Loài cây cảnh tự nhiên quý hiếm chỉ có duy nhất ở Việt Nam, được cả thế giới bảo vệ

Loài cây Vân sam Fansipan (Abies delavayi subsp. fansipanensis) thuộc họ Thông (Pinaceae) là loài thực vật đặc hữu, không những quý hiếm và độc đáo ở Việt Nam mà còn trên thế giới.

Vân sam Fansipan không chỉ quý hiếm mà còn vô cùng độc đáo. Cả thế giới Vân sam Fansipan chỉ tồn tại ở Việt Nam. Cây được xếp vào nhóm IA (nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại), được đánh giá là cực kỳ nguy cấp (CR) trong danh lục đỏ thế giới (IUCN).

Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam năm 2014 đã công nhận quần thể Vân sam Fansipan trong Vườn quốc gia Hoàng Liên là Cây Di sản Việt Nam. Trước đó, năm 1996, Vân sam Fansipan đã được đưa vào Sách đỏ Việt Nam, cũng xếp hạng nhóm IA.

Qua khảo sát cho thấy, loài Vân sam Fansipan từ năm 1962 đến nay chỉ phân bố ở ven đỉnh núi Fansipan Sa Pa, ở độ cao khoảng 2600 – 2800m.

Quần thể Vân sam Fansipan ngày càng rơi vào nguy cơ suy thoái, thu hẹp diện tích. Lý do được cho là do biến đổi khí hậu, môi trường sống của chúng bị ảnh hưởng nặng nề. Bên cạnh đó, Vân sam Fansipan gần như không tái sinh trong tự nhiên.

Để bảo vệ Vân sam Fansipan, cơ quan chức năng đã gấp rút có những biện pháp trông coi, chăm sóc. Ngoài Hạt Kiểm lâm Hoàng Liên, tổ bảo vệ rừng các thôn ở xã Hoàng Liên (Sa Pa) mà còn có cả dân quân thường xuyên túc trực trông coi, quản lý tránh để kẻ xấu chặt cành mang đi bán.

Vân Sam Fansipan là loài khó tái sinh, không tái sinh chồi, chỉ tái sinh từ hạt, cây con có sức sinh trưởng trung bình và kém, thậm chí chết ngoài tự nhiên.

Sau những nỗ lực không mệt mỏi, may mắn các cán bộ của Vườn Quốc gia Hoàng Liên đã nhân giống thành công chúng, với tỷ lệ nảy mầm đạt 50 – 60%. Những cây thử nghiệm đang được trồng trong khuôn viên vườn cùng một số điểm của các trạm kiểm lâm.

Quần thể cây Vân sam Fansipan trong Vườn quốc gia Hoàng Liên được Trung ương Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam.