Việc bỏ phiếu tín nhiệm sẽ đáp ứng được yêu cầu về đội ngũ cán bộ chủ chốt có năng lực, phẩm chất tốt hơn (Trong ảnh: Các đại biểu Quốc hội bỏ phiếu bầu các chức danh của Quốc hội tại kỳ họp thứ 1, Quốc hội khóa XIII)
Có thể xin từ chức nếu không đủ tín nhiệm
Đáng chú ý, trong việc sử dụng kết quả lấy phiếu tín nhiệm, dự thảo Nghị định quy định: Người có quá nửa tổng số đại biểu đánh giá “tín nhiệm thấp” có thể xin từ chức nếu xét thấy bản thân không đủ tín nhiệm hoặc không đủ khả năng đảm nhiệm chức vụ đó. Cơ quan hoặc người đã giới thiệu để Quốc hội, HĐND bầu và phê chuẩn việc bổ nhiệm có thể trình Quốc hội, HĐND xem xét, quyết định việc miễn nhiệm hoặc phê chuẩn việc miễn nhiệm người đó để điều động sang vị trí công tác khác phù hợp hơn. Trường hợp đã hết nhiệm kỳ thì không tiếp tục giới thiệu tái cử chức vụ đó nhiệm kỳ tiếp theo.
Đặc biệt, người được lấy phiếu tín nhiệm tại kỳ họp Quốc hội hoặc HĐND mà có trên 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội hoặc đại biểu HĐND đánh giá “tín nhiệm thấp” thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Thường trực HĐND trình Quốc hội, HĐND bỏ phiếu tín nhiệm mà không cần chờ kết quả lấy phiếu tín nhiệm lần thứ hai; đồng thời đề nghị cơ quan có thẩm quyền chuẩn bị nhân sự thay thế. Đương nhiên, đối với người 2 năm liên tiếp có quá nửa tổng số đại biểu đánh giá “tín nhiệm thấp” thì cũng tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm.
Lấy phiếu định kỳ, tạo tâm lý ngại va chạm?
Đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành quy định tổ chức lấy phiếu tín nhiệm định kỳ hàng năm và được tiến hành bắt đầu tại kỳ họp đầu tiên mỗi năm kể từ năm thứ hai của nhiệm kỳ. Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Ban của HĐND tổ chức lấy phiếu tín nhiệm định kỳ hàng năm. “Việc lấy phiếu tín nhiệm hàng năm sẽ làm cho những người giữ chức vụ phải nỗ lực, phát huy trách nhiệm để hoàn thành tốt nhiệm vụ; đồng thời cũng để các cơ quan có thẩm quyền kịp thời xem xét, điều chỉnh việc bố trí cán bộ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước” - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý nói.
Tuy nhiên cũng có một số ý kiến cho rằng chỉ nên tổ chức lấy phiếu tín nhiệm 2 lần/nhiệm kỳ của Quốc hội, HĐND, vì thời gian một năm là quá ngắn, chưa đủ để người giữ chức vụ thể hiện được khả năng của mình. Hơn nữa, việc lấy phiếu tín nhiệm hàng năm dễ tạo tâm lý “dĩ hòa vi quý”, e dè, ngại va chạm, không dám nghĩ, dám làm, khó có thể tạo ra những bước đột phá tích cực trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, nhất là việc điều hành cụ thể hoạt động quản lý nhà nước. Đồng thời, cũng không cần thiết tổ chức lấy phiếu tín nhiệm vào năm cuối nhiệm kỳ vì không mang lại hiệu quả thiết thực. Lại có ý kiến đề nghị thay cụm từ “bỏ phiếu tín nhiệm” bằng “bỏ phiếu bất tín nhiệm” để thể hiện rõ mục đích. Cuối cùng một số ý kiến nhận xét quy định về việc xử lý kết quả lấy phiếu tín nhiệm trong dự thảo còn phức tạp, phải qua nhiều khâu. Do đó, đề nghị quy định người có số phiếu tín nhiệm thấp là căn cứ để thực hiện việc miễn nhiệm, bãi nhiệm hoặc phê chuẩn việc miễn nhiệm, cách chức mà không cần qua thủ tục “bỏ phiếu tín nhiệm”.
49 nhân sự cấp cao do Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm
UBTVQH đưa ra đề nghị: Quốc hội sẽ lấy phiếu tín nhiệm đối với 49 nhân sự cấp cao, bao gồm: Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước; Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội, các thành viên khác của UBTVQH; Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các thành viên khác của Chính phủ; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Tổng Kiểm toán nhà nước.
Hội đồng Dân tộc lấy phiếu tín nhiệm đối với các Phó Chủ tịch, các ủy viên của Hội đồng dân tộc ; các Ủy ban của Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm đối với các Phó Chủ nhiệm và các ủy viên của Ủy ban mình, Ủy ban (tổng số 380 người, trong đó mỗi Ủy ban có 30-50 thành viên). HĐND lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Ủy viên thường trực HĐND, Trưởng các Ban của HĐND; Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các ủy viên của UBND. Các Ban của HĐND lấy phiếu tín nhiệm đối với Phó Trưởng ban và các ủy viên của ban mình các thành viên của ban mình, trừ Trưởng ban.
