- Cơ hội cho nhiều dự án du lịch sinh thái
- Rừng khu du lịch sinh thái tan hoang như vô chủ
- ASEAN đề cao mạng lưới du lịch sinh thái
Khung cảnh tuyệt đẹp của hồ Ba Bể
Phát triển “nóng”, chưa xứng với tiềm năng
Với 31 vườn quốc gia, 68 khu bảo tồn thiên nhiên, 45 khu bảo vệ cảnh quan, 20 khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học cùng với các tài nguyên tự nhiên như địa hình, khí hậu, sông ngòi… - có thể nói tiềm năng phát triển du lịch sinh thái tại Việt Nam là rất lớn. Những khu bảo tồn thiên nhiên nước ta nhận được sự quan tâm của du khách trong nước lẫn quốc tế bởi mang những nét đặc trưng của văn hóa dân tộc, khác biệt hoàn toàn với thế giới bên ngoài.
Đáng chú ý, nhiều du khách muốn đến Việt Nam để trải nghiệm du lịch sinh thái, du lịch nhân văn. Ví như khi đến khu du lịch vườn Quốc gia Ba Vì, không xa trung tâm Thủ đô Hà Nội, du khách có thể đi trên những cung đường xanh mát, không khí trong lành, ngắm nhìn hệ thống thực vật phong phú, ngọn núi Tản Viên linh thiêng đã xuất hiện trong truyền thuyết Thánh Gióng, Sơn Tinh - Thủy Tinh…
Từ cuối tháng 4 đến cuối tháng 5, hơn 400 loài bướm Vườn Quốc gia Cúc Phương đua nhau khoe sắc thu hút du khách. Hay Vườn Quốc gia Ba Bể nhiều loài động vật với nhiều loài quý hiếm như phượng hoàng đất, gà lôi, voọc mũi ếch, voọc đen má trắng, cầy vằn bắc… khiến du khách không khỏi tò mò.
Vẻ đẹp thiên nhiên kỳ diệu tại rừng Cúc Phương
Tuy nhiên, vẫn còn những mặt tồn tại, thách thức trong phát triển du lịch sinh thái tại Việt Nam khi mới chỉ tập trung ở một số Vườn Quốc gia như Phong Nha - Kẻ Bàng, Ba Vì, Cúc Phương… Trong khi những Vườn Quốc gia Tam Đảo, Bạch Mã, Yok Don, Cát Tiên còn ít du khách biết tới. Một số nơi du lịch phát triển sinh thái phát triển quá “nóng” lại mang tính mùa vụ, gây ra những tác động tiêu cực. Riêng trong mùa thu, từ tháng 10 đến tháng 11 hoa dã quỳ Ba Vì nở, lượng khách tới Vườn Quốc gia Ba Vì lên đến 11.000 người/ngày.
TS. Phạm Hồng Long, Trưởng khoa Du lịch, trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ: “10 năm trước tôi đến động Phong Nha, nhìn những thạch nhũ lung linh tuyệt đẹp, giờ đến màu sắc động đã xỉn màu do một thời gian dài lượng khách quá đông”. Đáng chú ý, du lịch sinh thái tại Việt Nam đã và đang phát triển, song chưa tuân thủ tuyệt đối các nguyên tắc phát triển du lịch bền vững, thu hút được sự tham gia của cộng đồng. Nguồn thu từ phát triển du lịch sinh thái vẫn còn hạn chế: Vườn quốc gia địa phương là 40.000 đồng/vé, Vườn Quốc gia thuộc Trung ương là 60.000 đồng/vé, kinh phí thu về chưa đủ bù đắp chi phí và đầu tư trở lại.
Nhiều bài toán khó phát sinh cùng lúc
Theo TS. Lê Hoàng Lan, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam: “Khi lập một dự án liên quan đến khu bảo tồn, phải chú ý việc lựa chọn địa điểm. Luật Đa dạng sinh học (2008), Luật Bảo vệ môi trường (2014) đều nói đến khi lập dự án liên quan đến khu bảo tồn thì việc lựa chọn địa điểm và đánh giá tác động môi trường ra sao”.
TS. Lê Hoàng Lan chỉ rõ, Luật Đa dạng sinh học quy định nghiêm cấm những hành vi xâm phạm vào khu bảo vệ nghiêm ngặt; Luật Bảo vệ môi trường quy định nếu không phải trong khu bảo vệ nghiêm ngặt, những khu ở vị trí khác trong khu bảo tồn vẫn được triển khai dự án với điều kiện phải đánh giá tác động môi trường nếu có liên quan đến khu bảo tồn quốc gia. Nếu vi phạm phải bồi thường thiệt hại. Các dự án phát triển sau khi đã thực hiện các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu phù hợp cần bồi hoàn sinh học - biện pháp được thiết kế nhằm đền bù cho các tác động tiêu cực.
Động Phong Nha - Kẻ Bàng có sức hút khó cưỡng với du khách
Nhiều ý kiến cho rằng: “Một chiến lược quốc gia về phát triển du lịch hệ sinh thái bền vững ở các vườn quốc gia và khu bảo tồn là cần thiết”. Ví như rừng Cúc Phương thuộc địa phận 3 tỉnh Thanh Hóa, Ninh Bình và Hòa Bình, việc bảo tồn rừng Cúc Phương cần sự quan tâm của Bộ VH-TT&DL chứ không riêng Sở Du lịch tại các địa phương.
Bên cạnh đó, số lượng và chất lượng nhân lực dịch vụ du lịch lại phụ thuộc vào hoạt động du lịch của các địa phương, tại Phong Nha - Kẻ Bàng, Cúc Phương có thể dồi dào nhưng các nơi khác hầu như các thuyết minh viên tại điểm du lịch chưa nhiều, cần tiếp tục và liên tục có các chương trình tập huấn, đào tạo nhân lực.
Đặc biệt, cần nâng cao hiểu biết về du lịch sinh thái cho chính người dân địa phương. Nguy cơ những khu bảo tồn bị đe dọa đôi khi đến từ chính họ, kế sinh nhai của họ phụ thuộc vào rừng, cần giảm thiểu sự phụ thuộc ấy bằng cách tạo cho họ kế sinh nhai mới, hoặc trao cho họ cơ hội được tham gia làm du lịch, bắt đầu từ những việc đơn giản, cụ thể. Khi được nuôi sống và đủ đầy bởi phát triển du lịch trên cánh rừng quê hương, họ sẽ ra sức nâng niu, bảo vệ.
Việt Nam có trên 2 triệu ha rừng đặc dụng, loại rừng được thành lập với mục đích chủ yếu để bảo tồn thiên nhiên, là mẫu chuẩn hệ sinh thái rừng của quốc gia với nguồn gene sinh vật rừng, nơi nghiên cứu khoa học, bảo vệ di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh phục vụ nghỉ ngơi du lịch kết hợp với phòng hộ bảo vệ môi trường sinh thái.
