Người sang ở phố

ANTĐ - Hà Nội ở vào cái hồi nhân tình còn trong veo, ví như thời bao cấp chẳng hạn, phố xá tuy còn tần tảo vất vả nhưng thấp thoáng chỗ nào cũng thấy có người đẹp và người sang. Người đẹp đương nhiên nhiều hơn, còn người sang hiển nhiên hiếm hơn. 

Sang trọng đôi khi lặng lẽ như phố vào đêm muộn. Ảnh: LÊ BÍCH

Xuất xứ của các người đẹp thường đa dạng và linh tinh. Hoặc là ái nữ của một gia đình cán bộ công nhân viên chức, hoặc có bố mẹ tiểu thương biết buôn biết bán, mà mấy hoa hậu thời kỳ đầu tiên là vậy. Hoặc nữa là con nhà nòi văn nghệ sĩ hát hay diễn giỏi, kiểu như “chị Nhung” Ái Vân, tác giả cuốn hồi ký đang thời thượng ngập đầy cảm động của một Hà Nội hồi “tem phiếu”. Nói chung, bọn họ đều đẹp người đẹp nết, phong độ phảng phất một sự đoan trang sắp thành sang trọng. 

Khác với các mỹ nhân thường có xuất xứ tạp, những người từng được phố phường coi là sang hầu hết đều có hoàn cảnh quá khứ hao hao giống nhau. Đại loại, ông bà bố mẹ của họ trước khi cùng cả dân tộc bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp rồi chống Mỹ, đa phần đều sở hữu (hoặc được thừa kế, hoặc tự tạo lập) những tòa biệt thự tuyệt vời đẹp. Và nếu may mắn tới hôm nay còn giữ được nguyên, xứng đáng là những di sản kiến trúc của một Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Tất nhiên, những người đã từng ở các căn biệt thự đó không hẳn đều là sang, nhưng phần lớn ở bọn họ luôn có một phong khí mảnh mai tinh tế rất quý phái. Bọn họ có thể là một hào hoa thanh niên, một lãng tử trung niên, thậm chí có thể là một lão ông tinh quái ngoài thất thập. Bọn họ thẩm thực sành mồm, hầu hết nói tiếng Pháp như gió và tất tật đều đọc thiên kinh vạn quyển. Có điều lúc nào trông họ cũng buồn buồn, ánh nhìn thường rười rượi màu hoàng hôn ở những buổi chiều đông phố lạnh. 

Trong tiếng Việt, để chỉ sự dư dật về kinh tế, đôi khi có cả sự sâu lắng của tinh thần thì người ta hay sử dụng cặp từ “giàu-sang”. Giàu nôm na là đủ ăn đủ mặc, nhưng trong sâu xa nội hàm, phần vật chất vẫn là chủ yếu. Sang tinh tế hơn, cũng vẫn là thao tác ăn-mặc đấy thôi, nhưng nó đã tới cái tầm “ngon và đẹp”, đẫm đầy những nét long lanh của văn hóa. Người thật sự tử tế giàu, đương nhiên phải là người sang.

Có lẽ vì thế nên những người mẹ hay người vợ thị thành biết sắc sảo buôn bán thường khuyên con hoặc chồng, làm thế nào để đổi ba bát gạo hẩm thành một bát gạo tám thơm. Chỉ cắm cúi gom góp cho thật nhiều tiền nhiều của thì cuối cùng vẫn là giàu “gạo hẩm”, một thứ trọc phú còn xa mới đạt đến tầm sang trọng.

Hà Nội sau thời kỳ đổi mới, may mắn thay đã có quá nhiều người giàu. Vậy mà hơn hai chục năm rồi, số kẻ sang vẫn vô cùng hiếm. Điều này không quá ngạc nhiên, bởi cái công án “trưởng giả học làm sang” muôn đời vẫn là bi hài kịch cho mọi đô thị đang phát triển ở cả Đông và Tây.

Trong các tác phẩm khét tiếng mang chủ đề này, kịch tác gia vĩ đại người Pháp là Molière đã chỉ ra vô vàn những vất vả của đám người đã có thừa tiền bỗng một hôm rùng mình muốn trở nên sang trọng.Để “sang hóa” thành quý ông quý bà, những người trót có tiền bắt buộc phải biết tự tạo ra một “gu” thẩm mỹ. Mà để “thẩm” được cái đẹp thì không gì lợi hại bằng văn chương nghệ thuật hoặc bằng những thú chơi thể thao hay giải trí cao nhã.

Làm sao có thể thành tinh hoa được nếu suốt ngày chỉ chúi mặt vào màn hình rồi đợi tối đi xem các “hót gơn” showbiz hò hát. Chính vì thế nên Molière đã tạo ra cả đống cơ hội cho các nhân vật trọc phú của mình. Nào là đi học đấu kiếm, nào là học đọc sách kinh điển rồi tới ngắm bảo tàng hay xem những vở nhạc kịch đỉnh cao. Nhưng sau một thời gian đầy cố gắng nỗ lực, trưởng giả vẫn loay hoay là trưởng giả.

Hình như sang trọng là điều khó học, cho dù tất cả những người dư dật đều chân thành khát khao muốn có nó. Bởi có lẽ, sang trọng không phải là “mốt” để đám đông a dua đua đòi. Nó là sự tích lũy từng trải văn hóa của mỗi cá thể theo cách thuần thành trong trắng tự nhiên nhất.

Sang trọng rất khó xuất hiện lúc người Hà Nội ùn ùn huênh hoang theo nhau vào xem kiệt tác “Hồ Thiên Nga” chỉ diễn một đêm duy nhất. Thậm chí sự sang trọng còn giẫy đành đạch chết khi một nhóm người mang vẻ tinh hoa, ca sĩ này nhạc sĩ kia giáo sư nọ, cao đạo đứng lại tiền sảnh sau buổi diễn nhã nhặn nhỏ nhẹ nói chuyện nhưng cố để người xung quanh nghe rõ mồn một “Ồ, vở diễn cũng được đấy, có điều còn thua xa cái lần tôi xem ở Nga”. Sang trọng đôi lúc lặng lẽ như phố vào đêm muộn, thoang thoảng trầm lắng vài lời tỏ tình, nó không thích ồn ào khoe khôn.

Từ điển tiếng Việt cho rằng, “sang” có hai nghĩa. Một là “có tiền tài và danh vọng, được nhiều người trong xã hội kính trọng”. Hai là “có giá trị cao và đắt tiền, trông lịch sự”. Hỡi ôi từ điển, nếu sự “sang” chỉ đơn giản như vậy thì ở phố giờ đây đang ngập đầy những quý ông quý bà “mồm có gang có thép”.

Thảo nào mà ở giới showbiz  hay thương gia Việt, có quá nhiều người nửa kín nửa hở tự tin rằng, mình chính là một thứ tinh hoa sang trọng.

Tin đọc nhiều