Tổ hợp tên lửa phòng không tầm xa S-300PM được quân đội Nga cấp tốc bàn giao cho đồng minh Syria vào cuối tháng 9/2018, sau sự kiện chiếc máy bay trinh sát điện tử Il-20 bị Israel gài bẫy bắn hạ.
Sau khi bàn giao, Nga còn tiến hành nâng cấp S-300PM của Syria với tính năng kỹ chiến thuật tương đương S-400 bản xuất khẩu và kết nối chặt chẽ với phòng không Nga đóng xung quanh.
Ngay sau khi hoàn tất quá trình cung cấp, Nga đã bắt tay vào huấn luyện kíp trắc thủ tên lửa Syria để sớm độc lập vận hành tổ hợp phòng không cực kỳ tối tân này.
Mốc thời gian ban đầu được Nga đưa ra là cuối tháng 12/2018 các tổ hợp S-300PM trên sẽ đạt trạng thái sẵn sàng chiến đấu, tức là quá trình huấn luyện chỉ yêu cầu 3 tháng.
Tuy nhiên theo ý kiến đánh giá của các chuyên gia thì có vẻ Moskva đã quá lạc quan, vì để làm chủ tổ hợp vũ khí phức tạp như S-300 sẽ cần nhiều thời gian hơn.
Thực tế đúng như vậy, sang đến tháng 1/2019, khi phải hứng chịu những trận không kích dữ dội của máy bay chiến đấu Israel thì tổ hợp phòng không S-300PM của Syria vẫn án binh bất động.
Điều này đã dẫn đến việc Nga phải đính chính rằng quá trình huấn luyện vẫn đang tiếp tục và nhanh nhất cũng phải tới cuối tháng 3/2019 thì mới chính thức hoàn thành.
Nhưng khi mốc thời gian trên lại trôi qua một lần nữa, khu vực tỉnh Aleppo và thành phố Masyaf vẫn phải hứng chịu các trận không kích dữ dội của máy bay Israel mà S-300 vẫn chưa thấy phát huy hiệu quả.
Có vẻ như nhận thấy sự kiên nhẫn đã cạn, trong thông báo ngắn gọn được đưa ra, lực lượng Nga tại Syria cho biết: "Quá trình học tập và thử nghiệm vận hành hệ thống S-300 của kíp trắc thủ người Syria đã hoàn tất".
"Trong khoảng 2 - 3 tuần nữa, kíp trắc thủ Syria sẽ chính thức vận hành hệ thống phòng không tối tân S-300 để ngăn chặn những cuộc xâm nhập không phận Damascus bất hợp pháp từ bên ngoài".
Với tuyên bố này của người Nga, có thể những trận đối đầu lịch sử giữa tiêm kích tàng hình Israel và hệ thống tên lửa phòng không S-300 Syria sắp được diễn ra
Nhiều khả năng tuyên bố của không quân Israel về việc đạn tên lửa S-300 được phóng đi trong trận không kích vào Masyaf chính là kíp trắc thủ Syria tiến hành kiểm tra bắn đạn thật.
Theo đánh giá của giới chuyên môn, kể cả khi phòng không Syria đưa S-300 vào tình trạng trực chiến thì ưu thế vẫn nghiêng hẳn về phía không quân Israel.
Tel Aviv đã nhiều lần tuyên bố họ sẽ phá hủy ngay lập tức các tổ hợp S-300 này nếu chúng được sử dụng để gây hại cho các máy bay chiến đấu của họ.
Có thể Syria vẫn sử dụng S-300 để chống lại các cuộc không kích của Israel nhưng mục tiêu sẽ chỉ là những quả tên lửa hành trình chứ không nhắm bắn trực tiếp vào máy bay chiến đấu.