'Sát thủ vô hình' của Nga khiến năng lực tác chiến của Ukraine nhiều lần tê liệt

Các thiết bị điện tử khác nhau như radar, hệ thống điều khiển máy bay không người lái (UAV), thậm chí liên lạc vô tuyến chỉ huy của Ukraine khi hoạt động đều có nguy cơ dẫn đến việc hứng chịu các trận pháo kích của Nga. Đây là kết quả của tác chiến điện tử, hoạt động được ví như "sát thủ vô hình" của Nga trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Tác chiến điện tử chuyên nhằm vào hệ thống thông tin liên lạc, định vị dẫn đường của đối phương, nhằm xác định vị trí, làm mù, đánh lừa đối phương hoặc hỗ trợ tung đòn tập kích trực tiếp.

Loại hình tác chiến thầm lặng này được áp dụng để chống lại pháo binh, tiêm kích, tên lửa hành trình, máy bay không người lái (UAV) cũng như hệ thống thông tin liên tạc tiền tuyến của đối phương.

Giới chuyên gia nhận định Nga chiếm lợi thế hơn hẳn Ukraine trong tác chiến điện tử, tuy nhiên ban đầu do đánh giá sai lầm sức kháng cự của Ukraine nên Nga chưa tung hết lực lượng này ra.

Tại chiến trường Donbass, miền đông Ukraine, tác chiến điện tử trở thành yếu tố quan trọng hơn rất nhiều khi Nga gần như tung toàn bộ sức mạnh của tác chiến công nghệ cao vào đây.

"Lực lượng Nga đang gây nhiễu mọi thứ mà hệ thống của họ có thể tiếp cận", một thành viên đội trinh sát Aerorozvidka thuộc quân đội Ukraine nhận định.

"Chúng tôi không thể nói rằng họ đang thống trị, song họ cản trở rất nhiều", thành viên Aerorozvidka cho biết thêm.

Một quan chức tình báo Ukraine nhận định, tác chiến điện tử của Nga là "mối đe dọa khá nghiêm trọng" khi làm gián đoạn các nỗ lực trinh sát và liên lạc giữa chỉ huy với binh sĩ.

"Nga gây nhiễu các thiết bị thu tín hiệu GPS trên UAV mà Ukraine sử dụng để xác định và chỉ thị mục tiêu cho pháo binh", quan chức này cho biết.

Dù thế Ukraine được cho là đã đạt một số thành công trong đối phó năng lực tác chiến điện tử của Nga.

Họ tuyên bố đã thu được cũng như phá hủy một số khí tài tác chiến điện tử của Nga, trong đó có tổ hợp Krasukha-4 và Borisoglebsk-2.

Borisoglebsk-2, được đánh giá là khí tài tiên tiến hơn, có thể gây nhiễu các hệ thống dẫn đường của UAV và tín hiệu vô tuyến kích nổ mìn có điều khiển.

Trong khi Krasukha-4 có thể gây nhiễu tín hiệu vệ tinh, cũng như radar giám sát và vũ khí dẫn đường từ khoảng cách hơn 160 km.

Lực lượng tác chiến công nghệ cao của Nga cũng nhắm mục tiêu vào các đơn vị tác chiến điện tử của Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga ngày 26/5 thông báo quân đội nước này đã phá hủy một trung tâm tình báo điện tử của Ukraine ở Dniprovske, tỉnh Mykolaiv.

Tác chiến điện tử bao gồm ba yếu tố cơ bản là trinh sát, tấn công và bảo vệ. Trong hoạt động trinh sát, lực lượng tác chiến điện tử thu thập thông tin tình báo qua định vị tín hiệu điện tử của đối phương.

Khi tấn công, họ phát "nhiễu trắng" để vô hiệu hóa hoặc suy giảm năng lực hệ thống của đối phương, trong đó có liên lạc vô tuyến, điện thoại di động, radar phòng không hoặc radar pháo binh.

Trong hoạt động bảo vệ, lực lượng tác chiến điện tử có thể phát thông tin giả đánh lừa đối phương, khiến họ nhầm lẫn và có thể bắn trượt mục tiêu.

"Tác chiến trên chiến trường hiện đại mà không có dữ liệu là điều hết sức khó khăn", Đại tá Laurie Buckhout, cựu chỉ huy binh chủng tác chiến điện tử của lục quân Mỹ, nhận định.

"Gây nhiễu có thể nhanh chóng làm 'mù và điếc' một máy bay quân sự, điều rất nguy hiểm, đặc biệt khi phi công mất tín hiệu GPS và radar trong lúc đang bay với vận tốc hơn 900 km/h", Đại tá Laurie Buckhout nhấn mạnh.

Các chỉ huy quân sự thường ít khi đề cập tới tác chiến điện tử, đặc biệt trong khi xảy ra giao tranh, do sợ làm lộ bí mật và gây nguy hại cho hoạt động tác chiến.

Ông James Stidham, chuyên gia bảo mật từng tư vấn cho Bộ An ninh Nội địa Mỹ, nhận xét tác chiến điện tử là lĩnh vực "được bảo mật cực kỳ nghiêm ngặt do phụ thuộc vào nhiều công nghệ tiên tiến, cũng như lợi ích thu được có thể bị sao chép và xóa sổ rất nhanh".

Quân đội Mỹ từng chứng kiến hoạt động của lực lượng tác chiến điện tử Nga ở Syria.

Đại tướng Raymond Thomas, cựu chỉ huy Bộ Tư lệnh Chiến dịch Đặc biệt Mỹ từng cho biết hệ thống liên lạc của các phi công Mỹ "thường xuyên bị ngắt kết nối tại Syria trong môi trường tác chiến điện tử dữ dội nhất.

Thậm chí, hệ thống kiểm soát và cảnh báo trên không (AWACS) của Mỹ cũng bị những tổ hợp tiên tiến của Nga "bịt mắt",Đại tướng Raymond Thomas cho biết thêm.

Chưa rõ Nga triển khai bao nhiêu khí tài và đơn vị tác chiến điện tử của mình khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Phương Tây nhận định mỗi nhóm tác chiến cấp tiểu đoàn (BTG) của Nga, gồm khoảng 1.000 quân nhân, được trang bị một đơn vị tác chiến điện tử. Lầu Năm Góc thì cho biết, có 110 BTG của Nga đang tham chiến ở Ukraine.

Lực lượng pháo binh của Nga lẫn Ukraine đều dựa vào UAV trinh sát trong các trận đánh. Dùng tác chiến điện tử để chế áp UAV đối phương dần trở thành đòn tiên quyết trong xung đột hiện đại.

Hiện Ukraine trở thành chiến trường có mật độ tác chiến điện tử dày đặc và ác liệt nhất từ trước cho tới nay.