“Nhân chứng” của chiến thắng chấn động địa cầu

ANTĐ - Pháo cao xạ 37mm do Liên Xô viện trợ cho Việt Nam trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Đây là loại pháo phòng không, màu xanh. Khẩu pháo vừa được công nhận Bảo vật quốc gia đợt một có số hiệu 510681, do Liên Xô sản xuất gồm 3 phần chính là thân pháo, bệ pháo và xe pháo. 

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, khẩu pháo này thuộc Khẩu đội 3, Đại đội 827, Tiểu đoàn 394, Trung đoàn 367. Đây là khẩu pháo đã gắn liền với sự hy sinh anh dũng của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Tô Vĩnh Diện. Đêm 1-2-1954, trên đường kéo pháo ra theo phương châm “đánh chắc, tiến chắc”, đến dốc Bản Chuối, khẩu pháo cao xạ 37mm nặng hơn 2 tấn do anh Tô Vĩnh Diện chỉ huy đã bị đứt dây tời và tuột dốc. Anh Tô Vĩnh Diện chẳng quản hiểm nguy, không buông càng pháo, đã gắng hết sức lực để lái pháo húc vào bên sườn đồi, cứu được pháo không lao xuống vực, nhưng anh Tô Vĩnh Diện đã bị đế kích pháo đè ép lên người và hy sinh ở sườn Tây núi Pu Cọ.

Việc xuất hiện pháo cao xạ tại lòng chảo Điện Biên Phủ là điều bất ngờ đối với thực dân Pháp, vì lực lượng pháo cao xạ đã chặn đứng việc chi viện bằng đường hàng không cho quân Pháp tại Điện Biên Phủ. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, pháo cao xạ 37mm thuộc Khẩu đội 3 đã bắn rơi 3/52 chiếc máy bay, bắn hỏng 13/117 chiếc khác, góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu. Tấm gương cứu pháo của anh Tô Vĩnh Diện đã được cán bộ, chiến sĩ toàn quân học tập, nêu gương sáng về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, sẵn sàng hy sinh thân mình cho thắng lợi cuối cùng. Khẩu pháo 37mm còn là  “nhân chứng” ghi dấu chiến thắng vang dội của quân và dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ - chiến dịch có ý nghĩa quyết định, kết thúc cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc ta. Hiện khẩu pháo cao xạ 37mm đang được lưu giữ tại Bảo tàng Phòng không - Không quân.