Không định giá được thương hiệu, sẽ thất thoát lớn khi cổ phần hóa

ANTD.VN - Các chuyên gia đề xuất cần sớm có hướng dẫn cho phép doanh nghiệp thoái vốn đã góp bằng thương hiệu giống quy định thoái vốn góp bằng giá trị tài sản khác.

Nhiều doanh nghiệp Việt lọt top đầu thương hiệu thế giới nhưng lại chưa được xác định như giá trị tài sản doanh nhiệp tại Việt Nam

Trên thế giới, thương hiệu được coi là tài sản vô cùng quan trọng của các công ty. Có những doanh nghiệp, giá trị thương hiệu chiếm đến 70% giá trị doanh nghiệp. Thế nhưng ở nước ta, không ít doanh nghiệp đã để mất tài sản trí tuệ của mình chỉ vì không hoặc chậm chễ đăng ký bảo hộ thương hiệu.

Cảnh báo thất thoát

Ông Đặng Quyết Tiến - Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, ở Việt Nam, một số doanh nghiệp đã được các tổ chức uy tín quốc tế ghi nhận giá trị thương hiệu cao, tạo được uy tín trên trường quốc tế. Điển hình, VietinBank nằm trong Top 400 thương hiệu ngân hàng toàn cầu với giá trị thương hiệu đạt 249 triệu USD năm 2016 theo đánh giá của Công ty tư vấn chiến lược và đánh giá thương hiệu Brand Finance. Thương hiệu Viettel đạt 2,686 tỷ USD; Vinaphone là 1,04 tỷ USD; Mobifone là 391 triệu USD…

Tuy nhiên, các giá trị thương hiệu lọt vào top đầu thế giới này lại chưa được xác định như giá trị tài sản doanh nghiệp tại Việt Nam. Điều này dẫn đến việc Nhà nước có thể bị thất thoát lớn trong quá trình cổ phần hóa, nhất là giai đoạn tới sẽ cổ phần hóa nhiều tập đoàn, tổng công ty quy mô lớn. Không xây dựng thương hiệu, doanh nghiệp cũng thiệt thòi trong quá trình cạnh tranh, nhượng quyền thương mại, mua bán sáp nhập… 

Nhiều doanh nghiệp Việt đã sản xuất được những sản phẩm có chất lượng cao, song khi “xuất ngoại” vẫn phải núp dưới tên của các thương hiệu có giá trị trên thế giới mới có thể vào được thị trường quốc tế. Mặt khác, cũng có tình trạng doanh nghiệp mạnh tay chi tiền để xây dựng thương hiệu, nhưng lại không xác định được giá trị thương hiệu nên chẳng khác nào ném tiền qua cửa sổ.

Tính giá trị thương hiệu khi thoái vốn

Theo ông Đặng Quyết Tiến, nguyên nhân chính của tình trạng trên do các quy định pháp luật tại Việt Nam về vấn đề này chưa đầy đủ theo thông lệ quốc tế, dù tài sản vô hình nói chung hay thương hiệu nói riêng đã được ghi nhận trên các báo cáo tài chính.

Từ Nghị định 109/2008/NĐ-CP ngày 10-10-2008 của Chính phủ về bán, giao doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước đến Nghị định 59/2011/NĐ-CP về cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước đều xác định lợi thế kinh doanh bao gồm cả giá trị thương hiệu. Điều này lại không phù hợp với chuẩn mực kế toán Việt Nam số 04, giá trị thương hiệu hay nhãn hiệu hàng hóa được coi là tài sản cố định vô hình.

Như vậy, cho đến nay, việc xác định giá trị, nhượng quyền sử dụng thương hiệu, góp vốn liên doanh, liên kết... bằng giá trị thương hiệu đối với các doanh nghiệp tư nhân thuộc mọi thành phần kinh tế ở nước ta vẫn bị bỏ ngỏ.

Hiện nay, Nghị định 59/2011/NĐ-CP đang được tiến hành sửa đổi, trong đó chú trọng hơn vào việc xác định giá trị doanh nghiệp, giá trị lợi thế kinh doanh. Theo đề án tái cơ cấu, tập đoàn, tổng công ty sẽ thoái vốn ở một số công ty thành viên, trong đó có cổ phần góp vốn bằng giá trị thương hiệu. Thế nhưng, việc thoái vốn góp bằng giá trị thương hiệu chưa có hướng dẫn nên các doanh nghiệp chưa thực hiện được việc thoái vốn.

Để giải quyết vấn đề này, đại diện Cục Tài chính doanh nghiệp đề xuất, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần phối hợp với Bộ Kế hoạch và đầu tư sớm có hướng dẫn cho phép doanh nghiệp thoái vốn đã góp bằng thương hiệu giống quy định thoái vốn góp bằng giá trị tài sản khác (tiền, tài sản hiện vật và giá trị lợi thế kinh doanh..). 

“Khi định giá thương hiệu có thể tập hợp các chi phí xây dựng thương hiệu để đưa ra giá ban đầu. Nhưng nếu doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán thì có thể lấy giá trên sàn chứng khoán cộng với bộ chỉ tiêu KPI (hệ thống đo lường và đánh giá hiệu quả) đối với các thương hiệu… Cộng với phương pháp xác định giá trị thương hiệu của bên tư vấn, có thể so sánh với các thương hiệu tương đồng, từ đó đưa ra giá trị thương hiệu…” – ông Đặng Quyết Tiến nói.