Nhộm nhoạm “chợ” thực phẩm chay

• Căng thẳng quanh nghi án đầu độc chính trị gia đối lập Nga, ai được hưởng lợi?
• [CLIP] Thuốc giải độc tố trong pate Minh Chay có gì đặc biệt?
• Vụ pate Minh Chay: Thêm 24 ca đến viện, bệnh nhân tiêm thuốc giải độc 8.000 USD/ lọ có tiến triển

Thực phẩm chay nhập khẩu không có nhãn phụ tiếng Việt được bán trên “chợ mạng”

Đồ chay nội, ngoại đều có

Nhiều năm nay, cứ vào ngày rằm hay mùng 1 Âm lịch là chị Nguyễn Hồng Nhung (Long Biên - Hà Nội) đều lựa chọn thực phẩm chay để chế biến món ăn cho gia đình. Chị nói: “Ban đầu tôi chỉ tập ăn chay và dần thấy thích. Bây giờ, dù không ăn chay trường, nhưng có thời điểm tôi ăn chay 15-20 ngày/tháng và tôi thấy người khỏe mạnh, nhẹ nhõm hơn”. Cũng giống như chị Nhung, chị Thu Thủy (Văn Quán - Hà Đông) cũng thường xuyên lựa chọn thực phẩm chay cho bữa cơm gia đình. Những lúc gia đình có giỗ Tết, trên mâm cũng đều có món chay. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của không ít khách hàng như trên, thực phẩm chay đang được sử dụng phổ biến thay thế cho thực phẩm tươi sống. Không chỉ được bán trực tiếp tại nhiều chợ truyền thống, thực phẩm chay được đưa lên “chợ mạng”. Khách hàng chỉ cần gõ tìm kiếm “thực phẩm chay” là sẽ được hàng nghìn kết quả nơi bán các sản phẩm này. Có nơi kinh doanh trên website riêng như: chaysach.com, nhatminhchay.com, thucphamchayngonsach.com…, một số khác lại lựa chọn bán hàng thông qua các website TMĐT như: Sendo.vn, Tiki.vn, Shopee.vn…, chưa kể nhiều người khác kinh doanh tại các nhóm trên mạng xã hội.

Trong khi các website cá nhân chủ yếu bán thực phẩm chay là hàng Việt, hoặc tự sản xuất, tự chế biến, thì tại các sàn TMĐT thực phẩm chay rất đa dạng về nguồn gốc xuất xứ. Chẳng hạn, tìm kiếm thực phẩm chay tại sàn Tiki, khách hàng sẽ thấy có 103 sản phẩm, trong đó có cả thực phẩm chay Việt và nhập ngoại như: Gà lát chay An Nhiên, sườn chay An Khánh, pate chay Scandia nhập khẩu, mì chay Soon Veggie Ramyun Nongshim… Đáng chú ý, rất nhiều thực phẩm chay nhập khẩu không có nhãn phụ tiếng Việt, còn thực phẩm chay thuần Việt trên bao bì có thông số kỹ thuật về sản phẩm.

Theo chị Hồng Nhung, hiện tại thực phẩm chay rất phong phú về chủng loại. “Gần như thực phẩm tươi sống có gì thì thực phẩm chay có món đó. Người mua hay nói với nhau chọn nơi mua bán uy tín, nhưng thực tế tôi thấy chủ yếu người mua lựa chọn theo khẩu vị. Ví dụ như món này mua của người này thì mới ngon, món khác lại của người khác mới ngon. Trên bao gói sản phẩm đều có các thông số chất lượng, nhưng tôi ít chú ý vì có đọc cũng không hiểu” - chị Hồng Nhung nói. Tương tự, chị Thu Thủy cho rằng, mua phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, gây ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe chỉ là việc mang tính rủi ro. “Thị trường có hàng nghìn mặt hàng, người mua chỉ lựa chọn theo thói quen và chọn sản phẩm có tên, địa chỉ nhà sản xuất rõ ràng. Sản phẩm nào cũng có bao gói, chúng tôi không thể phân biệt được đâu là sản phẩm đảm bảo, đâu là sản phẩm không đảm bảo” - chị Thủy chia sẻ.

Chỉ cảnh báo chưa đủ

Thị trường thực phẩm chay sôi động là thế, nhưng dường như lâu nay việc quản lý mặt hàng này chưa được sát sao. Mới đây nhất, hàng chục người đã bị ngộ độc pate Minh Chay của Công ty TNHH Hai thành viên Lối Sống Mới. Tình trạng của nhiều bệnh nhân rất nguy kịch và chi phí chữa trị đắt đỏ cho thấy cần phải siết chặt hơn việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm chay.

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Như Tiệp - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Bộ NN&PTNT) cho biết, hiện nay, thực phẩm chay thuộc danh mục sản phẩm doanh nghiệp tự công bố chất lượng sản phẩm theo quy định của Chính phủ, trên tinh thần cải cách hành chính, “cởi trói” cho doanh nghiệp. “Luật pháp đã quy định rõ, trách nhiệm đảm bảo an toàn thực phẩm trước hết là của người sản xuất. Họ là người công bố thì phải chịu trách nhiệm với công bố ấy, cơ quan quản lý Nhà nước là đơn vị giám sát, xử lý khi có sai phạm. Nếu đơn vị cố tình vi phạm có thể bị xử lý hình sự” - ông Nguyễn Như Tiệp nói. Cụ thể với vụ việc pate Minh Chay, theo ông Nguyễn Như Tiệp, ở thời điểm công bố đạt đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nhưng trong quá trình sản xuất lại phát sinh sự cố. Vì vậy, ngành chức năng phải tăng cường kiểm tra, giám sát.

Là cơ quan bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, sau khi vụ việc xảy ra, Cục Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD - Bộ Công Thương) đã có thông tin cảnh báo khẩn cấp về sản phẩm pate Minh Chay. Theo đó, Cục CT&BVNTD cho biết, công ty này giới thiệu và bán hàng qua 2 website là: pate.1001monchay.com; minhchay.com. Từ ngày 13-7 đến nay, nhiều người đã có triệu chứng mệt mỏi, sụp mi mắt, tứ chi yếu cơ, khó nuốt, liệt cơ, khó thở… Qua điều tra cho thấy các bệnh nhân đều sử dụng sản phẩm pate Minh Chay của Công ty TNHH Hai thành viên Lối Sống Mới. Kết quả kiểm nghiệm ban đầu một số sản phẩm pate Minh Chay của các lô khác nhau đã phát hiện vi khuẩn Clostridium Botulinum typ B. Đây là vi khuẩn kị khí tuyệt đối, sinh bào tử, có độc lực rất mạnh, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe. “Cục CT&BVNTD cảnh báo thông tin nêu trên để người tiêu dùng được biết, kịp thời chia sẻ thông tin để người thân, bạn bè được biết và chủ động thực hiện các biện pháp cần thiết” - Cục CT&BVNTD nêu rõ.

Theo các chuyên gia, việc cảnh báo thực phẩm thiếu an toàn với người tiêu dùng là cần thiết. Bên cạnh đó, quy định hậu kiểm cũng tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động tốt hơn. Tuy vậy, những vụ việc có tích chất nghiêm trọng như trên mà cơ quan chức năng chỉ cảnh báo khi việc đã rồi cho thấy sự thiếu quyết liệt trong công tác quản lý Nhà nước về an toàn vệ sinh thực phẩm và bảo vệ người tiêu dùng. Do đó, công tác rà soát các loại thực phẩm, hàng hóa ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dùng cần được tiến hành thường xuyên hơn. Đồng thời, cần phổ biến, tuyên truyền thêm nhiều kiến thức, thông tin về thực phẩm an toàn để người dân biết, tự bảo vệ mình.