Theo tin của hãng thông tấn Mỹ AP, ngày 12-8, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Philippines tuyên bố đang tiến hành đàm phán với Hoa Kỳ về vấn đề “thay phiên đóng quân” để mở rộng sự hiện diện của quân đội Mỹ ở các căn cứ quân sự của nước này trên biển Đông. Đây sẽ là tiền đề để Mỹ tái triển khai các trang bị, vũ khí chiến đấu ở nước này.
Liên quan đến hội đàm song phương Mỹ - Phi lần này, trong mấy ngày qua, các đảng phái và một số đoàn thể Philippines, trong đó có “Liên minh yêu nước mới” đã chỉ trích Mỹ đã lợi dụng tình hình căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines trên biển Đông để mưu cầu trục lợi về chính trị, kinh tế và quân sự chứ không phải là “người bạn lớn” của nhân dân Philippines.
Ngày 10-8 vừa qua, ông Neri - nghị sĩ thuộc Đảng cánh tả “Bayan Muna” đã thẳng thừng chỉ trích “Chính phủ Philippines đang bị Mỹ lợi dụng”. Ông chỉ ra, Mỹ chỉ muốn kiểm soát Philippines, dùng nước này làm căn cứ đầu cầu để bao vây Trung Quốc mà không có hành động thiết thực gì giúp đỡ nước Philippines trong tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông.
Biên đội tàu sân bay CVN-68 USS Nimitz của Mỹ diễn tập trên
biển Đông ngày 22-5 vừa qua
Ông Neri cũng bày tỏ ý kiến không phản đối việc Mỹ tái triển khai ở Philippines nhưng đòi hỏi Washington phải có những biện pháp quyết liệt hơn để bảo vệ đồng minh trong các tranh chấp chủ quyền trên biển Đông.
Một quan chức cao cấp của chính phủ Philippines đã tuyên bố trước báo giới, sự tồn tại của quân đội Mỹ ở Philippines chỉ đơn thuần với mục đích giúp quân đội nước này đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa, đồng thời nó không vi phạm bất cứ điều khoản nào của hiến pháp Philippines, đặc biệt là quy định Mỹ không được lập căn cứ quân sự và không được hiện diện vĩnh viễn ở Philippines.
Philippines từng là thuộc địa cũ của Mỹ, sau này 2 nước là đồng minh quân sự thân thiết và Washington cũng đã viện trợ quân sự rất lớn cho Manila. Năm 1998, 2 nước ký kết “Hiệp định thăm viếng lẫn nhau” giữa quân đội 2 nước, cho phép quân đội Mỹ - Phi được tổ chức các cuộc tập trận chung, các chiến hạm Mỹ được quyền cập cảng Philippines và cho phép quân đội Mỹ tổ chức các hoạt động thăm viếng trên bờ.
Bắt đầu từ năm 2002, trên danh nghĩa chống khủng bố, quân đội Mỹ đã cử vài trăm lính hải quân đánh bộ đến tỉnh miền nam Philippines là Mindanao. 2 năm trở lại đây, lợi dụng các cuộc diễn tập song phương giữa 2 bên, quân đội Mỹ đã tới tấp gửi vũ khí, trang bị đến Philippines, trên danh nghĩa “thay quân” để tăng cường sự hiện diện quân sự tại các căn cứ quân sự của nước này trên biển Đông.
