Trung Quốc lo ngại nghiêm trọng trước thực tế Nhật Bản từ lâu đã không trả lại plutonium cấp độ vũ khí cho Mỹ. Đây là tuyên bố của bà Hoa Xuân Oánh hôm 17-1 tại một cuộc họp báo. Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh, nước này hy vọng sẽ sớm nhận được lời giải thích từ Nhật Bản và kêu gọi nước này trả lại vật liệu hạt nhân càng sớm càng tốt.
Nhật Bản đã nhận được 331 kg plutonium thời "chiến tranh lạnh" từ Hoa Kỳ và một số lượng nhỏ chất này từ Vương quốc Anh. Plutonium làm giàu được nước này được sử dụng trong các chương trình phát triển các lò phản ứng nhanh, phục vụ cho mục đích dân dụng là năng lượng hạt nhân. Thí nghiệm được tiến hành tại trung tâm khoa học "Tokaimura" trên đảo Honshu.
Washington đã nhiều lần yêu cầu Tokyo hoàn lại cho Mỹ plutonium đã làm giàu cao vì việc phát triển lò phản ứng nhanh ở Nhật Bản đã bị đình chỉ từ hồi tháng 5-2013. Họ cho rằng, 293 kg loại vật liệu này là đủ để sản xuất 40-50 đầu đạn hạt nhân. Nhật Bản đã phản ứng tiêu cực đối với yêu cầu của Mỹ, cho rằng điều đó sẽ cản trở các công trình nghiên cứu khoa học đang còn dở dang của họ.
Hiện tại chưa có thỏa thuận của Nhật Bản về việc hoàn lại plutonium cấp độ vũ khí cho Mỹ. Và đây là một trong những lý do mà Bộ Ngoại giao Trung Quốc yêu cầu Nhật Bản tuyệt đối tuân theo hiệp ước về không phổ biến vũ khí hạt nhân mà Tokyo là thành viên. Tại sao yêu cầu đó lại được công bố ngay tại thời điểm này?
Chuyên gia Viện Viễn Đông Alexander Larin giải thích: “Bây giờ mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Tokyo trở nên khá căng thẳng. Nguồn gốc sự căng thẳng này là tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở biển Hoa Đông, nó đã bị đẩy lên cao trào khi Trung Quốc đơn phương thiết lập “Vùng nhận dạng phòng không” trùm lên khu vực này. Lãnh đạo Trung Quốc sẽ sử dụng tất cả các biện pháp để gây áp lực đối với chính phủ Nhật Bản nhằm buộc họ phải nhượng bộ về vấn đề biển đảo".
"Tokyo giữ Plutonium ở cấp độ vũ khí trong một thời gian dài, nhưng bây giờ Washington đang tiến hành chiến dịch bắt họ hoàn lại chất phóng xạ và Bắc Kinh đã tận dụng điều này. Phía Trung Quốc sẽ tiếp tục sử dụng mọi chiêu bài để gây áp lực tâm lý đối với Chính phủ Nhật Bản, làm cho họ cảm thấy bất an và làm suy yếu vị trí trong tranh chấp biển đảo, đồng thời dập tắt mối lo về một đối trọng hạt nhân tiềm năng trong tương lai.”
Theo ông Alexander Larin, về lý thuyết, có thể giả định Trung Quốc lo ngại trước việc Nhật Bản chế tạo đầu đạn hạt nhân. Nhưng trên thực tế, người Nhật không nhằm mục đích phát triển vũ khí hạt nhân và trong thực tế không làm bất cứ điều gì để tạo ra loại vũ khí đó, mặc dù họ có đủ tiềm năng khoa học và kỹ thuật để giải quyết vấn đề này. Một số chuyên gia công nghệ đã cho rằng, nếu cần thiết, chỉ cần vẻn vẹn 3 - 6 tháng là Nhật Bản sẽ sở hữu vũ khí hạt nhân.
Giám đốc trung tâm nghiên cứu Nhật Bản tại Viện nghiên cứu Viễn Đông Valery Kistanov cho rằng Tokyo có mọi tiềm năng để sở hữu vũ khí hạt nhân, Tokyo sẽ nhanh chóng sản xuất được loại vũ khí hủy diệt này nếu họ bất chấp ba nguyên tắc phi hạt nhân trong hiến pháp hòa bình của đất nước là: Không nhập khẩu, không sản xuất, không tàng trữ vũ khí hạt nhân.
Ông Kistanov phân tích: “Tuy nhiên, tất cả mọi thứ đều có thể thay đổi theo tình hình và rất có khả năng các chiến lược gia Nhật Bản cho rằng tương lai cũng phải xem xét vấn đề bảo đảm an ninh của đất nước từ quan điểm vũ khí hạt nhân. Nhật Bản đã chính thức thông qua thuật ngữ "mối đe dọa Trung Quốc" Đối với Nhật Bản, và vấn đề lớn nhất đối với họ bây giờ là làm thế nào để kiềm chế mối đe dọa như vậy".
"Vì vậy, có lẽ các nhà chiến lược Nhật Bản cho rằng nước Nhật cần phải suy nghĩ rằng họ cũng cần phải có những loại vũ khí đủ sức răn đe những cái đầu ngông cuồng. Ví dụ như, báo Nhật Bản đã viết thẳng ra là trong trường hợp thống nhất hai miền Triều Tiên, chắc chắn nước này sẽ sở hữu hạt nhân. Và khi đó Nhật Bản chắc chắn cũng phải trở thành quốc gia hạt nhân.”
Trên thự tế, Nhật Bản có lực lượng tên lửa đẩy vệ tinh cực kỳ hùng hậu như: M-5, N-2, H-2A…, có thể biến thành tên lửa đạn đạo liên lục địa ngay lập tức. Viễn cảnh Tokyo có thể sở hữu tên lửa đạn đạo liên lục địa và đầu đạn hạt nhân trong vòng 6 tháng làm Hàn Quốc, Triều Tiên, đặc biệt là Trung Quốc lo ngại. Mối lo Ấn Độ, Triều Tiên chưa dứt lại đến Nhật Bản, thử hỏi làm sao mà Bắc Kinh không làm mọi cách bắt Tokyo phải trả nhiên liệu về cho Washington?
Ngay cả Hàn Quốc cũng đã từng manh nha có ý định này, họ đã hai lần bị bắt bắt quả tang đang cố gắng để có được Plutonium mặc dù ở quy mô nhỏ. Hiểu được điều đó, Washington liên tục ngăn chặn hành động của Seoul, dập tắt khát vọng có được toàn bộ chu kỳ tái chế nhiên liệu hạt nhân nước này. Và có lẽ hiện nay Mỹ cũng sẽ làm mọi cách để ngăn cản Nhật Bản trở thành một cường quốc hạt nhân trong tương lai.
Mỹ hy vọng sẽ ký thỏa thuận với Nhật Bản về việc hoàn lại plutonium cấp độ vũ khí trước hội nghị thượng đỉnh toàn cầu lần thứ ba về an ninh hạt nhân, sẽ được tổ chức ở Hà Lan trong tháng Ba tới. Và hơn ai hết, Trung Quốc - quốc gia sở hữu hàng trăm đầu đạn hạt nhân - cũng rất mong mỏi Mỹ làm được điều này.
