Đánh thuế tài sản làm giảm thu nhập và chi tiêu của hộ gia đình

ANTD.VN - Việc đánh thuế tài sản theo đề xuất của Bộ Tài chính sẽ giúp ngân sách có thêm khoảng 30.000 tỷ đồng mỗi năm. Trung bình, mỗi hộ dân phải đóng hơn 1,3 triệu đồng thuế tài sản mỗi năm, mức chi tiêu theo vậy cũng giảm trung bình 850.000 đồng/hộ/năm.

Thu thuế tài sản sẽ làm giảm chi tiêu hộ gia đình

Đây là thông tin được TS Nguyễn Việt Cường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Mekong đưa ra tại Hội thảo Khả năng áp dụng và tác động của thuế tài sản ở Việt Nam, được tổ chức sáng nay 13/12.

Theo đó, nhóm nghiên cứu của TS Nguyễn Việt Cường đã tính toán mức độ ảnh hưởng của việc đánh thuế tài sản theo đề xuất của Bộ Tài chính dựa trên khảo sát Mức sống hộ gia đình Việt Nam năm 2016 do Tổng cục Thống kê điều tra đối với 9.399 hộ gia đình trên cả nước.

Ngoài ngưỡng tính thuế nhà là 700 triệu đồng và 1 tỷ đồng theo đề xuất của Bộ Tài chính, nhóm nghiên cứu đưa ra các ngưỡng tính thuế nhà là 2 tỷ đồng. Lý do, theo nhóm nghiên cứu, nhà 1-2 tỷ đồng chỉ là nhà chung cư bình thường, còn nhà hạng tốt thì phải trên 2 tỷ đồng.

Đánh giá của nhóm nghiên cứu, theo phương án Dự thảo Luật Thuế tài sản do Bộ Tài chính đề xuất với ngưỡng chịu thuế là trên 700 triệu đồng thì có 77,8% hộ phải nộp thuế đất và 8% số hộ phải nộp thuế nhà. Nếu ngưỡng chịu thuế 1 tỷ đồng thì sẽ có 77,8% số hộ phải nộp thuế đất và số hộ phải nộp thuế nhà giảm còn 4,3%. Trong khi với ngưỡng chịu thuế là 2 tỷ đồng thì tỷ lệ hộ phải nộp thuế nhà chỉ 0,4%. Đây là con số được cho là rất ít và chỉ tập trung tại các thành thị lớn.

Về số tiền thuế phải nộp, với phương án mà Bộ Tài chính đưa ra (thuế suất 0,4%, ngưỡng tính thuế 700 triệu) thì trung bình mỗi hộ dân phải nộp hơn 1,3 triệu đồng/năm, bao gồm 325.000 thuế nhà ở và 978.000 thuế đất. Với phương án này, ngân sách thu được gần 30.000 tỷ đồng.

Với phương án ngưỡng tính thuế 1 tỷ đồng thì trung bình một hộ nộp thuế  tài sản gần 1,2 triệu đồng/năm (218.000 đồng thuế nhà và 978.000 đồng thuế đất).

Trong khi với phương án ngưỡng tính thuế 2 tỷ đồng thì mỗi hộ dân trung bình phải nộp hơn 1 triệu đồng thuế tài sản (978.000 đồng thuế đất và chỉ 39.000 đồng thuế nhà).

Theo tính toán của nhóm nghiên cứu việc đánh thuế tài sản sẽ ảnh hưởng đến chi tiêu hộ gia đình. Với phương án Bộ Tài chính đưa ra, chi tiêu hộ gia đình sẽ giảm trung bình khoảng 850.000 đồng. Còn với phương án ngưỡng 1 tỷ đồng, chi tiêu giảm khoảng 800.000 đồng/hộ; ngưỡng 2 tỷ đồng chi tiêu giảm trung bình 700.000 đồng/hộ.

Đánh thuế tài sản làm giảm thu nhập và chi tiêu của hộ gia đình nhưng không tác động đến hộ nghèo

Tuy nhiên, việc đánh thuế tài sản sẽ không ảnh hưởng tới các hộ nghèo vì đa phần hộ nghèo, cận nghèo được miễn hoặc tài sản ít, không bị đánh thuế.

 “Cá nhân tôi đề xuất ngưỡng chịu thuế là nhà 2 tỷ đồng. Nếu rút xuống 1 tỷ đồng cũng là một phương án hợp lý vì vừa đảm bảo thu thuế, vừa ít tác động hơn phương án do Bộ Tài chính đưa ra” – TS Nguyễn Việt Cường nói.

Bị phản ứng vì cơ sở tính thuế không phù hợp

Theo các chuyên gia, thuế tài sản thực ra không phải là sắc thuế mới mà nó đã được “đánh” ở Việt Nam từ rất lâu, thông qua Thuế sử dụng đất nông nghiệp và Thuế sử dụng đất nông phi nông nghiệp. Tuy nhiên, đóng góp của sắc thuế này vào ngân sách Nhà nước là không đáng kể.

PGS.TS Vũ Sỹ Cường (Học viện Tài chính) cho biết, đóng góp trung bình của thuế bất động sản tại các nước OEDC là cao nhất, vào khoảng 2,12% GDP mỗi năm; các nước đang phát triển là 0,6%; các nền kinh tế chuyển đổi là 0,68%. Trung bình tất cả các quốc gia, đóng góp của thuế bất động sản vào ngân sách nhà nước là 1,04% GDP mỗi năm.

Tuy đóng góp vào ngân sách của thuế bất động sản không đáng kể theo phương diện quốc gia tại các nền kinh tế đang phát triển và chuyển đổi nhưng thường là nguồn thu ngân sách quan trọng ở cấp địa phương. Ví dụ, thuế bất động sản chiếm 80% thu ngân sách tại địa phương Thái Lan, 36% tại Chile, 40% tại Ba Lan...

Trong khi đó, tại Việt Nam, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp chỉ đóng góp 0,03 – 0,06% GDP mỗi năm. Vai trò với ngân sách địa phương cũng khiêm tốn, chỉ chiếm 5-7% thu ngân sách địa phương, nhiều nơi chỉ 2%.

Vì vậy, theo PGS.TS Vũ Sỹ Cường, thuế tài sản, đặc biệt là thuế bất động sản là sắc thuế phổ biến trên thế giới. Tuy nhiên, tên gọi “Thuế tài sản” là tương đối mập mờ, vì tài sản là khái niệm rộng. “Thế giới ít quốc gia đánh thuế động sản, chỉ đánh thuế bất động sản” – ông nói.

Vị chuyên gia cho rằng sở dĩ thuế tài sản bị phản ứng là do cơ sở tính thuế. “Ta muốn áp trên giá Nhà nước nên cơ sở tính thuế thấp. Thế giới hầu hết áp dụng giá tính thuế theo giá thị trường” – PGS Vũ Sỹ Cường nêu quan điểm.