- Áp lực với Tổng thống Nam Phi trước nguy cơ bị luận tội
- Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nhiễm Covid-19
 |
Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa |
Tổng thống Nam Phi vừa bị điều tra trong một vụ bê bối liên quan đến vụ trộm số tiền lớn bất thường được giấu bên trong một chiếc ghế sofa tại nông trại tư nhân của ông vào năm 2020. Một hội đồng điều tra độc lập do Chủ tịch Quốc hội Nam Phi chỉ định đã phát hiện bằng chứng cho thấy vụ trộm đã không được trình báo cảnh sát do “chủ ý quyết định điều tra bí mật” của ông Ramaphosa.
Báo cáo điều tra được đệ trình hôm 30-11, Quốc hội Nam Phi sẽ xem xét và quyết định xem có nên đẩy mạnh thủ tục luận tội Tổng thống vào tuần tới hay không. Diễn biến mới nhất này diễn ra chỉ vài tuần trước khi một hội nghị sẽ quyết định liệu ông Ramaphosa có được tranh cử nhiệm kỳ thứ hai dưới sự đề cử của đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền tại cuộc bầu cử năm 2024 hay không. “Bản thân bản báo cáo đã khiến Tổng thống rơi vào tình thế gần như không thể đứng vững, đặc biệt là khi nó liên quan đến các quy tắc của chính đảng cầm quyền về việc gạt bỏ công việc kinh doanh riêng cũng như đường lối mà ông ấy đã thực hiện để chống lại những người khác trong đảng của mình” - ông John Steenhuisen, lãnh đạo đảng Liên minh dân chủ (DA - đảng đối lập chính của Nam Phi) cho biết.
Tổng thống Nam Phi ngay lập tức phủ nhận mọi hành vi sai trái. Sau khi kết quả điều tra được công bố, thông cáo của Văn phòng Tổng thống nêu tuyên bố của ông Ramaphosa: “Tôi dứt khoát phủ nhận việc vi phạm lời hứa khi nhậm chức và tôi cũng phủ nhận bất kỳ cáo buộc nào nhằm vào bản thân”.
Ông Nosiviwe Mapisa-Nqakula - Chủ tịch Quốc hội Nam Phi cho biết, hội đồng 3 người được thành lập vào tháng 9 với nhiệm vụ xác định xem liệu có đủ bằng chứng cho thấy Ramaphosa đã vi phạm nghiêm trọng hiến pháp, luật pháp hay có hành vi sai trái nghiêm trọng hay không. “Chúng tôi nghĩ rằng, bằng chứng được trình bày trước Ban hội thẩm đã chứng minh Tổng thống có thể vi phạm nghiêm trọng một số điều khoản của hiến pháp” - báo cáo viết. Bằng chứng bao gồm việc ông Ramaphosa không trực tiếp báo vụ trộm với cảnh sát, có hành động không phù hợp với chức vụ và khiến bản thân phải đối mặt với xung đột giữa trách nhiệm chính thức và công việc kinh doanh riêng của mình. Trước đó, sự việc chỉ vỡ lở sau khi cựu Giám đốc cơ quan tình báo Nam Phi tố cáo. Trong khi thừa nhận rằng đã xảy ra một vụ trộm tại trang trại nuôi động vật hoang dã của mình, ông Ramaphosa khẳng định số tiền này là từ việc bán trâu tại trang trại cho một doanh nhân người Sudan. Ông đã phủ nhận việc vi phạm pháp luật hoặc bất kỳ quy định nào liên quan đến chức vụ của Tổng thống. Tuy nhiên, dư luận đặt ra câu hỏi làm cách nào mà một vị Tổng thống, với lời hứa chống tham nhũng khi ra tranh cử, có được số tiền khổng lồ đó và liệu ông có khai báo hay không.
Ông Ramaphosa là thương nhân nổi tiếng về trâu, gia súc quý hiếm cùng các động vật hoang dã khác. Ông nhậm chức Tổng thống vào năm 2018 sau khi người tiền nhiệm Jacob Zuma buộc phải từ chức vì nhiều cáo buộc tham nhũng. Từng là lãnh đạo công đoàn và là triệu phú từ sự nghiệp kinh doanh của mình, nhà lãnh đạo Nam Phi đã nhiều lần nói rằng chống tham nhũng là ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ Tổng thống. Ông hứa sẽ loại bỏ tận gốc nạn tham nhũng và thường nhấn mạnh, bất kỳ quan chức của đảng nào bị buộc tội tham nhũng đều phải rời nhiệm sở trong khi chờ điều tra. Nhưng việc che đậy bê bối tại nông trang riêng đã khiến danh tiếng của Tổng thống bị ảnh hưởng và làm lu mờ nỗ lực tái tranh cử của ông ở vị trí lãnh đạo ANC. Ông Ramaphosa hiện là ứng cử viên tiềm năng có thể giành chiến thắng tại hội nghị của đảng cầm quyền từ ngày 16 đến 20-12-2022. Hiện đối thủ chính của Tổng thống Nam Phi đương nhiệm là ông Zweli Mkhize (66 tuổi), cựu Bộ trưởng Y tế đã từ chức năm ngoái vì các cáo buộc tham nhũng.
Vào tháng 11-2022, ông Vincent Magwenya - Người phát ngôn của Tổng thống nói với các nhà báo rằng, ông Ramaphosa sẽ “sẵn lòng bước sang một bên” nếu ông bị buộc tội hình sự. Cho đến hiện tại, cơ hội luận tội Tổng thống rất thấp do ANC chiếm ưu thế trong Quốc hội, tương đương gần 60% tổng số ghế. Trong khi đó, việc luận tội Tổng thống ở Nam Phi đòi hỏi ít nhất 2/3 số phiếu ủng hộ.
