- [ẢNH] Ẩn sau việc Nga biên chế pháo bắn đạn hạt nhân là một thực tế buồn
- Những vũ khí nguy hiểm nhất của Iran mà Mỹ cần đề phòng
- Trung Quốc chỉ trích Mỹ vì thành lập quân chủng không gian vũ trụ
“Hiện tại thế giới đã đạt mức chi tiêu quốc phòng cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008”, báo cáo thường niên mới nhất của Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) cho hay.
Trong đó, chi tiêu của 5 “đại gia” quân sự hàng đầu chiếm 62% tổng chi tiêu toàn cầu là 1,9 nghìn tỷ USD trong năm 2019. Nói cách khác, mức chi này tương đương với khoảng 249 USD cho mỗi người trên Trái đất.
Xu hướng rõ ràng nhất từ dữ liệu của SIPRI là Mỹ vẫn đang dẫn đầu khi ngân sách quốc phòng của họ tăng lên mức kỷ lục. Năm 2019, lần đầu tiên 2 quốc gia châu Á là Trung Quốc và Ấn Độ góp mặt ở top 3. Vị trí thứ 4 và thứ 5 thuộc về Nga và Saudi Arabia.
Mỹ đã chi một khoản tiền khổng lồ 732 tỷ USD cho quốc phòng vào năm 2019, chiếm 38% chi tiêu toàn cầu. Một phép so sánh, ngân sách của 4 quốc gia đứng vị trí tiếp theo cộng lại vẫn thấp hơn gần 300 tỷ USD so với chi tiêu quốc phòng của Washington.
Người Mỹ vẫn giữ vị trí đầu bảng về chi tiêu quốc phòng trong nhiều thập niên, họ luôn chứng minh rằng sẵn sàng bỏ ra lượng tiền khủng đầu tư cho quân đội, nhưng liệu điều đó đã được đền đáp?
“Mỹ là một ví dụ về một quốc gia đã chi một khoản tiền rất lớn trong khi trải qua sự suy giảm tương đối về sức mạnh và khả năng”, ông Dmitry Suslov, Phó giám đốc tại Trung tâm nghiên cứu toàn diện châu Âu và quốc tế tại Trường Kinh tế cao cấp của Nga nhận định
“Ai đó có thể tiêu ít tiền hơn nhưng sử dụng một cách khôn ngoan và hiệu quả, nhưng cũng có người tiêu rất nhiều tiền nhưng kém hiệu quả và phi lý hơn, từ đó dẫn đến năng lực quân sự sẽ bị giảm”, ông Dmitry Suslov nói.
Theo chuyên gia Suslov, không chỉ là quy mô ngân sách, mấu chốt nằm ở tính hiệu quả. Đơn cử, Washington đã lãng phí tiền vào các ưu tiên sai lầm như cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan
Ông Dinkar Peri, nhà phân tích quốc phòng và nhà báo Ấn Độ cũng chỉ ra rằng, một chỉ số khác cho thấy ngân sách khổng lồ của Mỹ chưa được chuyển thành ưu thế tuyệt đối là việc Washington để Bắc Kinh thách thức ở khu vực Biển Đông và eo biển Đài Loan
Với cường quốc chi tiêu quân sự thứ 2 thế giới, Trung Quốc đã phân bổ khoảng 261 tỷ USD cho quân đội vào năm 2019. Chi tiêu quốc phòng của “gã khổng lồ châu Á” này đã tăng liên tục kể từ năm 1994.
Căng thẳng khu vực ở châu Á và sự cạnh tranh với Washington rõ ràng là động lực chính cho sự tăng trưởng chi tiêu của Bắc Kinh.
Trung Quốc tăng ngân sách cũng là động lực dẫn đến chi tiêu cao hơn trong khu vực châu Á, vì sức mạnh ngày càng tăng của họ buộc các quốc gia láng giềng khác phải tăng cường, như Ấn Độ chẳng hạn.
Ấn Độ, hiện là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới, có ngân sách quốc phòng lớn thứ 3 toàn cầu vào năm 2019 với 71,1 tỷ USD. Họ có mức tăng đáng kể 6,8% so với năm ngoái, vượt qua cả Nga và Saudi Arabia.
Chi tiêu quốc phòng của nước này đã tăng 259% trong 30 năm qua và mức tăng này là hoàn toàn hợp lý, vì Ấn Độ cũng là một nền kinh tế đang phát triển lớn, theo lời chuyên gia Dmitry Suslov.
Tất cả các nước lớn theo đuổi các chính sách độc lập, họ không chấp nhận sự bá chủ của những người khác, vì thế họ đã tập trung phát triển kinh tế và vươn lên thành cường quốc quân sự, ông Suslov nói.
“Ngoài ra, Ấn Độ đang nằm ở môi trường khu vực rất khó chịu, đối mặt với đối thủ truyền thống Pakistan và giờ là cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc. Điều này khiến họ cảm thấy cần thiết phải bắt kịp trong cuộc đua tranh về quốc phòng”, ông Suslov nói thêm.
Các lực lượng vũ trang của Ấn Độ đã trải qua quá trình hiện đại hóa dưới thời Thủ tướng Narendra Modi. Là nhà nhập khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới, New Delhi mua thiết bị từ cả Nga và phương Tây, cân bằng cả Đông và Tây với hy vọng sẽ có một quân đội cạnh tranh trong khu vực.
Một trong những tham vọng chính của Ấn Độ hiện giờ là xây dựng khả năng phòng thủ trong nước. Họ đã có nhiều bước tiến trong những năm gần đây, đặt mục tiêu xuất khẩu 5 tỷ USD trong 5 năm
Trên thực tế, tiền lương và lương hưu quân nhân ở Ấn Độ chiếm hơn một nửa chi tiêu quốc phòng của nước này, mức cao nhất trong số 5 nước chi tiêu quốc phòng hàng đầu. Điều đó cho thấy, việc phân bổ trong chi tiêu cũng là bài toán khó.
Tuy nhiên, sự trỗi dậy của châu Á không làm giảm bớt được sức mạnh của Nga khi họ đã cải thiện đáng kể các khả năng quân sự thông thường và hiện đại hóa các khả năng về hạt nhân
Matxcơva là nước chi tiêu quốc phòng lớn thứ 4 thế giới trong năm 2019 với khoản chi 65,1 tỷ USD. Nhìn chung, chi tiêu của Mỹ cao gấp 11 lần Nga, trong khi Trung Quốc cũng gấp 4 lần.
Đáng nói, trong khi Nga thường được Mỹ và các đồng minh NATO coi là “kẻ xâm lược lớn nhất thế giới”, Nga là quốc gia duy nhất trong nhóm 5 cường quốc có ngân sách quốc phòng giảm trong những năm gần đây
Chuyên gia tại Trường Kinh tế cao cấp Nga Dmitry Suslov nhận định, Nga là một ví dụ về một quốc gia chi tiêu ít tiền hơn nhưng phân bổ hiệu quả, đạt mục tiêu nhiều hơn, xét cả về lực lượng hạt nhân lẫn năng lực trình diễn sức mạnh thông thường.
Giới chuyên gia nhận định, khoảng cách về năng lực quân sự giữa Matxcơva và Bắc Kinh sẽ biến mất trong vài thập niên tới. Trung Quốc sẽ vượt qua Nga nhưng cần nhiều thời gian.
Ở vị trí thứ 5 là Saudi Arabia với khoản chi 61,9 tỷ USD vào năm 2019, giảm 16% so với vị trí thứ 3 năm trước. Sự sụt giảm trong năm 2019 là một bất ngờ, theo SIPRI, sau khi Riyadh tiếp tục các hoạt động quân sự ở Yemen và căng thẳng gia tăng với Iran. Có vẻ như giá dầu giảm có thể đã buộc nước này phải cắt giảm chi tiêu quân sự.
Với tổng chi tiêu toàn cầu là 1,9 nghìn tỷ USD, chi tiêu quân sự trên thế giới trước đại dịch Covid-19 dường như đã lên đến đỉnh điểm bởi sau đại dịch và cuộc khủng hoảng kinh tế và nhân đạo sắp tới, có vẻ như hầu hết các nước đều giảm khoản ngân sách này
Tuy nhiên, chắc chắn rằng do căng thẳng khu vực và cạnh tranh toàn cầu ngày càng tăng giữa các siêu cường quân sự, danh sách 5 cường quốc chi tiêu quân sự lớn hàng đầu thế giới sẽ không thay đổi nhiều trong thập kỷ tới.
