Ngay từ sáng sớm một ngày chủ nhật, sàn tầng 2 của quán trà nổi tiếng trên phố Trần Thánh Tông đã đông các bạn trẻ đến để học cách gọt hoa thủy tiên. Bạn Mộng Khả Nhi, một cô giáo mầm non từ Hải Dương, yêu thích hoa mà đêm khuya hôm trước vẫn còn đi lấy những con dao gọt hoa cuối cùng từ chỗ thợ rèn về. Những người chơi lâu năm chia sẻ kinh nghiệm, để chọn được những bình thủy tiên đẹp, người chơi lựa những củ thủy tiên theo ý mình, có thể lớn, nhiều giò (nhánh) hay hướng đẹp. Sau đó, củ thủy tiên phải được bóc bỏ lớp đất dưỡng củ. Theo kinh nghiệm có người sẽ ngâm củ 1 đến 2 ngày rồi mới gọt nhưng cũng có người bóc bỏ đất rồi gọt luôn. Theo những “cao thủ” (cũng chỉ chơi chưa được 10 năm) thì gọt ngay lúc khô dễ hơn và thủy tiên “ngoan” hơn.
Tiếp theo công đoạn bóc đất là chọn hướng của củ, củ thủy tiên thường mọc các nhánh hướng về một phía giống như bàn tay khum lại. Sau đó sẽ gọt phía bên trong cho các giò hoa lộ ra. Những giò nhỏ có hoa sẽ gọt cẩn thận, còn những giò không có hoa tùy theo ý thích để chơi lá hay tỉa bỏ. Khi những giò hoa lộ ra, lại phải cẩn thận xén lá để khi lá phát triển sẽ xoăn, xoắn, hướng từ đông sang tây hay thẳng đứng cũng là tùy vào “trình” và ý thích của người chơi. Chỉ với con dao sắc, một đầu vát chéo, một đầu rèn lòng máng, người chơi thủy tiên phải gọt, tỉa, xén, gãi, cù để sau này khi phát triển hoa sẽ mọc theo ý mình.
Cùng trong ngày, tại một quán trà khác trên phố Hoàng Đạo Thúy, có tới 3 “cao nhân” là các bậc lão thành trên 70 tuổi đến chia sẻ và hướng dẫn cho hơn 30 bạn trẻ trong Hội yêu hoa thủy tiên. Bác Nguyễn Phú Cường, hơn 70 tuổi chia sẻ kinh nghiệm gọt hoa mà bác phải mất tới 60 năm mới tìm ra bí quyết. Theo bác Cường thì “hoa thủy tiên rất ngoan nhưng cũng rất bướng bỉnh nên để có được bát thủy tiên đẹp đòi hỏi người chơi phải công phu và hiểu hoa rất nhiều”.
Theo kinh nghiệm kỹ thuật, hoa thủy tiên sau khi đã gọt tỉa công phu còn cần dưỡng trong 3 tuần cho đến khi nở hoa. Mỗi ngày lại phải chăm với các kỹ thuật cù, gãi cho hoa nở đúng chiều, lá mọc theo hướng, rễ ra đẹp. Tuy thủy tiên thuộc họ hành tây nhưng nhựa lại rất độc, có thể gây tiêu chảy đối với người và gây nhiễm khuẩn cho hoa. Củ thủy tiên khi đã gọt phải ngâm úp vào chậu nước sạch 2 ngày, cứ 8 tiếng lại lấy chổi lông rửa sạch nhớt cho củ khỏi nhiễm khuẩn và giữ màu trắng. Sau 2 ngày “tắm trắng” là đến công đoạn dưỡng trong bình. Thời xưa, hoa thủy tiên được chơi trong bát chiết yêu, thứ bát mà giờ nhiều gia đình cũng không có nữa. Nhưng thời hiện đại, hoa thủy tiên được chơi trong ly thủy tinh giống cốc kem hoặc cốc sứ, cái này cũng tùy ý thích và “trình” của người chơi.
Trong thời gian dưỡng hoa, củ thủy tiên phải được nuôi trong nước sạch và phải thay nước hàng ngày, đặt trong điều kiện thời tiết mát mẻ, nếu lạnh phải “sưởi” bằng đèn, nóng phải làm mát bằng nước đá và tránh ánh nắng trực tiếp vào hoa. Hàng ngày, khi hoa bắt đầu đâm móng rồng, buổi sáng là thời điểm thích hợp để “chỉnh” hoa, hướng cho hoa, lá mọc theo hình. Khâu gọt củ ban đầu quyết định toàn bộ bát thủy tiên sau này có đẹp hay không, lá xoăn hay thẳng đuột, hoa nở cùng lúc hay xa luân chiến điểm từng bông. Khoảng hơn 20 ngày thì hoa nở. Nhớ lại năm xưa, phu nhân nhà trí thức Nguyễn Xiển gọt thủy tiên trăm bát thì cả trăm bát nở đúng giao thừa. Kỹ thuật ngày ấy chỉ là kìm hoa bằng lòng trắng trứng gà. Rồi đến Giao thừa, đặt bát hoa trong nhà, ra cửa đốt bánh pháo. Tiếng pháo nổ tác động vật lý làm rung động cánh hoa, lớp nhựa lòng trắng trứng bị rách và bông hoa sau thời gian kìm nén ngậm hương sẽ nở bung đồng loạt. Ngày xuân, cam Canh, bưởi Diễn với hương thủy tiên là sự tao nhã của người Hà Nội.
Thú chơi hoa thủy tiên ngày nay được các bạn trẻ chơi từ Tết ông Công ông Táo tới tận sang xuân mới. Cách chơi thủy tiên là một thú chơi thanh cao, thể hiện được tính công phu, khéo léo của chủ nhân.
