Nga mất quyền kiểm soát cảng Tartus tại Syria

Chính quyền Damascus đã quyết định trao quyền kiểm soát cảng Tartus cho một công ty đến từ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), bước đi này ảnh hưởng trực tiếp đến căn cứ hải quân của Nga.

Theo thông báo mới đây, chính phủ Syria đã ký biên bản ghi nhớ trị giá 800 triệu USD với công ty DP World của UAE để hiện đại hóa và quản lý cảng Tartus, đây chính là cảng biển lớn thứ hai của Syria bên bờ Địa Trung Hải.

Hãng thông tấn nhà nước Syria SANA hôm 15/5/2025 nhấn mạnh thỏa thuận này nhằm mục đích khôi phục lại cảng Tartus, theo lời các quan chức địa phương đã "gần như tê liệt" do chi phí vận hành cao và thiết bị lạc hậu.

Bản ghi nhớ là sự kiện quan trọng đối với Syria, sau khi hợp đồng đầu tư với công ty Stroytransgaz của Nga bị hủy bỏ, thỏa thuận nói trên được ký kết vào năm 2019 và chấm dứt vào tháng 1/2025, tờ báo địa phương Al Watan cho biết.

Theo các điều khoản của thỏa thuận mới, DP World - một trong những nhà khai thác cảng biển lớn nhất thế giới đã cam kết đầu tư 800 triệu USD vào việc tái thiết cơ sở hạ tầng cảng Tartus nhằm nâng cao năng lực xếp dỡ bằng cách đưa vào sử dụng những công nghệ hiện đại nhất.

Chương trình tái thiết này được kỳ vọng ​​sẽ tăng lượng hàng hóa thông qua cảng Tartus từ mức 4 triệu tấn/năm hiện nay lên 20 - 25 triệu tấn, qua đó tăng cường đáng kể tiềm năng kinh tế của Syria.

Người đứng đầu bộ phận hải quan tại cảng Tartus - ông Riad Judi nhận xét việc hợp tác với Công ty DP World sẽ giúp giảm 60% chi phí thông qua cho nhiều loại hàng hóa và thu hút thêm các đối tác quốc tế mới.

Cần nói thêm, việc chấm dứt thỏa thuận khai thác cảng Tartus với doanh nghiệp Nga là một trong những bước đi đầu tiên của chính quyền mới tại Syria, hiện do lực lượng HTS kiểm soát, sau khi họ lật đổ cựu tổng thống Bashar al-Assad vào tháng 12/2024.

Năm 2019, Công ty Stroytransgaz đã nhận hợp đồng có thời hạn 49 năm để quản lý cảng Taruts với nghĩa vụ đầu tư 500 triệu USD vào quá trình hiện đại hóa cơ sở hạ tầng.

Mặc dù vậy thông tin mà tờ Al Watan nhận được cho thấy doanh nghiệp Nga đã không thực hiện khoản đầu tư theo cam kết, khiến tàu thuyền tới cảng Tartus phải đối mặt với mức phí cao do thiết bị xuống cấp, dẫn đến tình trạng tê liệt mọi hoạt động.

Sau khi hợp đồng với phía Nga bị hủy, toàn bộ doanh thu từ hoạt động của cảng Tartus được chuyển vào ngân sách Syria và việc quản lý trao trả lại cho chính quyền địa phương.

Hiện tại chính quyền Damascus cho biết họ vẫn chưa có quyết định cuối cùng liên quan tới thỏa thuận về việc triển khai các căn cứ quân sự của Nga tại Tartus và Hmeimim (tỉnh Latakia).

Theo hãng tin Bloomberg, Nga và Syria đang nỗ lực đạt được một thỏa thuận cho phép Moskva duy trì sự hiện diện quân sự hạn chế ở một số khu vực, với điều kiện là những căn cứ sẽ mang lại lợi ích cho nhà nước Syria.

Mặc dù vậy với bước đi mới, khi chính quyền Damascus đã giao quyền kiểm soát cảng Tartus cho đối tác nước ngoài và chưa đạt được bất kỳ một thỏa thuận nào với Moskva thì sự tồn tại của căn cứ hải quân Nga tại đây là dấu hỏi lớn.