Ảnh: Internet
Đúng 8 giờ, xe xuất phát từ TP Bắc Giang, theo hướng Đông Bắc. Sau hơn hai giờ, vượt gần 90 km chúng tôi đến trung tâm xã Thạch Sơn. Thường ngày tuyến đường từ trung tâm xã vào bản Đồng Cao vốn đã khó đi, do đêm hôm trước trời đổ mưa, nhiều đoạn đường trơn truội lại càng khó đi hơn.
Gần 1 giờ chiều, cả đoàn tập kết tại bản Đồng Cao. Đây là bản người Dao có 24 hộ, gắn bó với vùng đất này từ nhiều đời nay. Bản nằm giữa một thung lũng mây mù, hiện hữu nét hoang sơ. Sau bữa trưa chóng vánh, cả đoàn bắt đầu hành trình khám phá cảnh sắc Đồng Cao.
Trên đường đi, được tận mắt ngắm nhìn những nếp nhà chình đất lúp xúp nằm bên sườn núi, mặc cho mây mù bao phủ, tôi chợt thấy lòng nao nao khác lạ. Tiếp đó là một cảm giác nhồn nhột, rờn rợn khi ngồi trên chiếc xe máy Trung Quốc do chàng trai trẻ người Cao Lan tên Thắng cầm lái.
Xe vượt hết dốc này lại qua những khúc cua tay áo khác - một cung đường đáng giá cho “dân phượt” lang thang. Thắng bảo “đường xấu nên chúng em dù có xe máy đẹp cũng chẳng dám đi vì sau mỗi chuyến thế này về nhà lại phải sửa xe”. Chúng tôi ghé thăm gia đình ông Triệu Tiến Thoòng, 72 tuổi, dân tộc Dao. Vừa rót cốc nước vối ra mời khách, ông Thoòng thủng thẳng kể: Xưa ở đây hoang vu lắm, chỉ rặt núi non và cây rừng. Còn thú rừng thì nhiều vô kể. Nghe đâu vài năm trước cấp trên có ý tưởng làm thí điểm ở đây mô hình trồng rau đặc sản, rồi nuôi bò sữa trên “thảo nguyên” này nhưng không hiểu sao đến nay chưa thực hiện được? So với trước, dù đời sống của bà con dân bản đã khá hơn song do điện lưới chưa về, đất cấy lúa ít, lại chủ yếu trông vào nước trời nên đời sống của bà con vẫn còn bí bó lắm. Đã vậy, giao thông quá khó khăn, dù cách chợ Vân Sơn có hơn một “thôi đường” song phải đi mất nửa ngày mới đến nên cả tháng bà con dân bản mới xuống chợ đôi lần để mua những thứ thiết yếu như muối, dầu hỏa, đèn pin... về dùng. Khó khăn là thế song hiện đồng bào vẫn giữ được nhiều nét văn hóa đặc trưng của người Dao, điển hình là lễ cấp sắc. Theo tập tục này, ai đến tuổi trưởng thành cũng phải trải qua lễ cấp sắc mới được dân làng công nhận.
Khí hậu ở Đồng Cao quanh năm mát mẻ, giữa mùa hè nhưng ban đêm phải đắp chăn bông. Ông Thoòng dẫn chúng tôi đi thăm một vòng những “kỳ quan” của bản. Theo một lối mòn dưới tán của cây rừng thâm u, chúng tôi đến Hang Vua. Đó là một vách đá dựng đứng, vươn mình ra giữa khoảng không; kế bên là dòng nước từ trên cao chảy xuống trông thật đẹp mắt. Hỏi tại sao bà con lại gọi đây là Hang Vua, ông Thoòng lắc đầu không giải thích nổi. Đi qua núi Vua chừng vài trăm bước chân, dạo bước trên một thảm cỏ xanh rộng lớn, thi thoảng mới bắt gặp một vài trảng cây bụi thưa thớt, hoa mua, hoa dại bung nở ẩn hiện trong lớp mây mù. Đâu đó vẳng tiếng mõ gỗ lộc cộc của đàn trâu đang nô đùa trên bãi cỏ… Chúng tôi như bị ngợp giữa một “thảo nguyên” mênh mông. Hái trái sim rừng đưa lên miệng, anh Luyện - một thành viên trong đoàn thích thú như thể chưa bao giờ được ăn thứ quả dại này. Anh mời tôi “thử đi chú, sẽ đỡ khát nước hơn”. Phía trước - một quần thể đá to lớn với nhiều hình thù khác lạ ở bên kia đồi. Như có sự sắp đặt của bàn tay con người, những khối đá đẹp mắt và lạ lẫm nổi bật giữa không gian mênh mông khiến chúng tôi thực sự ngỡ ngàng…
Thời gian trôi qua thật nhanh. Vừa mới đặt chân trên thảm cỏ vậy mà thoáng chốc hoàng hôn đã dần buông, không khí đã bắt đầu lạnh hơn. Để kịp về đến bản trước khi trời tối, dù chưa muốn song chúng tôi vẫn phải khẩn trương rời quần thể đá. Khi ánh trăng vừa ló phía sau nhà cũng là lúc bữa tối được bày ra, cả đoàn quây quần bên góc sân một gia đình trong bản. Dưới ánh sáng phát ra từ chiếc bình ắc quy, cả chủ và khách cùng có những giây phút thoải mái bên ly rượu mềm môi thơm nồng.
