Vào tháng 9/2018, Nga đã cấp tốc cung cấp cho đồng minh Syria 3 tổ hợp tên lửa phòng không tầm xa S-300PM được rút ra khỏi kho dự trữ chiến lươc.
Đây được xem là hành động đáp trả đanh thép của Nga sau khi chiếc máy bay trinh sát điện tử Il-20 ELINT bị tiêm kích Israel gài bẫy bắn rơi.
Nga tuyên bố, với tổ hợp phòng không S-300, Quân đội chính phủ Syria sẽ đủ sức khóa chặt không phận và chiến đấu cơ Israel sẽ chẳng thể nào xâm nhập.
Như để khẳng định rõ ràng hơn, Nga cho biết họ đã tiến hành nâng cấp các tổ hợp S-300PM của Syria lên chuẩn cao cấp hơn cả S-300PMU-2 dành cho xuất khẩu.
Bên cạnh hệ thống quản lý bầu trời Polyana D4M để kết nối với S-400 của Nga thì Moskva còn cung cấp cho Damascus cả tên lửa đánh chặn 48N6E3 tầm bắn 250 km.
Như vậy thực chất S-300PM của Syria có sức mạnh chẳng thua kém gì S-400 mà Nga xuất khẩu cho Trung Quốc, nó được đánh giá tạo nên mối nguy cơ cực lớn với chiến đấu cơ Israel.
Sau khi bàn giao, các sĩ quan Nga đã trực tiếp huấn luyện kíp trắc thủ Syria, họ cho biết chỉ cần sau 3 tháng, tức là tới tháng 12/2018 thì binh lính Syria có thể độc lập vận hành vũ khí.
Vậy nhưng có vẻ những điều này không làm Israel cảm thấy run tay, họ vẫn liên tiếp tiến hành các vụ không kích mà chẳng coi mối đe dọa từ S-300 là gì.
Thậm chí Tel Aviv còn tuyên bố họ đủ sức tiêu diệt tổ hợp S-300PM của Syria ngay từ trong trứng nước nếu vũ khí này được Damascus sử dụng để chống lại họ.
Bằng chứng rõ ràng nhất là vụ tấn công diễn ra vào tháng 1/2019, ngay trong vùng bảo vệ của S-300, sau sự kiện này Nga đã phải đính chính lại rằng S-300 của Syria phải tới tháng 3 mới hoạt động đầy đủ được.
Lý do mà Nga đưa ra là kíp trắc thủ Syria chưa hoàn thành quá trình huấn luyện, chưa trải qua bắn đạn thật nên S-300 vẫn chưa thể tham chiến, nhưng điều này đã gây nghi ngờ lớn nếu đặt cạnh phát biểu trước kia.
Những hình ảnh vệ tinh mà công ty ImageSat International của Israel công bố sau đó càng làm rõ hơn nhận định của họ rằng thực chất S-300 của Syria không có khả năng chiến đấu.
Mới đây trang Defence Blog đã dựa vào những thông tin do tình báo Israel thu thập được để đưa ra một kết luận bất ngờ về tình trạng sẵn sàng chiến đấu của các tổ hợp S-300PM Syria.
Cụ thể, những hệ thống này hoàn toàn không gây nguy hiểm nào cho hoạt động của Tel Aviv vì chúng đã bị tắt chế mọi chế độ và không trong trạng thái hoạt động.
Không những vậy, truyền thông Israel còn dẫn thông tin từ lực lượng đối lập Syria để tiết lộ tiếp một sự thật gây chấn động hơn nhiều.
Cụ thể, trong cuộc hội đàm mới đây giữa Tổng thống Nga Putin và Thủ tướng Israel Netanyahu, Moskva đã đồng ý hạn chế khả năng hoạt động của tổ hợp S-300 chuyển giao cho Syria.
Hiện nay Nga hay Syria chưa đưa ra bất cứ phản ứng nào về những điều mà cơ quan tình báo Israel đã cố ý tiết lộ cho truyền thông khu vực.
Sẽ cần thêm một số phát ngôn hay bằng chứng cụ thể từ hai bên để có thể đi tới nhận định chính xác hơn về sự việc trên.