Trong lịch sử pháo binh hiện đại, ít có loại vũ khí nào tồn tại bền bỉ và gây dấu ấn mạnh mẽ như pháo tự hành M109 của Mỹ.
M109 ra đời đầu thập niên 1960.
Hơn nửa thế kỷ sau, khẩu pháo cỡ nòng 155 mm này vẫn tiếp tục phục vụ trong nhiều quân đội trên thế giới, đặc biệt là trong khối NATO, chứng minh sức sống lâu dài của một thiết kế thành công.
Trong các trận chiến, pháo M109 được Mỹ sử dụng để yểm trợ bộ binh và phản pháo trước hỏa lực đối phương.
Với khả năng cơ động trên khung gầm xích, M109 có thể di chuyển nhanh qua nhiều địa hình, khai hỏa rồi lập tức thay đổi vị trí, hạn chế nguy cơ bị trả đũa.
Pháo chính cỡ 155 mm của M109 có tầm bắn 15–24 km với đạn thường, và tới 30 km khi sử dụng đạn tăng tầm.
Kíp chiến đấu 4–6 người có thể duy trì tốc độ bắn ổn định khoảng 1 phát/phút, tạo nên ưu thế hỏa lực dồn dập và liên tục cho các đơn vị Mỹ tại các cuộc chiến.
So với các “người anh em” cùng thời như M107 (175 mm) hay M110 (203 mm), M109 không sở hữu tầm xa hay sức công phá vượt trội.
Tuy nhiên, điểm mạnh của nó nằm ở sự cân bằng giữa hỏa lực, khả năng cơ động và tính linh hoạt trong chiến đấu.
Chính yếu tố này giúp M109 trở thành loại pháo tự hành chiến thuật hiệu quả, thích ứng với nhiều nhiệm vụ khác nhau từ yểm trợ hỏa lực, phá hủy công sự cho đến phản pháo.
Hành trình của M109 không dừng lại, pháo được cải tiến liên tục qua nhiều biến thể: M109A1 với nòng dài hơn, M109A2/A3 tăng cường hệ thống nạp đạn.
Đặc biệt M109A6 Paladin được nâng cấp hệ thống điều khiển hỏa lực điện tử, tăng khả năng sống sót và tốc độ phản ứng.
Phiên bản mới nhất, M109A7, hiện là một trong những nền tảng pháo binh chủ lực của Mỹ và NATO, với động cơ, hệ thống điện và khung gầm tối ưu hơn để phục vụ lâu dài.
Ngày nay, M109 được biên chế trong hơn 40 quốc gia, từ Mỹ, Đức, Ý, Na Uy đến Israel.
Loại pháo này đã xuất hiện trong nhiều xung đột lớn nhỏ, từ Trung Đông đến châu Âu, và tiếp tục chứng minh giá trị trong tác chiến hiện đại.
Với NATO, M109 không chỉ là phương tiện yểm trợ hỏa lực tin cậy mà còn là minh chứng cho sự chuẩn hóa và hợp tác quân sự trong khối.
Hành trình hơn 60 năm của M109 cho thấy một thực tế: những vũ khí thành công không chỉ nằm ở sức mạnh tức thời mà còn ở khả năng thích ứng lâu dài.
Vượt qua nhiều cuộc xung đột và cải tiến không ngừng, M109 đã vươn lên trở thành một trong những khẩu pháo bền bỉ nhất trong biên chế NATO .
