Mỗi ngày hệ thống xe buýt nhanh đảm bảo cho việc đi lại của hơn 1,6 triệu dân Bogota
Bước ngoặt bất ngờ
Hơn 10 năm trước, đường phố Bogota dày đặc và lộn xộn xe cá nhân. Không gian công cộng bị lấn chiếm bởi người bán hàng rong và xe hơi đỗ trên vỉa hè. Thành phố 7,5 triệu người chìm trong ô nhiễm và tắc nghẽn. Trái với hình ảnh đó, hiện nay, Bogota trở thành tấm gương sáng về chính sách tích hợp hệ thống giao thông vận tải nhằm cải thiện môi trường đô thị. Đó là nhờ có hệ thống xe buýt nhanh TransMilenio.
Hệ thống xe buýt công suất cao này hiện có 87km đường xe buýt độc quyền trên trục chính của các tuyến đường trung tâm, 104 trạm, 10 điểm tích hợp, cùng với dịch vụ trung chuyển và trung tâm kiểm soát. Hơn 1.000 xe buýt hoạt động đã “gánh” việc vận chuyển, đi lại cho 1,6 triệu hành khách mỗi ngày. Nằm trong hệ thống này là xe buýt của các hãng lớn như Mercedes-Benz hay Volvo, trung bình chở được 160 hành khách mỗi chuyến, năm 2007, xuất hiện loại xe buýt lớn hơn có sức chứa 270 người cùng lúc. Cao điểm một tuyến buýt có thể vận chuyển cùng lúc 43.000 hành khách mỗi giờ, tốc độ trung bình 29km/h. Các dịch vụ xe buýt TransMilenio do các nhà khai thác tư nhân điều hành, theo hợp đồng nhượng quyền đấu thầu cạnh tranh.
Bộ mặt thành phố Bogota đã có những chuyển biến rõ nét khi TransMilenio ra đời, đường dành cho xe buýt kết hợp với đường dành cho xe đạp nên Thủ đô Colombia cũng có mạng lưới đường đô thị dành cho xe đạp lớn nhất thế giới. Dấu ấn thành công nhất có lẽ là gần 1 triệu người dân đã để xe cá nhân ở nhà để lựa chọn hệ thông giao thông công cộng thuận tiện và tiết kiệm chi phí hơn. Đồng thời, để hạn chế ô tô cá nhân, 1/3 diện tích bãi đỗ xe thành phố được dành cho TransMilenio, xe con lưu thông luân phiên theo biển số xe. Cũng từ hiệu quả này, Bogota dễ dàng hơn khi áp dụng sự kiện “Ngày không ô tô” hàng năm. Nhờ TransMilenio, thời gian đi lại của người dân giảm 32%, tai nạn giao thông giảm tới 88%.
Vì sao TransMilenio đặc biệt?
“Bogota rộng lớn, lộn xộn và còn nghèo, vì thế mọi người sẽ tự hỏi: Nếu Bogota làm được, tại sao chúng ta lại không?”, ông Enrique Peñalosa, nhà kinh tế - cựu Thị trưởng thành phố, người quyết tâm khởi công xây dựng TransMilenio nói về độ lan tỏa của hệ thống xe buýt nhanh được coi là “tiêu chuẩn vàng” cho các đô thị lớn hiện giờ.
Tại sao Transmilenio trở nên đặc biệt đến vậy? Điểm cốt yếu là năng lực vận chuyển và tốc độ chưa từng thấy đối với một hệ thống xe buýt. Nó là sự kết hợp giữa làn xe quy định xe buýt và đường xe đạp , xe buýt nhánh đưa đón miễn phí và trạm xe đạp dưới lòng đất, hiệu quả không kém hệ thống tàu điện ngầm, trong khi chi phí để xây mỗi kilomet đường cho xe điện ngầm gấp 30 lần so với xe buýt.
Cùng với đó là mô hình hợp tác công - tư trong hoạt động vận tải xe buýt. Sau khi hệ thống xe buýt nhanh ra đời, 90.000 xe tải cũ ở Bogota bị loại bỏ. Những công ty xe buýt tư nhân với đội xe cũ, khí thải gây ô nhiễm được ưu đãi để đóng cửa dịch vụ và chuyển sang làm việc cho TransMilenio. Vì thế, chất lượng không khí của thành phố cũng được cải thiện đáng kể.
Ấn tượng nhất là TransMilenio đã cho thấy việc chuyển đổi và cải thiện điều kiện giao thông ở một thành phố với những thách thức lớn là hoàn toàn có thể. Quan trọng là những giải pháp đó không cần phải mất hàng chục năm để xây dựng. Cùng với các sáng kiến giao thông bền vững khác của Bogota, TransMilenio vẫn giữ vai trò là hệ thống giao thông cốt lõi, ổn định, đáp ứng 60% nhu cầu đi lại của người dân. Xu hướng này hoàn toàn khác so với những thành phố đang phát triển, khi mà phương tiện công cộng ngày càng giảm và phương tiện cá nhân ngày càng tăng.
