- Mỹ lạc quan về cam kết của Triều Tiên tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần thứ ba
- Sẽ có đột phá trong thượng đỉnh liên Triều lần ba?
- Quân đội Triều Tiên và Hàn Quốc ký kết hiệp ước quân sự
Còn nhớ, vào thời khắc Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un ra Tuyên bố chung sau Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều lịch sử ngày 27-4-2018, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc (NIS) Suh Hoon lặng lẽ rơi nước mắt sau lưng họ. Có lẽ ông quá xúc động sau nỗ lực suốt 2 thập niên để thiết lập cuộc hội đàm cấp cao tưởng chừng như không thể diễn ra giữa hai nước.
Ông Suh Hoon bắt tay với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un ngày 27-4
Thành quả bắt đầu từ chuyến đi 18 năm trước
Cách đây gần 18 năm, ông Suh Hoon, khi đó là một quan chức tình báo Hàn Quốc, đã tới Bình Nhưỡng để thuyết phục nhà lãnh đạo Triều Tiên khi đó là ông Kim Jong-il tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên và chưa từng có tiền lệ ở Thủ đô Bình Nhưỡng năm 2000. Gần 18 năm sau, ông Suh Hoon đã chứng kiến con trai của ông Kim Jong-il cam kết thúc đẩy hòa bình trên bán đảo Triều Tiên với Tổng thống Hàn Quốc. Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo lần này không diễn ra tại Bình Nhưỡng như trước mà ngay trên lãnh thổ Hàn Quốc thuộc khu phi quân sự liên Triều.
Cuộc gặp lịch sử hôm 27-4 đánh dấu sự kiện lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Triều Tiên đặt chân lên đất Hàn Quốc kể từ Chiến tranh Triều Tiên năm 1950-1953, cuộc chiến đã chia đôi Bán đảo Triều Tiên và khiến một dân tộc nhưng hai quốc gia láng giềng ở trong tình trạng chiến tranh từ đó tới nay.
Hội nghị Thượng đỉnh giữa nhà lãnh đạo Kim Jong-un và Tổng thống Moon Jae-in diễn ra chưa đầy 1 năm sau khi ông Moon Jae-in trở thành Tổng thống Hàn Quốc và nhanh chóng bổ nhiệm ông Suh Hoon làm Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia. Ông Suh Hoon đã quay trở lại chính cơ quan mình đã rời bỏ năm 2008. Tổng thống Moon từng nhận định, ông Suh là “người phù hợp” để vực dậy mối quan hệ liên Triều vốn căng thẳng suốt nhiều năm nay do chương trình hạt nhân và tên lửa của Bình Nhưỡng.
Ông Suh Hoon được coi chính là người có thể thúc đẩy quan hệ liên Triều bị rạn nứt lâu nay bởi chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Phát biểu với phóng viên năm 2017 sau khi biết tin được bổ nhiệm, ông Suh Hoon nói: “Còn quá sớm để nói về một Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều tiếp theo. Nhưng chúng ta cần nó”. Trước đó, ông Suh Hoon là người đã giúp sắp đặt 2 Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều vào năm 2000 và 2007. Ông được coi là chuyên gia hàng đầu về Triều Tiên của đất nước Hàn Quốc. Ông nổi tiếng vì là người Hàn Quốc gặp cố lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-il nhiều nhất.
Ông Suh Hoon (đứng sau) lấy khăn lau nước mắt trong khoảnh khắc lãnh đạo hai miền Triều Tiên ra Tuyên bố chung ngày 27-4
Nhà đàm phán số 1 với Triều Tiên
Trong cuốn hồi ký xuất bản năm 2014, cựu Bộ trưởng Bộ Thống nhất Hàn Quốc Lee Jong-seok, người từng tới Bình Nhưỡng với ông Suh Hoon năm 2003 với tư cách là đặc phái viên của cố Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo-hyun, đã mô tả ông Suh là “nhà đàm phán số 1 với Triều Tiên”.
Ông Suh Hoon năm nay 64 tuổi, sống ở Triều Tiên trong hai năm 1989, 1990. Ông đã tham gia vào một kế hoạch xây dựng lò phản ứng hạt nhân - một phần trong thỏa thuận quốc tế năm 1994 nhằm đóng băng chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Thỏa thuận đó cuối cùng đã sụp đổ.
Hồi tháng 3-2018, ông Suh Hoon có mặt trong phái đoàn 10 thành viên của Hàn Quốc đến gặp nhà lãnh đạo Kim Jong-un tại Bình Nhưỡng. Họ là những quan chức đầu tiên của Chính phủ miền Nam bán đảo tiếp xúc với ông Kim Jong-un kể từ khi ông lên nắm quyền cuối năm 2011 sau cái chết của người cha Kim Jong-il. Tại cuộc gặp, ông Kim Jong-un không chỉ đồng ý gặp Tổng thống Moon Jae-in mà còn gây kinh ngạc cho ông Suh cũng như các đặc phái viên cùng đi khi nói rằng ông sẵn lòng thảo luận về vấn đề phi hạt nhân hóa với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Điều này là khởi đầu cho cuộc gặp chưa từng có tiền lệ giữa lãnh đạo đương nhiệm hai quốc gia Triều Tiên và Mỹ vào ngày 12-6-2018.
Hôm 18-9 vừa qua, trong cuộc gặp đầu tiên tại Hội nghị Thượng đỉnh lần 3 tại Bình Nhưỡng, ông Suh Hoon tiếp tục được Tổng thống Moon Jae-in tin tưởng giao nhiệm vụ trợ lý và cùng ngồi vào bàn đàm phán với nhà lãnh đạo Kim Jong-un. “Ông ấy đến đúng lúc, hiểu rõ mọi chuyện đang vận hành như thế nào và những việc cần làm là gì. Ông Moon Jae-in đã đưa ra cho ông ấy sự chỉ dẫn rõ ràng về chính trị”, Reuters dẫn lời John Delury, chuyên gia về Triều Tiên tại trường Đại học Yonsei ở Seoul, nhận định.
Giám đốc Cơ quan Tình báo quốc gia Hàn Quốc (NIS) Suh Hoon (thứ hai, trái) tại cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều lần ba giữa Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un ở Bình Nhưỡng ngày 19-9-2018
Người kết nối Mỹ - Triều Tiên
Ông Suh Hoon về sau đã thu xếp một chuyến đi tới Bình Nhưỡng cho Ngoại trưởng Mike Pompeo, thời điểm đó còn là Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA). Ông Pompeo đã gặp ông Kim Jong-un từ ngày 31-3 tới 2-4 và “dọn đường” cho cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử Mỹ - Triều tại Singarpore. Tại thời điểm đó, Tổng thống Donald Trump từng nói: Ông Pompeo đã thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với ông Kim Jong-un và cuộc gặp diễn ra rất suôn sẻ. “Tôi nghĩ mạng lưới quan hệ đóng vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức những Hội nghị Thượng đỉnh như thế này”, Moon Hong-sik, nhà nghiên cứu tại Viện Chiến lược An ninh Quốc gia ở Seoul, nhận định.
Tổng thống Moon Jae-in cho biết ông Suh không chỉ thiết lập quan hệ với ông Pompeo, mà còn với ông Kim Yong Chol - cựu lãnh đạo lực lượng tình báo quân sự Triều Tiên và hiện là quan chức phụ trách quan hệ liên Triều.
Ông Suh Hoon là một trong hai quan chức được Tổng thống Moon Jae-in lựa chọn để ngồi cùng ông trong cuộc hội đàm chính thức đầu tiên với nhà lãnh đạo Kim Jong-un tại Nhà Hòa bình ở khu phi quân sự liên Triều. Tháp tùng ông Kim Jong-un tại cuộc hội đàm này là ông Kim Yong Chol và bà Kim Yo Jong - em gái ông Kim Jong-un.
Ông Seo Yu-suk, Giám đốc nghiên cứu Viện Nghiên cứu Triều Tiên ở Seoul nhận định: “Chỉ cần nhìn thấy ông Suh Hoon ở đó đã là một minh chứng hùng hồn về vai trò quan trọng của ông trong thiết lập Hội nghị Thượng đỉnh”. Với vai trò và tâm huyết lớn lao, chắc chắn quá trình tìm kiếm hòa bình cho bán đảo Triều Tiên của ông Suh Hoon không còn xa.
Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc Suh Hoon là người đã giúp sắp đặt 2 Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều vào năm 2000 và 2007. Ông được coi là chuyên gia hàng đầu về Triều Tiên của đất nước Hàn Quốc. Ông nổi tiếng vì là người Hàn Quốc gặp cố lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-il nhiều nhất. Trong cuốn hồi ký xuất bản năm 2014, cựu Bộ trưởng Bộ Thống nhất Hàn Quốc Lee Jong-seok, người từng tới Bình Nhưỡng với ông Suh Hoon năm 2003 với tư cách là đặc phái viên của cố Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo-hyun, đã mô tả ông Suh là “nhà đàm phán số 1 với Triều Tiên”.
