Một góc hồ Noong
Phàm ai đã từng đến hồ Noong thì đều dành những mỹ từ tuyệt đẹp nhất để tả về nơi này. Trên cao nguyên đá, nơi mà nước quý hơn vàng ròng bỗng có một hồ nước trong xanh, với vô số các loài thủy sinh. Từ trung tâm thị xã Hà Giang, khoảng 40 phút đi xe máy theo đường tới xã Phú Linh, huyện Vị Xuyên, là bạn đã đến hồ Noong, nơi cả khu rừng nguyên sinh bao quanh mênh mông nước. Có người đã ví, nếu bản hùng ca của đá núi, được đồng bào người Mông ở Đồng Văn gìn giữ thì những bản người Tày mộc mạc ở hồ Noong đã góp công thêu nên bức tranh thủy mặc tuyệt vời này. Những cuộc mưu sinh trên mặt hồ của người dân nơi đây như nét chấm phá để hồ thêm sinh khí. Dịch vụ thuê bè của dân bản vốn sẵn, bạn chỉ cần trả cho chủ bè một ít tiền là họ có thể cả ngày lênh đênh cùng bạn khám phá, hưởng không khí trong lành, thưởng món ốc đá hồ Noong. Ốc hồ Noong, thường được chặt đuôi trước rồi bỏ vào nồi luộc hoặc nướng trên than hồng. Khi nào con ốc “réo” lên, thổi ra bong bóng thì khi ấy, ốc đã chín, thưởng thức được rồi.
Bất cứ mùa nào trong năm thì hồ Noong vẫn như nàng công chúa nằm ẩn mình ở miền đá núi. Ta ở lại một đêm ở hồ Noong để tìm hiểu nét văn hóa lắng đọng của người Tày qua điệu hát lượn ở bản Noong 2. Không như ở Sa Pa, không như ở Mai Châu, những cô gái bản Noong 2 sẵn sàng tự hào với khách phương xa điệu hát Lượn truyền thống của đồng bào mình. Điều khác lạ ở bản Noong 2, những thiếu nữ đồng bào Tày hầu hết đệm tính tẩu rất điêu luyện. Và họ đều thuộc bài “Thau tính” - nguồn gốc đàn tính của người Tày - như một cách giữ gìn và quảng bá văn hóa của họ. Trong ly rượu đầy, thưởng thức ốc hồ Noong, ta say đắm tiếng ca từ những cô gái Tày thật quyến rũ: “Mặt đàn bằng gỗ xổ. Cán đàn bằng gỗ quế. Khóa đàn bằng sừng trâu. Dây đàn bằng sợi bạc. Cá nghe chết chín đoạn suối. Chuột nghe chết mười quãng rừng. Trai gái nghe chết chín cõi lòng”.
