Kiểm toán nhà nước phát hiện, kiến nghị xử lý tài chính hơn 92.000 tỷ đồng

ANTD.VN -  Chiều nay 23-5, Tổng Kiểm toán Nhà nước đã trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước (KTNN) năm 2015, được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 9, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016.

Tổng KTNN Hồ Đức Phớc trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN năm 2015

Đây là văn bản pháp lý quan trọng cho tổ chức, hoạt động của KTNN, bảo đảm thiết chế KTNN có đủ năng lực, đáp ứng yêu cầu phục vụ việc kiểm tra, giám sát của Nhà nước trong việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công; nâng cao tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; góp phần thực hành tiết kiệm, phòng, chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí; phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, trước yêu cầu của công cuộc đổi mới, nhất là trong thời đại công nghệ 4.0, gắn với việc hội nhập quốc tế đòi hỏi nâng cao hơn nữa năng lực, hiệu lực và hiệu quả hoạt động của KTNN; đồng thời, sau hơn 3 năm thi hành, Luật KTNN bộc lộ một số vướng mắc, bất cập đòi hỏi phải nghiên cứu sửa đổi, bổ sung.

Theo Tổng KTNN Hồ Đức Phớc, qua 24 năm hoạt động, KTNN thực hiện kiểm tra, đối chiếu các đơn vị liên quan đã phát hiện nhiều sai phạm, truy thu cho Ngân sách nhà nước hàng trăm nghìn tỷ đồng.

Ví dụ, năm 2016, 2017, riêng kiểm toán các dự án BT, KTNN đã chỉ ra nhiều sai phạm, giảm thất thoát cho ngân sách Nhà nước. Có những dự án sau kiểm toán, giá trị được KTNN xác nhận chỉ bằng 39% giá trị BT ban đầu; đối chiếu, kiểm tra thuế của 4.150 doanh nghiệp ngoài quốc doanh đã truy thu cho ngân sách 3.411 tỷ đồng.

Năm 2018, KTNN đã phát hiện, kiến nghị xử lý tài chính 92.600 tỷ đồng, trong đó, tăng thu, giảm chi cho NSNN 44.466 tỷ đồng. Qua đối chiếu thuế 2.969 doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại 43 địa phương, KTNN xác định tăng thu NSNN 1.684,6 tỷ đồng, kiến nghị giảm lỗ 3.341,5 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, theo pháp luật thuế hiện hành người nộp thuế tự kê khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm nên cơ quan thuế chỉ hậu kiểm được khoảng 18% trong tổng số các doanh nghiệp nộp thuế (có nghĩa khoảng 82% đang là khoảng trống chưa được cơ quan nào kiểm tra, phát hiện).

Việc trốn thuế, chuyển giá đang trở nên nhức nhối, hiện làm thất thu lớn NSNN. Thời gian qua, KTNN đã phát hiện chuyển giá, trốn thuế ở các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp nước ngoài, như Unilever, Sabeco,… truy thu ngân sách hàng chục nghìn tỷ đồng…

Tuy nhiên, theo ông Phớc, để bảo đảm đúng luật, thời gian qua khi tiến hành kiểm tra, đối chiếu đối với các đơn vị, tổ chức có liên quan (bên thứ 3), KTNN phải thực hiện thông qua cơ quan thuế, cơ quan quản lý nhà nước (Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và môi trường).

Song, do nhận thức và áp dụng pháp luật của một bộ phận không nhỏ (bao gồm cả chủ quan và khách quan) chưa thống nhất nên quan niệm khi không là đơn vị được kiểm toán thì không chịu sự kiểm toán của KTNN.

Chính vì thế, KTNN đã gặp không ít các trường hợp đơn vị có hành vi chống đối, không hợp tác, không chấp hành cung cấp tài liệu, gây khó khăn cho hoạt động. Đơn vị không cung cấp hồ sơ, tài liệu hoặc từ chối làm việc với KTNN; không hợp tác khi Kiểm toán viên nhà nước đến làm việc; không bố trí kế toán, người liên quan làm việc với KTNN...

Cũng trong chiều nay, Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN, Chủ nhiệm Ủy ban TCNS của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, đa số ý kiến tán thành việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN nhằm khắc phục một số khó khăn vướng mắc trong thực hiện Luật KTNN.

Một số ý kiến cho rằng, việc sửa đổi Luật là chưa thực sự cần thiết vì sau 3 năm thực hiện, cơ bản Luật vẫn phù hợp thực tiễn; nhiều nội dung sửa đổi liên quan đến các Luật chuyên ngành nhưng dự thảo Luật chưa quy định rõ, cụ thể để đảm bảo thống nhất; nhiều sửa đổi quan trọng chưa nhận được sự đồng tình của Chính phủ…

Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Nguyễn Đức Hải cũng cho biết, Ủy ban Tài chính ngân sách thống nhất cần bổ sung vào Luật KTNN một số quy định để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của KTNN trong việc phòng, chống tham nhũng.

“Tuy nhiên, Luật Phòng chống tham nhũng, Luật KTNN đã quy định nhiều điều khoản để KTNN thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng  nên cần rà soát các điều khoản dự thảo Luật đang bổ sung để hạn chế tối đa việc dẫn chiếu lại các quy định trong Luật phòng chống tham nhũng dẫn đến trùng lặp, không cần thiết...”, ông Nguyễn Đức Hải nói.