Nga sáp nhập 4 vùng Ukraine: Kinh nghiệm từ Crimea?

Vùng Donetsk và Lugansk ở Donbass và hai vùng Kherson, Zaporizhzhia (Zaporozhye) ngày 28/9 đã công bố kết quả kiểm phiếu sau cuộc trưng dầu dân ý từ ngày 23-27/9/2022, với kết quả đa số người dân bỏ phiếu ủng hộ các vùng này trở thành một thực thể hành chính của Liên bang Nga.

Theo hãng tin Nga RT, quá trình đưa các vùng trên ở Ukraine sáp nhập với Liên bang Nga sẽ mất một khoảng thời gian và nhiều thủ tục do cần có sự phê duyệt của Quốc hội và Tổng thống Nga.

Thượng nghị sĩ Nga Konstantin Kosachev - Phó chủ tịch Hội đồng Liên bang (tức Thượng viện Nga) giải thích, khi các khu vực sẵn sàng trở thành một phần của Liên bang Nga đệ trình đề xuất của họ lên Moscow, Tổng thống sẽ thông báo cho Quốc hội và chính phủ về vấn đề này.

Nếu một thỏa thuận chính trị về việc sáp nhập đạt được giữa giới lãnh đạo Nga và lãnh đạo các vùng lãnh thổ của Ukraine, một bản dự thảo sẽ được soạn với các điều khoản cụ thể về việc tiếp nhận lãnh thổ bên ngoài vào Liên bang Nga.

Các thỏa thuận này quy định rất nhiều vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt như: Tên và tình trạng của các vùng lãnh thổ mới, quyền công dân, hoạt động của các cơ quan chính quyền địa phương và các quy định pháp luật...

Sau khi các thỏa thuận được ký kết, tòa án Hiến pháp Nga sẽ xác minh xem các hiệp ước này có tuân thủ luật tối cao của quốc gia hay không, rồi sẽ đến bước tiếp theo sẽ là sự phê chuẩn của Duma Quốc gia (Hạ viện Nga) và sau đó là Thượng viện phê duyệt.

Sau tất cả những bước đi này, Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ có trách nhiệm ký ban hành đạo luật sáp nhập, chính thức đưa các vùng lãnh thổ của Ukraine gia nhập vào thành phần của Liên bang Nga.

Chính quyền Kiev cho rằng, Moscow đã kiểm soát trái phép các vùng lãnh thổ ly khai và khẳng định không công nhận kết quả bỏ phiếu. Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) cũng khẳng định không công nhận các vùng ly khai này sáp nhập với Nga và Ukraine có quyền giành lại các vùng lãnh thổ này.

Mặc dù có nhiều bước đi tuân thủ đầy đủ theo trình tự trong quy trình sáp nhập một vùng lãnh thổ, nhưng phát ngôn viên Điện Kremlin là ông Dmitry Peskov cho biết rằng, những thủ tục này sẽ diễn ra nhanh, bởi Nga đã chuẩn bị đầy đủ tâm thế cho quá trình đó.

Từ thời điểm Tổng thống Nga Vladimir Putin ký ban hành đạo luật sáp nhập, nếu Kiev tấn công các vùng lãnh thổ đó nhằm giành lại quyền kiểm soát thì sẽ bị coi là "tấn công vào lãnh thổ Nga".

Được biết, vào tháng 3/2014, Nga cũng đã thần tốc ban hành tất cả các đạo luật có liên quan đến vấn đề sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine vào lãnh thổ Liên bang Nga. Toàn bộ các thủ tục trong quy trình này được chính quyền của ông Putin hoàn tất chỉ trong vỏn vẹn 5 ngày.

Vào ngày 16/3/2014, cuộc “trưng cầu dân ý” được tổ chức thành công, có tới 96,77% cử tri Crimea đã bỏ phiếu ủng hộ việc sáp nhập với Liên bang Nga, tương đương với 1,233 triệu cử tri, trong tổng số 1,274 người đi bỏ phiếu. Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu đạt 83,1%.

Ngay ngày hôm sau (17/3/2014), Tổng thống Nga Vladimir Putin ký sắc lệnh công nhận Crimea độc lập.

Bước đi này hiện nay đã được Nga thực hiện trước (hôm 21/2/2022) với hai nước ly khai Donbass là Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng (DPR) và Cộng hòa Nhân dân Lugansk tự xưng (LPR); còn hai vùng lãnh thổ phía nam Ukraine là Kherson và Zaporizhzhia mà Nga mới nắm quyền kiểm soát sau khi mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24/2/2022 sẽ phải trải qua trình tự này.

Ngày 18/03/2014, Tổng thống Nga Vladimir Putin và lãnh đạo Crimea đặt bút ký vào hiệp ước sáp nhập bán đảo Crimea vào Liên bang Nga.

Ngày 20/3/2014, Duma Quốc gia (tức Hạ viện Nga) đã bỏ phiếu phê chuẩn việc chấp nhận nước Cộng hoà tự trị Crimea và thành phố Sevastopol là các thực thể mới của Liên bang Nga. Có tới 443/446 Hạ nghị sĩ đã bỏ phiếu ủng hộ Hiệp ước, chỉ có 1 phiếu chống.

Bước sang ngày 21/3/2014, với số phiếu thuận tuyệt đối (155/155), Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga đã nhất trí thông qua Hiệp ước sáp nhập Crimea của Ukraine vào lãnh thổ Nga.

Cũng ngay trong ngày hôm đó, Tổng thống Vladimir Putin ký phê chuẩn thành luật Hiệp ước Sáp nhập bán đảo này vào lãnh thổ Liên bang Nga tại một buổi lễ có sự tham dự của chủ tịch Thượng viện và Hạ viện.

Như vậy, trong vòng 5 ngày sau cuộc trưng cầu dân ý, Crimea đã trở thành một thực thể hành chính thuộc Liên bang Nga. Tính rộng ra, từ khi lực lượng thân Nga nắm được chính quyền vào ngày 27/2/2014, chưa đầy 1 tháng sau, bán đảo vốn thuộc Ukraine đã thuộc về tay Nga!

Giới phân tích cho rằng, mặc dù phải thực hiện rất nhiều thủ tục để thu nhận 4 vùng đồng loạt muốn sáp nhập vào Nga, nhưng với sự chuẩn bị sẵn sàng từ vài tháng qua và “bài học kinh nghiệm Crimea”, Moscow có thể cũng sẽ không mất tới 1 tuần để hoàn tất quá trình tiếp nhận Donetsk, Lugansk, Kherson, Zaporozhye.