ, nơi các bên giành giật từng thị trấn, từng ngôi làng, nơi lực lượng của các bên tiếp giáp lẫn nhau, thậm chí là cài răng lược, thì máy bay không người lái đóng vai trò quan trọng chủ yếu để trinh sát, không phải cho các nhiệm vụ tấn công.

Các nhiệm vụ tấn công có thể giúp bên A tiêu diệt được một khẩu pháo, một chiếc xe tăng hay một nhóm quân nhỏ của bên B, nhưng nhiệm vụ trinh sát có thể giúp bên B giành được cả một khu vực quan trọng.

Kết quả khảo sát, nghiên cứu còn cho thấy, nếu các đơn vị không có máy bay không người lái sẽ mất khoảng 30 phút trở lên từ khi phát hiện đến khi tấn công và tiêu diệt được mục tiêu, thì sự hiện diện của máy bay không người lái sẽ giúp đơn vị này giảm thời gian xuống chỉ còn 3-5 phút.