Có doanh nghiệp nghi chuyển giá 20 năm nhưng không chứng minh được

ANTD.VN - Có trường hợp nghi vấn chuyển giá 20 năm nay nhưng không chứng minh được. Bản chất phức tạp của hành vi chuyển giá, hệ thống pháp lý chưa hoàn chỉnh, thiếu cơ sở dữ liệu, năng lực của cơ quan thuế còn hạn chế… là những thách thức lớn nhất trong công tác chống chuyển giá ở Việt Nam.

Đây là ý kiến của các chuyên gia nêu ra tại Hội thảo “Chuyển giá – những vấn đề đặt ra trong công tác quản lý hiện nay” do Kiểm toán Nhà nước phối hợp với Hiệp hội Kế toán công chứng Anh Quốc (ACCA) tổ chức sáng nay.

Làm méo mó môi trường kinh doanh

Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc, chuyển giá không những là một hình thức thất thu ngân sách lớn mà còn làm méo mó môi trường kinh doanh, tạo ra sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa các chủ thể kinh tế và chứa đựng nhiều rủi ro khác.

Theo lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước, thời gian qua, Kiểm toán Nhà nước đã thu hồi hàng trăm nghìn tỷ đồng cho ngân sách. Trong đó, có các khoản kiến nghị tăng thu từ hoạt động chuyển giá của đối tượng kiểm toán.

Không phải ngẫu nhiên mà trong giai đoạn 2015-2017, có khoảng 50% doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đang hoạt động kinh doanh ở Việt Nam kê khai lỗ, trong đó có nhiều doanh nghiệp kê khai lỗ nhiều năm liền song vẫn tiếp tục mở rộng sản xuất.

Đáng nói, theo ông Hồ Đức Phớc, không chỉ các doanh nghiệp FDI mà đến nay có nhiều doanh nghiệp nội địa đã có dấu hiệu rõ ràng của việc chuyển giá làm thất thu ngân sách nhà nước, trong đó tiêu biểu là vụ việc Sabeco.

“Dưới góc độ pháp lý, việc kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với Sabeco có thể xem như đã gián tiếp chỉ ra một lỗ hổng trong việc quản lý thuế tiêu thụ đặc biệt theo quy định hiện hành” – Tổng Kiểm toán Nhà nước cho hay.

Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Trường, Học viện Tài chính cũng cảnh báo tình trạng không chỉ các doanh nghiệp FDI mới chuyển giá mà có thể có một số không nhỏ các doanh nghiệp khác cũng đã thực hiện hành vi chuyển giá nội địa. “Thực tế đã có cơ sở để xuất hiện hành vi chuyển giá nội địa, đó là các quy định về thuế suất ưu đãi và miễn giảm thuế có thời hạn” – TS Lê Xuân Trường nói.

Nhiều doanh nghiệp FDI đứng trước nghi vấn chuyển giá vì liên tục thua lỗ ở Việt Nam nhưng vẫn mở rộng sản xuất, kinh doanh

Còn theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, ĐH Fulbright Việt Nam, những nước phát triển như Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức chuyển giá hơn các nước phát triển.

Thư nhất là hành lang pháp lý chưa hoàn thiện nên không tạo được một cơ chế vừa khuyến khích tuân thủ thuế, vừa tạo sự chặt chẽ trong quy trình pháp lý để đấu tranh với hoạt động chuyển giá.

Thứ hai là các nước đang phát triển thường rất muốn thu hút các nhà đầu tư, thậm chí thu hút bằng mọi giá, với rất nhiều ưu đãi về thuế, thậm chí phương diện quản lý thuế cũng buông lỏng, thiếu giám sát với khu vực này.

“Đến giai đoạn thực thi thì địa phương nào cũng muốn cấp phép ưu đãi, tạo ra dạng “kéo nhau xuống đáy” ở cấp độ địa phương, còn ở cấp độ Nhà nước thì tạo ra tình trạng “da báo” trong môi trường thuế. Vì vậy tạo động cơ tránh thuế, không chỉ với doanh nghiệp FDI mà cả các doanh nghiệp đầu tư trong nước” – TS Đỗ Thiên Anh Tuấn nói.

Thiếu năng lực, thiếu cơ sở dữ liệu

Theo các chuyên gia, chuyển giá xuất hiện khi có những điều kiện nhất định như: Sự chênh lệch về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp giữa các quốc gia khác nhau; Có quy định nhiều mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp với những đối tượng khác nhau trong một quốc gia, chẳng hạn như quy định các mức thuế suất ưu đãi thấp hơn thuế suất phổ thông; Có các quy định về miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp có thời hạn.

Tại Việt Nam, TS Lê Xuân Trường cho rằng, hoạt động chuyển giá ngày càng phức tạp xuất phát từ cả những khó khăn khách quan và cả những nguyên nhân chủ quan, mà chủ yếu là từ những bất cập trong quản lý.

Về khách quan, có thể kể đến như cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho hoạt động quản lý Nhà nước lạc hậu không đáp ứng yêu cầu quản lý; hội nhập kinh tế quốc tế làm gia tăng các doanh nghiệp FDI dẫn đến gia tăng hoạt động chuyển giá; việc thu thập, sàng lọc thông tin khó khăn…

Tuy nhiên, những bất cập trong công tác quản lý cũng khiến cuộc “đấu tranh” chống hành vi chuyển giá chưa thực sự hiệu quả. Cụ thể như: Hành lang pháp lý về chống chuyển giá chưa hoàn thiện; Cơ quan thuế chưa được giao thẩm quyền điều tra về thuế nên rất khó khăn trong đấu tranh chống chuyển giá; Chưa xây dựng được hệ thống dữ liệu thông tin đầy đủ về người nộp thuế nói chung và phục vụ cho hoạt động chống chuyển giá nói riêng.

“Thiếu thông tin là cái khó nhất. Có những trường hợp nghi vấn chuyển giá 20 năm nay nhưng không chứng minh được, vì hoàn toàn không có cơ sở dữ liệu” – TS Lê Xuân Trường nói.