Nhật Bản lúng túng với hiện tượng "người ẩn dật"

ANTD.VN - Một loạt bê bối liên quan đến hiện tượng hikikomori (những người đóng cửa, cắt đứt mọi giao tiếp với bên ngoài) cho thấy khó khăn mà xã hội Nhật Bản phải đối mặt: các bậc phụ huynh tuyệt vọng vì con cái sống ẩn dật trong khi một số công ty vô đạo đức đang trục lợi từ việc đó.

Nhật Bản lúng túng với hiện tượng "người ẩn dật" ảnh 1Các cuộc điều tra của chính phủ ước tính số lượng hikikomori ở Nhật Bản đã lên tới hơn 1,1 triệu người

Thêm dịch vụ, càng rối…

Khi mẹ của một người sống ẩn dật (người Nhật gọi là hikikomori) trả cho công ty ở Tokyo 5,7 triệu yên (53.300 USD), bà đã hy vọng con gái 30 tuổi của mình sẽ tái hòa nhập xã hội. Nhưng những gì nhân viên của công ty Elixir Arts làm là phá cửa phòng, buộc cô gái ra khỏi căn hộ, lấy hết tiền và điện thoại rồi giam cô trong một ký túc xá do công ty điều hành.

Vào ngày 15-6, một hikikomori khác đã gửi đơn trình báo lên cảnh sát Tokyo về một trường hợp tương tự, trong đó cha mẹ anh đã trả 7 triệu yên (65.400 USD) cho một công ty khác, kéo anh ra khỏi nhà rồi đưa vào viện tâm thần trong 50 ngày, sau đó thêm 40 ngày trong ký túc xá.

Sự tuyệt vọng khiến các bậc cha mẹ ở Nhật Bản phải nhờ cậy dịch vụ bên ngoài như vậy một phần là do thỉnh thoảng con cái hikikomori có xu hướng bạo lực. Lần gần đây nhất là vào ngày 4-6, một hikikomori 23 tuổi đã bỏ ngang đại học bị bắt giữ sau khi thừa nhận anh ta bắn 4 người trong gia đình mình bằng một cây nỏ, khiến 3 người tử vong và 1 người bị thương nặng tại nhà của họ gần Kobe. 

Vào tháng 12 năm ngoái, tòa án phán quyết công ty Elixir Arts phải bồi thường cho người phụ nữ bị bắt trái ý muốn cùng mẹ cô 5 triệu yên. Những câu chuyện tương tự đã xuất hiện gần đây, khi những hikikomori được cho là bị cấm liên lạc với người thân, bị lạm dụng thể chất và lời nói. Cảnh sát cũng đang điều tra một số công ty quảng cáo là giúp kéo những người “quay lưng với thực tại” hòa nhập với đời sống, mặc dù với nhiều gia đình, thuê người là biện pháp cuối cùng. “Cha mẹ họ phải trả số tiền rất lớn nhưng theo tôi, các phương pháp điều trị bắt buộc như vậy không tạo ra kết quả tốt đẹp”, ông Takahiro Kato, giáo sư tâm thần học tại Đại học Kyushu ở Fukuoka nhận định.

1,1 triệu hikikomori và con số còn tăng

Chính phủ Nhật Bản ngày 16-6 thông báo rằng đang xem xét vấn đề về hikikomori và các công ty dịch vụ có liên quan. Tuy nhiên, theo như ông Fukaya: “Nhiều chính quyền địa phương đã thành lập bộ phận trợ giúp, nhưng có gia đình đến tư vấn thì bị mắng là sai lầm trong nuôi dạy con cái. Vì điều này không được coi là đe dọa đến tính mạng, nên họ không nghiêm túc và vì vậy một số người cuối cùng sẽ phải tìm đến dịch vụ mất tiền”.

Hiện tượng hikikomori đã được Giáo sư tâm lý Tamaki Saito xác định và đặt tên vào cuối những năm 1990, hiện được Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản xác định là một người không đi làm hoặc đi học ít nhất 6 tháng và hiếm khi tương tác với người ngoài nhà của họ. Các cuộc điều tra của chính phủ ước tính số lượng hikikomori ở Nhật Bản đã lên tới hơn 1,1 triệu người. Ông Saito cũng đã chỉ ra rằng, hiện tượng hikikomori còn có thể tìm thấy ở Hàn Quốc, Đài Loan và Hồng Kông, cũng là những nền văn hóa gia đình nhiều thế hệ, tư duy Nho giáo và mức độ áp lực xã hội cao.

Ông Morisata Fukaya, một nhân viên xã hội tại tổ chức Kazoku Hikikomori Nhật Bản cho rằng các yếu tố văn hóa là nguyên nhân dẫn đến sự phổ biến của hikikomori ở Đông Á. “Tại Nhật Bản, mọi người không muốn thể hiện vấn đề của mình với thế giới bên ngoài vì xấu hổ. Gia đình nào có con cái trở thành hikikomori thì cha mẹ ở nhà để che giấu và chính họ cũng tránh tiếp xúc với bên ngoài”, ông Fukaya nói.

 “Mất đi lòng tự trọng là trung tâm của sự ẩn dật đó, thường do bị dư thừa hoặc môi trường đi học, đi làm bị bắt nạt”, ông Fukaya phân tích và cho biết thêm, điều này có thể xảy ra với bất kỳ ai, có cả trường hợp người giỏi, được săn đón nhưng sau đó bị bắt nạt tại công ty mới nên trở thành hikikomori. “Tôi coi hikikomori như một chiếc xe không có xăng, nếu bạn cố đi trên chiếc xe đó, nó sẽ không hoạt động. Xăng là sự tôn trọng và tình yêu, vì thế các gia đình nên có sự chia sẻ, hiểu nhau”.

“Gần đây khi nhiều nơi phong tỏa vì đại dịch Covid-19, nhiều hikikomori cho biết cảm giác xấu hổ và tội lỗi của họ giảm đi vì mọi người trong xã hội ai cũng phải cách ly như họ. Tuy vậy, chúng tôi lo ngại rằng vì nhiều người phải ở trong nhà để phòng ngừa dịch, hikikomori mới có thể xuất hiện. Vì thế, tác động của đại dịch và tình trạng dân số già của Nhật Bản có thể làm trầm trọng thêm vấn đề, bởi khi cha mẹ già mất đi, các   hikikomori tuổi trung niên sẽ càng bị cô lập”. 

Ông Takahiro Kato (Giáo sư tâm thần học tại Đại học Kyushu ở Fukuoka)