- Vốn ngoại chi phối các doanh nghiệp trung gian thanh toán và mối lo an toàn thông tin
- "Siết" hoạt động cho vay tiêu dùng, thẻ tín dụng, ví điện tử để tránh biến tướng
- Chính thức có quy định về hạn mức giao dịch ví điện tử
Nhiều chuyên gia băn khoăn
Đây là ý kiến được nhiều chuyên gia đưa ra tại Hội thảo Lấy ý kiến doanh nghiệp đối với Dự thảo nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP, do Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng nay.
Theo đề xuất tại Dự thảo, NHNN dự định đưa tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài (bao gồm cả trực tiếp lẫn gián tiếp) về mức 49%, thay vì thả nổi như hiện nay. Động thái này nhằm ngăn ngừa nhà đầu tư ngoại có thể thông qua đường vòng, lách quy định để thâu tóm các trung gian thanh toán trong nước.
Cho ý kiến về quy định này, ông Nguyễn Thành Hưng, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử cho biết, mặc dù TMĐT phát triển nhanh những năm gần đây nhưng tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt lại không tăng. Vì vậy, để phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, cần thiết phải có vốn đầu tư nước ngoài, vì đây là lĩnh vực có nhiều rủi ro, trong khi nguồn vốn trong nước chưa sẵn sàng.
Cùng quan điểm, ông Nishikawa, Thành viên Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Dịch vụ trực tuyến Cộng đồng Việt (Ví điện tử Payoo), đại diện cho nhà đầu tư NTT (Nhật Bản) cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài có sự đóng góp lớn không chỉ vì về vốn đầu tư mà cả công nghệ, tri thức để phát triển, do đó NHNN cần cân nhắc về quy định hạn chế vốn đầu tư nước ngoài.
Một số chuyên gia pháp lý đi sâu hơn khi cho rằng việc hạn chế đầu tư nước ngoài có thể vi phạm các cam kết quốc tế của Việt Nam tại WTO, CPTPP. Quy định hiệu lực hồi tố tại Điều 42 của Dự thảo cũng trái với Điều 74 Luật Đầu tư, đồng thời trái với các cam kết bảo hộ đầu tư trong các hiệp định thương mại song phương và đa phương, có thể dẫn đến nguy cơ Chính phủ Việt Nam bị khởi kiện bởi chính phủ hoặc các nhà đầu tư nước ngoài.
Ông Đặng Thanh Sơn, Luật sư thành viên Công ty Luật Baker McKenzie đã dẫn ra trường hợp Trung Quốc bị WTO xử thua kiện khi áp dụng hạn chế tương tự trong lĩnh vực thanh toán điện tử.
Hiện nay, vốn ngoại tại một số trung gian thanh toán lên đến 90%
Ông Phùng Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính thì cho rằng hiện nay trung gian thanh toán ước tính chiếm đến 90% hoạt động và giá trị của fintech, nên hạn chế đầu tư nước ngoài sẽ có ảnh hưởng đến toàn bộ lĩnh vực fintech.
Mặt khác, mặc dù cơ quan soạn thảo cho rằng “trung gian thanh toán” không được thể hiện trong các lĩnh vực cam kết, tuy nhiên đây chỉ là một khái niệm pháp lý riêng của Việt Nam, còn về bản chất hoạt động này đã được bao gồm trong lĩnh vực được cam kết là dịch vụ thanh toán.
"Nếu Chính phủ hoặc nhà đầu tư nước ngoài khởi kiện, quyền diễn giải điều ước và áp dụng quy định sẽ thuộc về cơ quan tài phán hoặc trọng tài đầu tư, chứ không thuộc về phía Việt Nam.
Nếu thua kiện, chúng ta có thể đối mặt với hậu quả tốn kém và dư luận tiêu cực. Do đó, cần cân nhắc nhiều giải pháp khác nhau để kiểm soát, theo dõi và ngăn chặn các hoạt động đầu tư không mong muốn cụ thể, thay vì áp đặt hạn chế trên toàn thị trường" - ông Phùng Anh Tuấn nói.
Cơ quan soạn thảo khẳng định "cần siết"
Theo Dự thảo Tờ trình Chính phủ kèm theo Nghị định, cơ quan soạn thảo đưa ra trường hợp hạn chế đầu tư nước ngoài của Indonesia để tham khảo. Tuy nhiên một số đại biểu băn khoăn liệu đây có là tiền lệ tốt để Việt Nam tham khảo, vì trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ, Indonesia còn tụt hậu so với Việt Nam, trong khi Chính phủ đang đặt mục tiêu đưa nước ta vào Top 4 ASEAN về phát triển số.
Theo ông Yee Chung Seck, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp Singapore, thực tế thị trường tại Indonesia cho thấy, mặc dù các hạn chế đối với fintech không quá lớn, đã có một sự chuyển hướng đáng kể dòng vốn đầu tư khỏi quốc gia này. Đây là một trường hợp Việt Nam nên tránh, khi Chính phủ đã có cam kết thúc đẩy cách mạng công nghiệp 4.0 và khuyến khích phát triển kinh tế số.
Còn bà Virgina Foote, đại diện AmCham Việt Nam, đồng Chủ tịch của Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) cũng đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc quy định này do có ảnh hưởng lớn đến niềm tin của nhà đầu tư vào các cam kết của Chính phủ Việt Nam.
Trong khi đó, về phía cơ quan soạn thảo, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN cho biết sẽ tiếp thu trên tinh thần cởi mở, hợp tác.
Tuy nhiên, đối với vấn đề hạn chế đầu tư nước ngoài, quan điểm của NHNN cho rằng đây là tỷ lệ hợp lý, và phù hợp với các cam kết quốc tế, đảm bảo quyền lợi của các bên, đồng thời thể hiện chủ quyền và quyền quản lý của Việt Nam trong lĩnh vực thanh toán.
"Tuy nhiên, Ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu nội dung các hiệp định song phương và đa phương để có quy định hợp lý nhất trong vấn đề này" - ông Lê Anh Dũng nói.
