- M27 - khẩu súng trường tấn công tốt nhất hiện nay của Mỹ
- FG-42, khẩu súng trường tấn công hẩm hiu của phát xít Đức
Trong những chiến dịch đổ bộ, tiếp cận cảng hoặc tác chiến ven bờ, binh sĩ hoạt động trên tuyến ranh giới giữa nước và đất liền đối mặt với bài toán vũ khí phức tạp.
Trước đây, người nhái thường phải mang theo hai loại súng - một dành cho bắn dưới nước và một cho bắn trên mặt đất - khiến tải trọng tăng, thao tác phức tạp.
ADS (automatic dual-medium special) sinh ra để giải quyết chính xác vấn đề này: một hệ thống duy nhất có thể đảm nhiệm cả hai môi trường, giúp giữ thế chủ động xuyên suốt pha tiếp cận và rút lui.
Về mặt kỹ thuật, điểm khác biệt then chốt của ADS nằm ở đạn và cơ cấu nòng-khoang. ADS dùng các loại đạn 5,45×39 mm thông thường cho bắn trên mặt đất và khi dưới nước sẽ sử dụng các loại đạn đặc chế PSP hoặc PSP-UD.
Điều đáng chú ý là đạn dưới nước được thiết kế có chiều dài và hình dạng đầu mũi tối ưu để di chuyển hiệu quả trong môi trường nước nhưng vẫn giữ kích thước vỏ tương tự, cho phép sử dụng chung hộp tiếp đạn tiêu chuẩn AK-74.
Nhờ vậy, ADS duy trì khoang nạp đơn giản hơn so với những nguyên mẫu hai-một trước đó.
Thiết kế bullpup giúp ADS rút ngắn chiều dài tổng thể mà không hy sinh chiều dài nòng cần thiết cho độ chính xác khi bắn trên cạn.
Một điểm thiết kế đáng chú ý khác là cơ chế đẩy vỏ đạn về phía trước - vỏ đã bắn được đưa ra phía trước súng thay vì bên hông người bắn - điều này vừa thuận tiện cho người bắn thuận hai tay vừa tránh nguy cơ vỏ nóng va vào mặt trong các tư thế bất thường, hữu ích khi tác chiến trong trang bị lặn.
ADS cũng thường được trang bị ống phóng lựu 40 mm gắn dưới nòng, ray Picatinny cho việc gắn các thiết bị ngắm quang học và có khả năng lắp ống giảm thanh.
Về hiệu năng, trên bộ ADS có tầm bắn và độ chính xác tương đương súng trường tự động cỡ nhỏ tiêu chuẩn.
Dưới nước, như phần nhiều vũ khí lặn khác, tầm hiệu quả giảm đáng kể do lực cản của nước; thử nghiệm cho thấy tầm hiệu quả dưới nước thường ở mức vài chục mét, biến động theo độ sâu và chủng loại đạn.
Tuy nhiên giá trị chiến thuật của ADS không nằm ở tầm bắn dài dưới nước mà ở khả năng duy trì hỏa lực liên tục khi chuyển môi trường - một lợi thế sống còn trong nhiều kịch bản đột kích, trinh sát hay bảo vệ hạ tầng ven biển.
Vấn đề hậu cần và bảo dưỡng là yếu tố quyết định để ADS phát huy hiệu quả thực tế. Vũ khí hoạt động trong môi trường nước biển phải sử dụng vật liệu chống ăn mòn, gioăng chất lượng cao và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình làm sạch, bôi trơn, sấy khô sau mỗi lượt lặn; nếu không, nguy cơ kẹt nòng hoặc ăn mòn sẽ làm giảm tính tin cậy.
Ngoài ra, dù ADS dùng chung kích thước băng đạn, đơn vị trang bị vẫn cần dự trữ loại hộp gắn đạn PSP chuyên dụng cho bắn dưới nước bên cạnh đạn chuẩn cho bắn trên bộ.
Về tác chiến, ADS mang lại thay đổi chiến thuật rõ rệt cho lực lượng đặc nhiệm hải quân. Người nhái không còn buộc phải né tránh giao tranh dưới nước hoặc đánh mất hỏa lực khi chuyển lên bờ; họ có thể phản kích ngay khi bị phát hiện, bảo vệ đồng đội và hoàn tất nhiệm vụ tiếp cận hay đánh phá.
ADS phù hợp cho các nhiệm vụ cận bờ, tiếp cận cảng, bảo vệ đường ống, đặt thiết bị-mìn hoặc đột kích tàu. Tuy vậy, nó không thay thế mọi loại vũ khí - đối với tầm bắn xa và yểm trợ hỏa lực hạng nặng, các nền tảng khác vẫn cần thiết.
Vấn đề chi phí và phân bố trang bị cũng là bài toán thực tế. Do yêu cầu chế tạo và kiểm nghiệm cao, ADS phù hợp nhất để trang bị cho các đơn vị tinh nhuệ thay vì trang bị đại trà cho toàn quân.
Tóm lại, ADS là bước tiến quan trọng trong công nghệ vũ khí kết hợp - thay vì mang hai súng cho hai môi trường trên mặt đất và dưới nước, binh lính giờ có thể dựa vào một hệ thống lưỡng dụng, giảm tải và tăng tính linh hoạt chiến thuật.
Khi được bảo dưỡng đúng cách, tích hợp vào huấn luyện chuẩn và hỗ trợ hậu cần đầy đủ, ADS giúp lực lượng người nhái tiện trong các môi trường tác chiến khác nhau.
