Những lo ngại về sự biến đổi của cảnh quan nông thôn mới hiện nay

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam

ANTD.VN -   Nông thôn Việt Nam đang biến đổi chóng mặt. Những người con xa quê trở về làng cũng không khỏi ngỡ ngãng trước sự thay đổi này, mà phần lớn trong số đó là những tiếng thở dài về "sự khác lạ", quá trình đô thị hóa diễn ra ồ ạt đã lấy đi những không gian xanh với bến nước, sân đình, cây đa...

Tại buổi tọa đàm “Thiết kế cảnh quan-Tạo lập không gian tốt ở nông thôn Việt Nam” do Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Tạp chí Kiến trúc tổ chức có sự góp mặt của các kiến trúc sư, nhà quy hoạch, những người làm trong lĩnh vực xây dựng. Buổi tọa đàm đã bàn thảo đến một vấn đề rất gần gũi với mỗi người nhưng cũng là vấn đề nan giải về nông thôn Việt Nam ngày nay. Nhiều câu hỏi đã được đặt ra về hiệu quả của đề án xây dựng nông thôn mới với những tiêu chí mang tính định lượng đã thực sự góp phần vào thay đổi bộ mặt của nông thôn cũ? Và dường như những tiêu chí ấy được áp dụng cho tất cả các vùng nông thôn sẽ như một chiếc áo được làm bằng chất liệu quá cứng, phù hợp với nơi này nhưng lại gây khó dễ cho nơi khác.

Có một thực tế mà các đại biểu đều thừa nhận, cảnh quan nông thôn hiện nay đã thay đổi rất nhiều. Những ngôi nhà 3 gian 2 chái đang dần biến mất để nhường chỗ cho những ngôi nhà vài tầng được xây dựng theo kiến trúc hình ống của các đô thị hiện đại. Bộ mặt nông thôn hiện nay dù có được chỉnh trang nhưng lại có sự lộn xộn trong kiến trúc, những ngôi mái tôn đan xen trong những ngôi nhà mái ngói thâm nâu.

Quang cảnh buổi tọa đàm

Quang cảnh buổi tọa đàm

Hàng loạt các công trình công cộng, dịch vụ thương mại được đầu tư xây dựng, một khối lượng lớn nhà ở do người dân tự xây dựng cao đến 3, 4 tầng xuất hiện ở rất nhiều làng, đất chật người đông cùng nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp, xây dựng mới.

Đi kèm với quá trình đô thị hóa các làng quê là sự biến đổi về sử dụng đất, đất nông nghiệp dần thu hẹp cho mục đích phát triển đô thị như xây dựng khu công nghiệp, đường cao tốc… Sự thu hẹp diện tích đất canh tác, dòng người di cư nông thôn về thành phố, tình trạng ly nông, ly hương diễn ra đáng kể, nguồn lao động trôi dạt về thành phố tìm kiếm công ăn việc làm. Hệ quả là bên cạnh việc tiếp thu lối sống công nghiệp, tâm lý hiện đại và văn minh đô thị, do thiếu chọn lọc đã tạo nên những nét tiêu cực về văn hóa.

Công cuộc xây dựng nông thôn mới chứa đựng những bất cập trong công tác quy hoạch làng xã, kiến trúc nhà ở, nhà công cộng, công tác bảo tồn phát huy di sản kiến trúc cũng như việc quản lý công tác xây dựng… Kiến trúc sư Trần Huy Oánh cho biết, các làng quê hiện nay đều nợ tiêu chí xử lý rác và nước thải để đánh giá chất lượng cuộc sống của người dân. Bên cạnh những hạn chế, công cuộc xây dựng nông thôn mới cũng mang lại những điểm sáng không thể phủ nhận như kinh tế duy trì được tốc độ tăng trưởng khá; các hoạt động văn hoá - xã hội, thể thao có chuyển biến tiến bộ theo hướng chuẩn hoá và xã hội hoá; an sinh xã hội được chăm lo, đời sống của nhân dân được cải thiện…

Để tạo lập không gian sống tốt ở nông thôn, các đại biểu cho rằng, 2 điều cốt lõi cần được đảm bảo là sinh kế cho người dân và quy hoạch đất đai. Những di sản cha ông để lại sẽ được người dân địa phương có ý thức bảo vệ khi những di sản ấy được coi như nguồn lợi nuôi sống họ. Đó chính là việc phát triển du lịch văn hóa, du lịch làng nghề. Sự kết nối giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người dân sẽ đưa nông thôn mới phát triển theo hướng bền vững hơn, bằng việc tạo ra công ăn việc làm ngay trên chính mảnh đất quê hương, và gìn giữ cảnh quan, số lượng di tích, di sản trên địa bàn.

Kiến trúc mới và cũ đan xen nhau ở làng Nôm (Hưng Yên)

Kiến trúc mới và cũ đan xen nhau ở làng Nôm (Hưng Yên)

Nhiều ví dụ điển hình về cách làm này hiệu quả trong khai thác du lịch văn hóa, du lịch làng nghề đã được các đại biểu đưa ra, để minh chứng rõ ràng hơn cho giải pháp này. Trong khuôn khổ của buổi tọa đàm, các giải pháp đưa ra chỉ mang tính định hướng cho các buổi hội thảo, tọa đàm tiếp theo, nhằm tìm ra một giải pháp thực sự hiệu quả trong việc tạo lập một cuộc sống chất lượng ở các vùng nông thôn hiện nay.

GS.TS.KTS Nguyễn Quốc Thông, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, để giải quyết những tồn tại trong quá trình xây dựng nông thôn mới cần có sự liên kết đa ngành từ chính sách đến thực hành. Làm gì thì làm thì sinh kế của người dân cũng cần đặt lên hàng đầu. Kiến trúc sư Nguyễn Quốc Thông đề xuất một công thức để giải quyết vấn đề phát triển bền vững trong xây dựng nông thôn mới là nghiên cứu, khoa học và thương mại hóa. Đồng thời, về phía Hội Kiến trúc sư Việt Nam sẽ kiến nghị một chương trình quốc gia về kiến trúc.