Làm chết người vì đốt xưởng, phạm tội gì?

ANTD.VN - Nguyễn Quốc H (SN 1983) và Đinh Mạnh T (SN 1981) là bạn làm ăn. Giữa H và T có mâu thuẫn trong việc kinh doanh chung. Do mâu thuẫn ngày càng lớn nên H đã thuê Vũ Anh Q (SN 1990) đến đốt xưởng của T vào ban đêm.

(Ảnh minh họa)

Nội dung vụ việc

Hậu quả là toàn bộ nhà xưởng và máy móc của T đã bị thiêu rụi. Tuy nhiên, khi đốt xưởng, Q không biết còn có một công nhân của anh T do bị say rượu ngủ quên bên trong nên đã gây ra hậu quả chết người. 

Vấn đề đặt ra là trong vụ việc này Nguyễn Quốc H và Vũ Anh Q đã phạm tội gì?

Ý kiến bạn đọc

Tội Giết người

Với việc đốt nhà xưởng của anh Đinh Mạnh T và gây ra cái chết cho 1 công nhân đang nằm ngủ ở xưởng, theo tôi hành vi của Nguyễn Quốc H và Vũ Anh Q là hành vi giết người. Mặc dù mục đích ban đầu H nhờ Q đốt xưởng xuất phát từ mâu thuẫn trong kinh doanh với anh T, tuy nhiên trước khi ra tay, H và Q đã không tìm hiểu ở trong xưởng lúc đó có người hay không. Do nơi Q phóng hỏa là xưởng làm việc, Q cần đặt ra trường hợp vẫn còn có người ở bên trong. Chính vì vậy, việc làm liều lĩnh này của Q xâm phạm đến tính mạng của 1 công nhân là một khách thể được pháp luật bảo vệ. Do đó theo tôi, cần phải xử lý H và Q về tội Giết người.

Vũ Quang Anh (Bỉm Sơn - Thanh Hoá)

Tội Hủy hoại tài sản 

Theo tôi trong vụ việc này, Nguyễn Quốc H và Vũ Anh Q đã phạm tội hủy hoại tài sản với tình tiết tăng nặng là làm chết người. Toàn bộ nhà xưởng và máy móc là tài sản hợp pháp thuộc sở hữu của anh Đinh Mạnh T. Tuy nhiên chỉ vì mâu thuẫn trong kinh doanh mà H đã nhờ Q đốt xưởng khiến toàn bộ tài sản bị thiêu rụi. Có thể coi đây là hành vi phạm tội hết sức hèn hạ của H nhằm mục đích phá hoại công việc kinh doanh của anh T và đã vi phạm pháp luật theo Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015, tội Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản. Nghiêm trọng hơn, việc làm này của H và Q còn gây ra cái chết đối với 1 công nhân đang ngủ trong xưởng. Theo tôi, cần phải xử lý các đối tượng này với khung hình phạt cao nhất.

Dương Hồng Hà (Móng Cái - Quảng Ninh)

Tội Hủy hoại tài sản và Vô ý giết người

Nguyễn Quốc H đã nhờ Vũ Anh Q đốt xưởng của anh Đinh Mạnh T, hành vi này theo tôi đã cấu thành tội Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản theo Điều 178 Bộ luật hình sự 2015. Sự việc 1 công nhân bị say rượu ngủ quên trong xưởng sau đó bị chết, theo tôi là nằm ngoài ý muốn của của cả H và Q. Mục đích của việc H nhờ Q đốt xưởng của anh T là do xuất phát từ mâu thuẫn làm ăn giữa đôi bên chứ không liên quan gì tới người công nhân này. Việc người công nhân ngủ lại xưởng đêm đó là do say rượu chứ không phải ngày nào cũng ngủ lại đó. Do vậy, việc người công nhân bị chết không phải là do H và Q cố tình thực hiện hành vi phạm tội nên theo tôi H và Q chỉ phạm tội Vô ý làm chết người.

Hoàng Mạnh Hùng (Việt Trì - Phú Thọ)

Bình luận của luật sư

Với tình huống vụ việc chúng ta thấy, hành vi của Nguyễn Quốc H và Vũ Anh Q đã phạm vào một trong những tội xâm phạm sở hữu không có mục đích tư lợi. Cụ thể, hành vi của H và Q phạm vào tội Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản quy định tại Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015. Điều 178 đặc biệt hơn một số điều luật khác là cùng quy định 2 tội: Tội hủy hoại và tội cố ý làm hư hỏng tài sản. Tuy nhiên cần lưu ý, mặc dù điều luật quy định chung về hành vi của 2 tội này là giống nhau, nhưng cần xem xét về mức độ thiệt hại gây ra với hành vi đó và mức độ thiệt hại là cơ sở để xác định tội danh.

Theo tinh thần của điều luật và qua thực tế xét xử, thì tội làm hư hỏng tài sản được hiểu: là hành vi làm cho tài sản bị mất một phần giá trị hoặc giảm giá trị sử dụng, nhưng mức độ có thể khôi phục lại được. Đối chiếu với tình huống trên thì ta thấy rằng toàn bộ nhà xưởng và máy móc của anh Đinh Mạnh T đã bị thiêu rụi. Tức là mức độ thiệt hại là rất lớn, không phải bị thiệt hại một phần và không còn điều kiện để khôi phục. Vì vậy H và Q không thể phạm vào tội Cố ý làm hư hỏng tài sản mà phải là tội Hủy hoại tài sản. 

Về mặt khách quan của tội Hủy hoại tài sản, đây thuộc tội có cấu thành tội phạm vật chất. Như đã phân tích ở trên, toàn bộ nhà xưởng và máy móc của anh T đã bị thiêu rụi. Tức là mức độ thiệt hại ở đây thực tế đã mất hết giá trị và hoàn toàn không thể khôi phục. Về mặt chủ quan của tội phạm: Nếu đối chiếu với tình huống trên thì thấy ngay đây là do lỗi cố ý của H và Q.

Bởi lẽ, H và Q đã có sự bàn bạc trước khi hành động, cụ thể là cả 2 đều cố ý và mong muốn làm cho toàn bộ nhà xưởng và máy móc của anh T bị hủy hoại nên đã thực hiện vào ban đêm để không bị ai phát hiện, ngăn chặn. Chỉ vì động cơ tư thù cá nhân trong kinh doanh mà cả 2 bất chấp sự nguy hiểm của hành vi do mình gây ra, để mặc cho hậu quả xảy ra theo ý muốn của mình. Như vậy, với phân tích ở trên thì H và Q đủ yếu tố cấu thành tội Hủy hoại tài sản. 

Xét vai trò cụ thể của H và Q, ta thấy hành vi của H đủ yếu tố cấu thành đồng phạm trong tội Hủy hoại tài sản với vai trò người xúi giục. Theo Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015 thì “người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm”. Cụ thể, trong trường hợp này H đã dụ dỗ Q bằng cách nhờ Q đốt xưởng. Còn Q là người hành động phạm tội, với vai trò là người thực hành. Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015 quy định: “người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm”.

Giữa H và Q đã có sự bàn bạc, lên kế hoạch trước khi đi đến hành động. Hơn nữa, cả 2 đều cố ý cùng thực hiện hành vi với những vai trò khác nhau. Cả H và Q đều biết rõ hành vi đó là bất hợp pháp và tất yếu sẽ gây hậu quả, tuy nhiên vẫn thực hiện. Theo nguyên tắc trách nhiệm hình phạt, trong Luật Hình sự có quy định rõ, mặc dù vai trò của từng người trong vụ án là khác nhau, nhưng những người đồng phạm đều phải chịu trách nhiệm hình sự chung (cùng một điều luật). Trừ trường hợp do hành vi thái quá của người khác (thường chỉ có ở là người thực hành). Như vậy H và Q đều phạm tội Hủy hoại tài sản.

Với trường hợp cái chết của người công nhân trong vụ việc này, có 2 quan điểm khác nhau. Thứ nhất, đây là tình tiết tăng nặng của tội Hủy hoại tài sản do đã gây hậu quả chết người. Thứ hai, đây là tội Vô ý làm chết người. Trường hợp này, theo chúng tôi Q phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Vô ý làm chết người. Theo quy định tại Điều 11 Bộ luật Hình sự: Vô ý phạm tội là phạm tội trong những trường hợp sau đây: 

1. Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được.

2. Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó. 

Qua xét và phân tích từng tình tiết của vụ việc từ khi thực hiện hành vi đến khi gây hậu quả làm chết người xảy ra, thì có thể khẳng định rằng Q đã phạm tội Vô ý làm chết người do lỗi vô ý vì cẩu thả. Bởi lẽ: 

+ Về lý trí: Người phạm tội không thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội do hành vi của mình gây ra. Tức là không thuộc trường hợp bắt buộc phải thấy trước hay phải có nghĩa vụ thấy trước hậu quả về hành vi mình gây ra. Đối chiếu với tình huống trên, vì thực hiện đốt xưởng vào ban đêm nên Q không biết còn 1 công nhân bị say rượu ngủ quên trong xưởng, do đó Q không thể thấy trước hậu quả sẽ gây chết người. Bên cạnh đó, cẩu thả ở đây được hiểu là Q thiếu trách nhiệm với việc mình làm, không nghĩ đến tính chất công việc trước khi thực hiện (rõ ràng hủy hoại tài sản đã là một hành vi sai trái, gây thiệt hại cho xã hội).

Mặc dù “cẩu thả” phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả, tuy nhiên khi thực hiện hành động Q đã thiếu suy nghĩ, thiếu thận trọng, không lường đến trường hợp có người ở lại hay không? Hơn nữa với tư cách là một công dân trong xã hội, Q có nghĩa vụ và có đủ điều kiện để có thể thấy trước hậu quả nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình. 

+ Về ý chí: Người phạm tội với lỗi vô ý vì cẩu thả không mong muốn hành vi của mình gây ra hậu quả nguy hiểm cho xã hội, nhưng trên thực tế hành vi đó đã gây ra hậu quả nguy hiểm. Có thể nói hành vi của Q ban đầu chỉ là mong muốn hủy hoại tài sản của anh T mà không hề có mong muốn gây bất cứ một hậu quả nào khác, nhất là gây chết người thì càng không. Sự thực bản thân Q không thể nhận thức được hành vi của mình có thể gây ra hậu quả chết người mục dù Q phải có nghĩa vụ phải thấy trước và có điều kiện đi kiểm tra và thấy trước được điều đó. Như vậy, trong trường hợp này Q phạm thêm tội Vô ý làm chết người, tội phạm và hình phạt được quy định tại Điều 128, Bộ luật Hình sự 2015 .

Luật sư Phạm Thái Sơn Văn phòng luật Sơn và cộng sự