Thứ trưởng quốc phòng Philippines Fernando Manalo đầu tháng 7 cho biết, chịu sức ép từ việc các quốc gia châu Á, đang ráo riết tăng cường quân lực và vấn đề tranh chấp chủ quyền trên biển Đông với Trung Quốc, Philippines sẽ ưu tiên nguồn ngân sách lớn để tăng cường sức mạnh quân sự, chú trọng đầu tư mua sắm các phương tiện, vũ khí có thể sử dụng trong tác chiến biển Đông.
Thời gian qua, không quân Philippines đang ngắm nghía loại máy bay chiến đấu Gripen do Công ty Saab - Thụy Điển chế tạo. Đây là loại máy bay có khả năng chiến đấu mạnh, mang theo các tên lửa không đối không và tên lửa chống hạm tầm xa, rất phù hợp tác chiến trên biển Đông theo yêu cầu của không quân nước này. Hiện nay một số quốc gia thành viên ASEAN khác như Thái Lan, Malaysia cũng đang ngắm nghía loại máy bay này.
Nói về không quân Philippines, nhiều người nghĩ ngay đến hai từ “xập xệ”. Quân số chỉ có vẻn vẹn 7.000 người, suy giảm nghiêm trọng, so với thời kỳ hoàng kim là hơn 20.000 người. Tổng số máy bay chỉ có 220 chiếc, nhưng trong đó quá nửa là máy bay trực thăng, non nửa là máy bay cánh cố định, nhưng trong đó không có một máy bay chiến đấu thực thụ nào, năng lực tác chiến biển Đông là con số 0.
Máy bay chiến đấu JAS-39 Gripen do Công ty Saab - Thụy Điển chế tạo
Trung tướng Oscar Rabena, Tư lệnh không quân Philippines từng ngán ngẩm cho biết, khả năng phòng thủ của Philippines là vô cùng thấp, vì chỉ sử dụng máy bay huấn luyện để bảo vệ không phận, hơn nữa năng lực radar cũng rất hạn chế, rất khó để đối phó máy bay nước ngoài xâm phạm không phận nước mình, chứ đừng nói là hỗ trọ hải quân trong tranh chấp trên biển Đông.
Tổng thống Philippines Benigno Aquino III đã tuyên bố, đến năm 2016 sẽ tái hiện một lực lượng không quân mạnh mẽ, điều này đã được đưa vào trong “Kế hoạch nâng cấp trang bị quốc phòng 5 năm tới”. Kế hoạch này được duyệt chi ngân sách 1,7 tỷ USD, trong đó, phần lớn là chi dùng cho không quân. Nội bộ không quân Philippines cũng xuất hiện kiến nghị, yêu cầu mua sắm ngay những máy bay chiến đấu mạnh mẽ. Đó chính là điều kiện thuận lợi để Gripen xâm nhập vào Philippines.
Nguyệt san “Quốc phòng châu Á” của Malaysia dẫn lời một cựu quan chức quốc phòng Philippines cho biết, máy bay chiến đấu JAS-39 Gripen có thể hoàn thành rất nhiều nhiệm vụ như tấn công đối đất, đối hải, không chiến, thậm chí là trinh sát. Kích thước nhỏ, giá thành rẻ (khoảng 60 triệu USD/chiếc), hơn nữa, các thiết bị liên quan đều là đồ Mỹ nên với vai trò là một đồng minh thân cận, Philippines có thể hoàn toàn yên tâm khi sử dụng Gripen.
Không quân Philippines vẫn còn sử dụng cả loại máy bay cổ lỗ như OV-10
Tuy vậy, vị quan chức này cũng nhận định, tuy Philippines đổ tiền mua sắm máy bay chiến đấu Gripen, nhưng cũng khó để họ có thể đấu lại được Trung Quốc trong tranh chấp biển Đông, vì chỉ mình JAS-39 hoặc mình lực lượng không quân thì không đủ để thay đổi cán cân lực lượng.
Vấn đề đầu tiên là khả năng sử dụng các trang, thiết bị hiện đại của quân đội Philippines nói chung và không quân nói riêng còn yếu kém, hàng chục năm sử dụng các trang bị lạc hậu, đã khiến mặt bằng trình độ của quân đội nước này bị đánh giá là rất thấp. Vấn đề thứ 2 là hơn 100.000 binh sĩ Philippines sống trong nghèo khổ vì lương bổng thấp và tinh thần bạc nhược. Vấn đề thứ 3 là tình trạng lạm dụng ma túy trong binh sĩ Philippines rất nghiêm trọng.
Ngoài ra, vấn đề đầu tư trong nước của Philippines cũng bị đánh giá là có rất nhiều vấn đề yếu kém tồn tại. Hiện nay còn có thông tin rò rỉ là Bộ quốc phòng nước này chuẩn bị xuất bán ra ngoài một số đồ quân dụng không cần thiết để lấy tiền mua sắm vũ khí. Vị quan chức này cho biết, còn rất nhiều việc phải làm và cần nhiều thời gian để quân đội Philippines, có thể xây dựng một quân đội đủ mạnh để đối chọi với Trung Quốc trên biển Đông.
